Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


İçeriğe atla
VikipediÖzgür Ansiklopedi
Ara

Gezinge

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Yokuş yukarı bir hedefe ateşlenen bir merminin gezinge veya gidim izi yörüngesini gösteren çizim.

Gezinge,gidim izi,mermi yolu ya dauçuş güzergahı,kütlesihareket halinde olan bircismin zamanın bir fonksiyonu olarakuzayda izlediği yol veya rotadır.Klasik mekanikte bir gezingekanonik koordinatlar aracılığıylaHamilton mekaniği ile tanımlanmaktadır bu nedenle tam anlamıyla bir gezinge eşzamanlı olarak konum ve momentumdan elde edilir.

Kütle biryapay uydu veya biratkı olabilir.[1] Örneğin merkezi bir kütle çevresinde dönmekte olangezegen,asteroit veyakuyruklu yıldızın izlediği yol olan biryörünge olabilir.

Kontrol teorisinde, bir gezinge bir dinamik sistemin zaman sıralı durumlar kümesidir. (bkz. örneğinPoincaré haritası ).Ayrık matematikte bir gezinge kaynağının birx{\displaystyle x} elemanına birf{\displaystyle f} eşlemesinin yinelenen uygulaması ile hesaplanan değerlerin(fk(x))kN{\displaystyle (f^{k}(x))_{k\in \mathbb {N} }} dizisidir.

Görünge fiziği

[değiştir |kaynağı değiştir]

Görüngenin bilinen bir örneği, fırlatılan bir top veya taş gibi bir merminin yoludur. Oldukça basitleştirilmiş bir modelde, bir nesne yalnızca tekdüze bir yerçekimikuvvet alanının etkisi altında hareket etmektedir. Bu, kısa mesafelere, örneğinAy'ın yüzeyinde fırlatılan bir taş için uygun bir yaklaşım olabilir. Bu basit yaklaşımda, gezinge birparabol şeklini alır. Genel olarak gezingeleri belirlerken, düzgün olmayan yerçekimi kuvvetlerini ve hava direncini (sürükleme veaerodinamik) hesaba katmak gerekebilir. Bu,balistik disiplininin odak noktasıdır.

Newton mekaniğinin dikkate değer başarılarından biri deKepler'in gezegensel hareket yasalarının türetilmesidir. Noktasal bir kütlenin ya da küresel olarak simetrik genişletilmiş bir kütlenin (Güneş gibi) çekim alanında, hareket eden bir nesnenin gezingesikonik bir kesittir, genellikle birelips ya dahiperboldür.[a] Bu,gezegenlerin,kuyruklu yıldızların veyapay uzay araçlarının gözlemlenenyörüngelerine oldukça iyi bir şekilde uymaktadır, ancak bir kuyruklu yıldız Güneş'in yakınından geçerse, yörüngeyi değiştiren ve kuyruklu yıldızın uzaya malzeme fırlatmasına neden olangüneş rüzgarı veradyasyon basıncı gibi diğerkuvvetlerden de etkilenir.

Newton'un teorisi daha sonra klasik mekanik olarak bilinenteorik fizik dalına dönüşmüştür.Diferansiyel hesap matematiğini kullanır ki bu da Newton tarafından gençliğinde ortaya atılmıştır. Yüzyıllar boyunca sayısız bilim insanı bu iki disiplinin gelişimine katkıda bulunmuştur. Klasik mekanik, bilimde olduğu kadar teknolojide de rasyonel düşüncenin en önemli göstergesi olmuştur. Çok çeşitliolguların anlaşılmasına ve tahmin edilmesine yardımcı olur;yörüngeler buna sadece bir örnektir.

Potansiyel bir kütleçekimsel alanV{\displaystyle V} içinde hareket edenkütlelim{\displaystyle m} bir parçacık ele alındığında, fiziksel olarakkütle eylemsizliği temsil etmekteyken, alanV{\displaystyle V} ise " korunumlu" olarak bilinen belirli bir türdeki dış kuvvetleri temsil eder. İlgili her konumdaV{\displaystyle V} göz önüne alındığında, o konumda etki edecek ilişkili kuvveti, örneğin cismi yerçekiminden çıkarmanın bir yolu hesaplanabilmektedir. Ancak tüm kuvvetler bu şekilde ifade edilemez.

Parçacıkların hareketi aşağıda yer alan ikinci dereceden birdiferansiyel denklem ise gösterilebilir:

md2x(t)dt2=V(x(t)) with x=(x,y,z).{\displaystyle m{\frac {\mathrm {d} ^{2}{\vec {x}}(t)}{\mathrm {d} t^{2}}}=-\nabla V({\vec {x}}(t)){\text{ with }}{\vec {x}}=(x,y,z).}

Denklemin sağ tarafında kuvvet yörünge boyunca kat edilen gradyan mesafe konumları olarakV{\displaystyle \nabla V} biçiminde gösterilmiştir. Bu, Newton'un ikinci hareket yasasının matematiksel olarak ifade edilmesidir ve bu tür durumlar için kuvvet, kütle çarpı ivmeye eşittir.

Yörüngedeki nesneler

[değiştir |kaynağı değiştir]

Aşağıya doğru tekdüze bir çekim kuvveti yerine, aralarındaki karşılıklı çekimleyörüngede dönen iki cisim ele alındığında,Kepler'in gezegensel hareket yasaları elde edilir. Bunların türetilmesi Isaac Newton'un en önemli çalışmalarından birisidir vediferansiyel hesabın geliştirilmesi için büyük bir motivasyon sağlamıştır.

Topları yakalamak

[değiştir |kaynağı değiştir]

Beyzbol veyakriket topu gibi bir atkı, hava direncinin ihmal edilebilir olduğu parabolik bir yolda ilerliyorsa ve bir oyuncu alçalırken onu yakalayacak şekilde konumlanmışsa, uçuşu boyunca yükseklik açısının sürekli arttığını görecektir. Yükselme açısının tanjantı, genellikle bir sopayla vurularak topun havaya gönderilmesinden bu yana geçen süreyle orantılıdır. Top gerçekten alçalırken, uçuşunun sonuna yaklaştığında bile, oyuncu tarafından görülen yükseklik açısı artmaya devam eder. Bu nedenle oyuncu topu sanki sabit bir hızla dikey olarak yükseliyormuş gibi görür. Topun istikrarlı bir şekilde yükseliyor gibi göründüğü yeri bulmak, oyuncunun yakalamayı yapmak için kendini doğru konumlandırmasına yardımcı olur. Eğer topa vuran vurucuya çok yakınsa, top hızlanarak yükseliyor gibi görünecektir. Eğer vurucudan çok uzaktaysa, top hızla yavaşlıyor ve sonra alçalıyor gibi görünecektir.

Notlar

[değiştir |kaynağı değiştir]
  1. ^Teorik olarak bir yörüngenin radyal düz bir çizgi, bir daire veya bir parabol olması mümkündür. Bunlar gerçekte meydana gelme olasılığı sıfır olan sınırlayıcı durumlardır.

Ayrıca bakınız

[değiştir |kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir |kaynağı değiştir]
  1. ^Metha, Rohit. "11".The Principles of Physics. s. 378. 

Dış bağlantılar

[değiştir |kaynağı değiştir]
Otorite kontrolüBunu Vikiveri'de düzenleyin
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Gezinge&oldid=34532650" sayfasından alınmıştır
Kategori:
Gizli kategoriler:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp