| Haganah ההגנה | |
|---|---|
 | |
| Etkin | 1920 - 28 Mayıs 1948 |
| Karargâh | Yişuv,Birleşik Krallık Filistin Mandası,İsrail |
| Savaşları | Filistin Arap Ayaklanmaları II. Dünya Savaşı Filistin İç Savaşı 1948 Arap-İsrail Savaşı |
Haganah (İbranice:ההגנה/HaHagana, anlam: "Savunma"),Birleşik Krallık Filistin Mandası'ndakiYahudi yerleşimlerini korumak amacıyla kurulan ve 1920–48 yılları arasında faaliyeti gösteren Yahudiparamiliter örgüttür.
1907'de kurulanBar-Giora örgütünün ardından 1909 yılında kurulanHashomer (השומר,Muhafız Birliği) örgütünün uzantısıdır. Hashomer, Yahudi göçmenlerinin yıllık aidat karşılığında yerleşim birimlerini korumak amacıyla kurulmuş bir örgütken üye sayıları kısa zamanda 100'e ulaştı.
Yahudi liderler,1920 Arap Ayaklanması ve1921 Yafo Ayaklanması'nın ardından İngiliz Mandası'nın yerel Arap çetelerinin saldırılarına karşıFilistinli Yahudileri korumasındaki isteksizliği görünce İngiliz yönetimine güvenmez duruma geldi. Çiftlik vekibbutzlarını korumak için Haganah örgütünü kurdu. Haganah'ın ana görevi Filistinli Arapların saldırılarını sivil halka bildirmekti. 1920-1929 yılları arasında merkezi yönetim ve koordinasyondan yoksun olarak çalışan örgüt yerel olarak ve eski silahlarla görevini sürdürdü. "Birlik"ler Kibbutz ve çiftliklerde dönüşümlü olarak nöbet tutan çiftçilerden ibaretti.1929 Filistin Ayaklanması'yla kendini geliştirme ihtiyacı duyan Haganah'a Yahudi yerleşim birimlerinden gençler ve büyük şehirlerden binlerce üye katıldı. Yurtdışından silah tedarik eden Haganah, kendi el bombalarını ve basit askeri ekipmanlar üretmeye başladı.
1936'da 40 bini rezerve (yedek) olmak üzere asker sayısını 50 bine çıkaran Haganah,1936-1939 Filistin Arap Ayaklanması'nda İngiliz askerlerine yardım etti. Her ne kadar İngiliz yönetimi Haganah'ı resmi olarak tanımadıysa da kendilerinin kurduğuYahudi Yerleşim Polisleri,Yahudi Yedek Güçleri veÖzel Gece Mangası gruplarına İngiliz AlbayOrde Wingate önderliğinde askeri eğitim verildi.
Yahudi politik liderlerin koyduğu kural gereği Haganah cemaatlerini korumakla yükümlüydü; fakat karşı saldırı düzenlemeye hakları yoktu. Bu durum bazı Haganah savaşçılarının tepkisine sebep oluyordu, bu sebeple örgütten ayrılan milislerIrgun Tsva'i-Leumi örgütünü kurdu. 1940'taII. Dünya Savaşı sırasında İngilizlere karşı savaşıp bağımsız devlet kurma amacı güden bir grupIrgun'dan ayrılıpLehi örgütünü kurdu.
1939'da İngilizler, Yahudilerin Filistin'e göçünü büyük ölçüde engelleyipOrta Doğu'nun diğer bölgelerinden Arap işçi getirttiler. Haganah buna cevap olarak "Darbe Kuvveti" anlamına gelen elit askerlerden oluşmuşPalmah kolunu kurdu. Palmah aynı zamanda yasal olmamasına rağmen Yahudilerin Filistin'e getirilmesinden sorumluydu. 100'den fazla gemiyle 100,000 Yahudiyi Filistin'e getirmeyi başardı. Haganah aynı zamanda İngilizlerin göç sınırlamalarına karşı gösterilerde bulundu.
Orta Doğu'dan sorumlu İngiliz bakanLord Moyne'nın öldürülmesinden sonra Haganah ile ittifak kuran İngiliz askerleri "av mevsimi" anlamına gelenSaison'a başlayıp Irgun üyelerini kaçırıp, sorguladılar ve bazen de sınır dışı ettiler. Irgun'un liderliğini yapanMenahem Begin, kendi üyelerine, olası bir iç savaşı engellemek için Haganah üyelerine karşı savaş açmamayı emretti.
"Av mevsimi" sona erdikten sonra Haganah, Irgun ve Lehi birleşipİbrani Direnç Hareketi'ni kurdular. Her örgütün sorumlulukları farklı olmasına rağmen ana gaye İngilizleri bu topraklardan çıkarıp bir Yahudi devleti kurmaktı.
Kuzey Afrika'nınAlman ittifakına katılmasından korkan İngilizler Haganah'tan yardım istedi. Bu yardımlarlaMısır'daErwin Rommel'in ordularını yenen İngilizler Haganah'a olan desteklerini geri çekti. 1943'te uzun süre devam eden görüşmeler sonunda İngiliz ordusu birYahudi Tugayları grubu kurdu. Yahudilerden oluşan ve 5,000 askeri bulunan tugay 1944'teİtalya'ya savaşmaya gönderildi, sonunda bu tugay 1946'da terhis edildi.
İkinci Dünya Savaşı'nın ardından İngilizleri bölgeden çıkarmak için uğraş veren Haganah bir yandan da Yahudilerin yasal olmayan yollarla Filistin'e getirilmesinde büyük rol oynadı.
İsrail devleti kurulduktan iki hafta sonra 28 Mayıs'ta Haganah'ın devamı olarak kabul edilenİsrail Savunma Kuvvetleri kuruldu.
Ünlü Haganah üyeleri arasındaİzak Rabin,Ariel Şaron,Rehavam Ze'evi,Dov Hoz,Moşe Dayan,Yigal Allon ve Dr.Ruth Westheimer bulunur
