Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


İçeriğe atla
VikipediÖzgür Ansiklopedi
Ara

Güney Avrupa

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Güney Avrupa, "Avrupa'nın güneyinde yer alan tüm ülkeleri" belirtmek amacıyla kullanılan bir terim. Bunun yanı sıra, kavram zaman içinde farklıpolitik,dilbilimsel vekültürel anlamlar da kazanmıştır. Çoğu Güney Avrupa ülkesininAkdeniz'e sınırı vardır.

Akdeniz çevresindeki ülkelerin coğrafi özellikleri

Coğrafya

[değiştir |kaynağı değiştir]
Avrupa alt bölgeleriEuroVoc'a göre (Avrupa Birliği'nintesarusu). Güney Avrupa sarıyla işaretli.
Birleşmiş Milletler'e göre Güney Avrupa (yeşille gösterilen yer):
  Güney Avrupa

Coğrafi olarak, Güney Avrupa,Avrupa kara kütlesinin güney yarımıdır. Bu tanım görecelidir ve kesin sınırları yoktur.

Coğrafi olarak Güney Avrupa'nın parçası olarak değerlendirilen ülkeler:

Güneybatı Avrupa

Güneybatı Avrupa'da toprakları olan ülkeler:

Güney-orta Avrupa

Güney-orta Avrupa'da toprakları olan ülkeler:

Güneydoğu Avrupa

Güneydoğu Avrupa'da (Balkan Yarımadası) toprakları olan ülkeler :

Ada Ülkeleri
Başlıca Adalar

İklim

[değiştir |kaynağı değiştir]

Güney Avrupa'nın en belirgin ve tipik özelliği haline geleniklimAkdeniz iklimidir. Akdeniz iklimi Portekiz'in büyük bir kısmında, İspanya'da, Güneydoğu Fransa'da, İtalya'da, Hırvatistan'da, Arnavutluk'ta,Karadağ'da, Yunanistan'da ve Türkiye'nin Batı-Güney kıyılarıyla birlikte Akdeniz adalarında görülür. Akdeniz ikliminin görüldüğü bu bölgelerde benzer vejetasyonlar ve yerşekilleri bulunur, bunlar kurutepeleri, küçükovaları,çam ormanlarını vezeytin ağaçlarını içerir.

Daha soğuk iklimler Güney Avrupa'daki ülkelerin belirli bölgelerinde bulunabilir, İspanya ve İtalya'nın dağlık bölgeleri buna bir örnektir. Ek olarak, İspanya'nın Kuzey kıyısında daha yağışlı ve nemli bir Atlantik iklimi görülür.

Bitki Örtüsü

[değiştir |kaynağı değiştir]
Güney Avrupa'nın bitki örtüsü, Dubrovnik yakınlarındaki Aleppo Çamı ormanlarıyla karakterizedir.

Güney Avrupa'nınbitki örtüsü Akdeniz bölgesinin bitki örtüsüdür. Avrupa'daki Akdeniz ve Altakdeniz iklim bölgeleri Güney Avrupa'nın büyük bir kısmında, çoğunlukla Güney Portekiz'de, İspanya'nın çoğu bölgelerinde, Fransa'nın Güney kıyısında, İtalya'da, Hırvatistan kıyılarında, Bosna'nın büyük çoğunluğunda, Karadağ'da, Arnavutluk'ta, Makedonya'da, Yunanistan'da ve Akdeniz adalarında bulunur.[5]

Nüfus

[değiştir |kaynağı değiştir]
ÜlkeYüzölçümü
(km2)
Nüfus
(2010 tah.)
Nüfus
yoğunluğu

(km2ye)
Başkent
 Arnavutluk28,7482,821,977111.1Tiran
 Andorra46884,082179.8Andorra la Vella
 Bosna-Hersek51,1294,613,41490.2Saraybosna
 Bulgaristan110,9947,364,57077Sofya
 Hırvatistan56,5944,489,40981Zagreb
 Cebelitarık (BK)6.829,4314,328Cebelitarık
 Yunanistan131,99011,295,00285.3Atina
 İtalya301,33860,418,711200.5Roma
 Kosova10,9081,859,203170.4Priştine
 Kuzey Makedonya25,7132,114,55082.2Üsküp
 Malta316412,9661,306.8Valletta
 Karadağ13,812672,18150Podgorica
 Portekiz92,09011,317,192114Lizbon
 San Marino6131,716501San Marino şehri
 Sırbistan77,4747,120,666102.46Belgrad
 Slovenya20,2732,054,19999.6Ljubljana
 İspanya504,03046,030,10993Madrid
 Türkiye (Doğu Trakya)23,76410,620,739446.9Ankara
 Vatikan0.448261877Vatikan şehri
Toplam1,338,694164,127,170122.60

En Büyük Kentsel Alanlar

[değiştir |kaynağı değiştir]
SıraKentsel AlanDevletNüfus[6]Yoğunluk
(km2ye)
1İstanbul(Avrupa) Türkiye8,963,4312,620
2Madrid İspanya6,171,0004,600
3Milano İtalya5,257,0002,800
4Barselona İspanya4,693,0004,300
5Roma İtalya3,906,0003,400
6Napoli İtalya3,706,0003,600
7Atina Yunanistan3,484,0005,000
8Lizbon Portekiz2,666,0002,800
9Belgrad Sırbistan1,700,0003,300
10Valensiya İspanya1,561,0005,700

Tarih

[değiştir |kaynağı değiştir]

Erken Dönemler

[değiştir |kaynağı değiştir]
İmparatorDiocletianus'untetrarşi sistemi.

Klasik antik dönem olarak bilinen devirAntik Yunanistan'ın şehir devletlerinin yükselmesiyle başladı. Yunan etkisiBüyük İskender'in genişleyen imparatorluğu altında doruk noktasına ulaşarakAsya'ya kadar yayıldı.

Roma İmparatorluğu bütün Akdeniz havzasınıRoma hukukuna veRoma lejyonlarına dayalı devasa bir imparatorluk içine katarak bölgede egemen oldu. İmparatorluk ticareti, hoşgörüyü ve Yunan kültürünü destekledi. MS 300 ile birlikte Roma İmparatorluğu, başkenti Roma olanBatı Roma İmparatorluğu'na ve başkenti Konstantinopolis olanDoğu Roma İmparatorluğu'na bölünmüştü. Kuzey Avrupa'nınCermenik halklarının saldırıları MS 476'daBatı Roma İmparatorluğu'nun çöküşüne neden oldu. Bu tarih aynı zamanda geleneksel olarak klasik çağın sonu veOrta Çağların başlangıcı kabul edilir.

Orta Çağlarda Doğu Roma İmparatorluğu egemenliğine devam etti, günümüz tarihçileri bu devletiBizans İmparatorluğu olarak adlandırır. Batı Avrupa'da Cermenik halklar eski Batı Roma İmparatorluğu'nun topraklarında iktidar mevkilerine girerek kendi krallıklarını ve imparatorluklarını kurdular.

Haçlı Seferleri olarak bilinen dönem, bir dizi dini motivasyonlarla yapılmış askeri seferler asıl amaçlarıLevant'ı Hristiyan hakimiyetine geri döndürmekti, başladı.Doğu Akdeniz'de birkaçHaçlı Devleti kurulmuştu. Bunların hepsi kısa ömürlü oldu. Haçlılar Avrupa'nın birçok yerini derin bir şekilde etkiledi. Haçlıların 1204'teKonstantinopolis'i yağmalaması Bizans İmparatorluğu'na ani bir son getirdi. Daha sonra tekrar kurulmasına rağmen, imparatorluk eski gücüne bir daha hiç kavuşamadı. Haçlılar daha sonra İpek Yoluna katılacak,Cenova veVenedik tüccar cumhuriyetlerinin büyük ekonomik güçlere dönüşmelerini sağlayacak olan ticaret güzergâhlarını kurdular.Reconquista, Haçlılarla bağlantılı bir hareket,İberya'yı Hristiyan alemi için yeniden fethetmeye çalışmıştır.

Geç Orta Çağlar Avrupa'da bir karışıklık dönemiydi.Kara Ölüm olarak bilinen salgın ve ilişikili bir kıtlık Avrupa'da nüfus düştükçe demografik bir faciaya sebep olmuştur. Hanedan kavgaları ve fetih savaşları Avrupa'daki birçok devleti dönem boyunca sürekli savaş halinde tutmuştur. Balkanlar'da,Anadolu'da kurulmuş bir Türk devleti olanOsmanlı İmparatorluğu eski Bizans topraklarını devamlı olarak ele geçirmiştir ve bu 1453'teİstanbul'un Fethi ile sonuçlanmıştır.

Orta Çağ Sonrası

[değiştir |kaynağı değiştir]

Kabaca 14. yüzyılFloransa'sından başlayarak ve daha sonralarıbaskı makinasının gelişmesiyle Avrupa'nın tamamına yayılan bilgiRönesansı bilim ve teknolojide geleneksel öğretilere meydan okudu, Arapça metinlerle ve felsefeyle[7] klasik Yunan ve Roma bilgisi yeniden keşfedildi.

Vestfalya Barışı ile 1648'de bitecek olan dini savaşlar Avrupa'da savaşılmaya devam edilirken, Portekiz ve İspanya'nınReconquista ileİberya'da hakimiyet sağlamaları Asya, Amerika, Afrika ile doğrudan bağlantı kurulacak olanKeşifler Çağı'nı başlatacak bir dizi okyanus keşfinin yapılmasını sağladı.İspanyol tacı Avrupa'daki üstünlüğünü sürdürdü, İspanya ve Fransa arasında Otuz Yıl Savaşları ile başlayan çatışmanınPireneler Antlaşmasıyla bitmesine kadar İspanyol tacı kıtadaki önde gelen güçtü. 1610 ve 1700 arasındaki dönemde Avrupa'da ve dünyada eşi görülmemiş bir dizi önemli savaş ve politik devrim gerçekleşti. Zamanın gözlemcileri ve o zamandan beri birçok tarihçi, savaşların devrimlere neden olduğunu savundu.[8]Galileo Galilei, kendisinin güneş sistemini gözlemlemesini ve betimlemesini sağlayacak olan teleskobu ve termometreyi icat etti.Leonardo da Vinci dünyanın en ünlü tablolarından biri olan Mona Lisa'yı resmetti.[9]Guglielmo Marconi radyoyu icat etti.[10]

Avrupa'nın denizaşırı topraklarının genişlemesiSömürgeİmparatorluklarını ortaya çıkardı.[11] Yeni Dünya'dan gelen hammadde akışı ile Birleşik Krallık'ınSanayi Devrimi'nin birleşimi geçimlik tarım yerine üretime dayalı yeni bir ekonomi kurulmasına olanak sağladı.[12]

1815 ve 1871 arasındaki dönemde çok sayıda devrim girişimi ve bağımsızlık savaşı yaşandı.Balkan uluslarıOsmanlı İmparatorluğu'ndan bağımsızlıklarını geri kazanmaya başladılar. İtalya bir ulus devleti haline gelerek birleşti. 1870 yılında İtalya'nın Roma'yı ele geçirilmesiyle Papalık devletinin seküler gücü ortadan kalktı. İmparatorluk mücadelelerinde rekabet yayıldı ve 1875-1914 yıllarınaİmparatorluk Çağı adının verilmesine sebep oldu.

20. yüzyıl

[değiştir |kaynağı değiştir]

Büyük güçler taraf seçerken, Güneydoğu Avrupa'da milliyetçiliğin artmasıI. Dünya Savaşı'nın 1914'te patlak vermesiyle sonuçlanacak olan süreci hızlandırdı.Müttefikler 1918 yılındaİttifak Devletlerini yendiler. Paris Barış Konferansı sırasındaBüyük Dörtlü şartlarını bir dizi antlaşmayla dayattılar,Versay Antlaşması bu antlaşmalardan biridir.

Adolf Hitler'in emrinde 1933'te iktidara gelen Nazi rejimi,Mussolini İtalyası ile birlikteII. Dünya Savaşı'nda Avrupa kıtasının kontrolünü ele geçirmek için uğraştı.Müttefik zaferiyle sonuçlanan İkinci Dünya Savaşı sonrasında AvrupaDemir Perde ile bölündü. Güneydoğu Avrupa'daki ülkelereSovyetler Birliği hakim oldu ve komünist devletlere dönüştüler. Komünist olmayan başlıca Güneydoğu Avrupalı devletler Amerika Birleşik Devletleri önderliğinde bir askeri ittifaka (NATO) katıldılar ve aralarındaAvrupa Ekonomik Topluluğu'nu oluşturdular. Sovyet etki alanında kalan ülkelerVarşova Paktı olarak bilinen askeri ittifaka veComecon ekonomik bloğuna katıldılar.Yugoslavya tarafsız kaldı.

İtalya savaş sonrası gerçekleştirdiğiekonomik mucize dolayısıyla tekrar başlıcaSanayileşmiş devletler arasına girdi.Avrupa Birliği'nin (AB) önemi arttı vergilendirme, sağlık ve eğitim üye olan ulus devletler tarafından yönetilirken, Birlik ise piyasa kurallarının, rekabetin, yasal standartların ve çevreciliğin yönetimini kontrol altına aldı. Sovyet ekonomik ve politik sistemi çöktü, bu komünizmin 1989'da uydu devletlerde son bulmasına ve 1991'de Sovyetler Birliğinin dağılmasına sebep oldu. Sonuç olarak Avrupa'nın bütünleşmesi derinleşti, kıtadaki kutuplaşma ortadan kalktı ve Avrupa Birliği daha sonraları birçok eski komünist Avrupalı devleti genişleyerek içine aldı -Romanya veBulgaristan (2007) veHırvatistan (2013).

Diller

[değiştir |kaynağı değiştir]
Ayrıca bakınız:Avrupa'nın Dilleri

Aşağıdaki tablo Güney Avrupa'da en az beş milyon kişi tarafından konuşulan dilleri gösteriyor:

DilKonuşan Kişi SayısıGüney Avrupalı
Ülke / Ülkeler
İtalyanca59,400,000[13] İtalya
İspanyolca45,000,000+[13] İspanya
Yunanca13,432,490[13] Yunanistan
 Kıbrıs Cumhuriyeti
Türkçe10,934,365[14][15] Türkiye
 Kuzey Kıbrıs
Portekizce10,000,000[13] Portekiz
Katalanca10,000,000[16][17] İspanya
 Andorra

Ulaşım

[değiştir |kaynağı değiştir]

Aşağıdaki tablo 2013'te Güney Avrupadaki en işlek havalimanlarını listeliyor.

SıraÜlkeHavalimanıŞehirYolcular (2012)Yolcular (2013)Değişim
2012-2013
1 Türkiyeİstanbul Atatürk Havalimanıİstanbul44,998,50851,320,875artış014.0%
2 İspanyaBarajas HavalimanıMadrid45,190,528[18]39,735,618[18]azalış012.1%
3 İtalyaFiumicino – Leonardo da Vinci HavalimanıRoma36,980,911[19]36,166,345[19]azalış02.2%
4 İspanyaBarcelona HavalimanıBarselona35,144,503[18]35,216,828[18]artış00.2%
5 İspanyaPalma de Mallorca HavalimanıPalma de Mallorca22,666,858[18]22,768,032[18]artış00.4%
6 İtalyaMalpensa HavalimanıMilano18,537,301[19]17,955,075[19]azalış03.1%
7 PortekizPortela HavalimanıLizbon15,301,176[20]16,008,848[20]artış04.6%
8 İspanyaMálaga HavalimanıMálaga12,581,944[18]12,925,186[18]artış02.7%
9 YunanistanAtina Uluslararası HavalimanıAtina12,944,041[21]12,536,057[21]azalış03.2%
10 FransaNice HavalimanıNice11,189,896[22]11,554,195[22]artış03.2%

Din

[değiştir |kaynağı değiştir]
1054'teki dini dağılım.[23]

Güney Avrupa'da çoğunluğun mensup olduğu dinHristiyanlıktır. Hristiyanlık Güney Avrupa'ya Roma İmparatorluğu döneminde yayıldı ve imparatorluk hristiyanlığı MS 380 yılında resmi dini olarak benimsedi. Batı yarımı Roma'da doğu yarımı Konstantinopolis'te olacak şekildeHristiyan kilisesinin tarihi parçalanmasından dolayı Avrupa'nın farklı bölgelerinde Hristiyanlığın farklı mezhepleri hakim oldu.Güney Avrupa'nın Batı yarısındaki hristiyanlar - Portekiz, İspanya, İtalya gibi - genellikleRoma Katolik Kilisesi'ne bağlıdır. Güney Avrupa'nın Doğu yarımındaki hristiyanlar ise - Yunanistan, Makedonya gibi - genellikleYunan Ortodoks Kilisesi'ne bağlıdır.

Ek olarak, Güney Avrupa'nın doğu parçasında (Bosna, Arnavutluk, Makedonya, Türkiye gibi) İslam dinine mensup nüfusun çoğunlukta olduğu ülkeler de vardır.

Kaynakça

[değiştir |kaynağı değiştir]
  1. ^"In strict geographic terms Central Europe include Germany, Switzerland, Northern Italy, Austria,Poland, the Czech Republic,Slovakia, Hungary..." 1 Şubat 2016 tarihinde kaynağındanarşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2016. 
  2. ^"Article inBritannica". 28 Şubat 2016 tarihinde kaynağındanarşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2016. 
  3. ^"BBC". 6 Eylül 2017 tarihinde kaynağındanarşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2016. 
  4. ^Library of Congress. Cataloging Policy and Support Office,Library of Congress Subject Headings 4 Mart 2016 tarihindeWayback Machine sitesindearşivlendi.
  5. ^Wolfgang Frey [de] andRainer Lösch [de];Lehrbuch der Geobotanik. Pflanze und Vegetation in Raum und Zeit. Spektrum Akademischer Verlag, München 2004
  6. ^"United Nations: World Urbanization Prospects". 10 Mart 2007 tarihindekaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2016. 
  7. ^e.g.Averroes#Commentaries on Aristotle and Plato written in the 12th century, which was mentioned inDivine ComedyIV:144 20 Haziran 2015 tarihindeWayback Machine sitesindearşivlendi. around 1320 AD
  8. ^Geoffrey Parker, "States Make War But Wars Also Break States,"Journal of Military History (2010) 74#1 pp 11–34
  9. ^John Lichfield,The Moving of the Mona Lisa 15 Ekim 2015 tarihindeWayback Machine sitesindearşivlendi., The Independent, 2005-04-02 (accessed 2012-03-09)
  10. ^Sungook Hong, Wireless: From Marconi's Black-box to the Audion, MIT Press - 2001, page 1
  11. ^Richard J. Mayne."history of Europe:: The Middle Ages".Britannica Online Encyclopedia. 16 Haziran 2008 tarihinde kaynağındanarşivlendi. Erişim tarihi:18 Nisan 2009. 
  12. ^Steven Kreis (11 Ekim 2006)."The Origins of the Industrial Revolution in England". Historyguide.org. 2 Kasım 2015 tarihinde kaynağındanarşivlendi. Erişim tarihi:31 Ocak 2010. 
  13. ^abcd"Ethnologue Güney Avrupa". 24 Şubat 2016 tarihinde kaynağındanarşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2016. 
  14. ^Doğu Trakya
  15. ^KKTC
  16. ^"Catalan News Agency - Number of Catalan speakers rising despite adverse context". 10 Ekim 2016 tarihinde kaynağındanarşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2016. 
  17. ^"Informe sobre la Situació de la Llengua Catalana | Xarxa CRUSCAT. Coneixements, usos i representacions del català". 16 Aralık 2014 tarihindekaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2016. 
  18. ^abcdefgh"Aeropuertos Españoles y Navegación Aérea". 10 Mayıs 2016 tarihinde kaynağındanarşivlendi. Erişim tarihi:5 Ekim 2020. 
  19. ^abcd"Statistiche Dati di Traffico Aeroportuale Italiano". 26 Ağustos 2019 tarihindekaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2016. 
  20. ^ab"Portugal Airport Statistics". 20 Ağustos 2016 tarihinde kaynağındanarşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2016. 
  21. ^ab"Facts & Figures". 3 Nisan 2014 tarihinde kaynağındanarşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2016. 
  22. ^ab"Aéroport Nice Côte d'Azur : gateway to the mythical French Riviera". 17 Temmuz 2015 tarihinde kaynağındanarşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2016. 
  23. ^Dragan Brujić (2005)."Vodič kroz svet Vizantije (Guide to the Byzantine World)". Beograd. s. 51. 10 Eylül 2015 tarihindekaynağından arşivlendi. 
Dünyanın bölgeleri
Avrupa konuları
Tarih
Kronoloji
Konuya göre
Coğrafya
Yönetim
Hükümetlerarası
Avrupa Birliği
Ekonomi
Hükümetlerarası
Egemen devletlerde
Toplum
Kültür
Demografi
Otorite kontrolüBunu Vikiveri'de düzenleyin
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Güney_Avrupa&oldid=35856381" sayfasından alınmıştır
Kategoriler:
Gizli kategoriler:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp