Federasyon veyafederal devlet,coğrafi yapılarına göre oluşmuş birden fazladevletin kendi istekleriyle bir araya gelerek dışarıya karşı tek bir siyasal güç olarak görülmeleri ve bu amaçla kurdukları örgütün, kendisini oluşturan devletlerin üzerinde olması; iç işlerinde ise, yine aralarındaki anlaşmaya göre geniş veya dar ölçüde özerk olmaları ile oluşan topluluk.
Federal devlet; bu anlamda iç yapıları itibarıyla özerk olan devletlerin (federe devlet) oluşturduğu siyasi bir birliktir. Federe devletlerin her biri kendi anayasasına sahip iken diğer devletlerle olan ilişkilerin düzenlenmesinde yetki federal devlete aittir. Bununla birlikte federe devletlerin içinde kendiyasama,yürütme veyargı organları da vardır. Fakat yasalar üst devlet (federal devlet) kimliğine ait anayasaya aykırı olmama koşulu taşır. Federe devletler iç güvenliklerini sağlamak amacı ile kendi polis teşkilatını kurabilir ve farklı yargılama hususları belirleyebilir. Bir federe devlet için suç teşkil eden bir yasa diğer devlet için suç teşkil etmeyebilir. Farklı federe devlet yasalarının uygulanmasında çoğunlukla bulunulan yer göz önüne alınır fakat uygulamada kişilerin hangi federe yapıya bağlı bulunduğu hususuna göre de hareket edildiği görülmektedir. Bu durum ülkeden ülkeye ve özerklik genişliğine göre farklılık taşımaktadır. Yine uygulamada görülen başka bir durumda dolaşım esnasında olan vatandaşın çelişen yasalara muhatap kalması durumunda üstanayasa kanunlarının geçerli olabileceğidir.
Birbirlerinden bağımsız olanüniter devletler, bir araya gelerek federal devlet oluştururlar. Bu geçiş aşamasında devletler, ilk öncekonfederasyon meydana getirirler. Oluşturulan konfederasyon daha sonra federasyona dönüşür. Örneğin, Amerika Birleşik Devletleri ve İsviçre Federal Devletleri birleşme yoluyla kurulmuştur.[1]
Üniter nitelikte olan bir devletin il gibi birimleri ayrılmak isteyebilir. Ayrılmak isteyen birimler bağımsız devletler kurmak yerine, federe devlet haline gelmeyi tercih ederler. Bunun sonucunda federe devlet haline gelirler. Örneğin, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun 1918 tarihinde dağılmasından sonra Avusturya, federal devlet haline gelmiştir. Rusya 1924 tarihinde Sovyetler Birliğine dönüşmüştür.[1]
1 federal bölge; 4 Milletler Topluluğu; 1 sözleşmeli toprak, 11 bağlı özerktoprak (ABD hakimiyeti altında bulunsa da, anayasanın bazı kısımlarından yararlanabilen topraksal bölge)
^"Somali Federal Cumhuriyeti – Uyumlaştırılmış Taslak Anayasası"(PDF). Somali Federal Cumhuriyeti. 20 Ocak 2013 tarihindekaynağından(PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2012.: Kabul edilen anayasa, mevcut bölgesel yönetimleri, federal Meclis ve halk Meclisi tarafından belirlenecek federal üye devletlerin nihai sayısı ve sınırlarını içerir.
^1957 yılında bağımsızlığını kazanmış,Sabah veSarawak'a katılmış ve Singapur'un oluşturulması için 1963 yılındaMalezya adını almıştır.
^The USSR was a federation according to the letter of its constitution, but, at least until its final years in the late eighties and early nineties of the 20th century, its governance was highly centralized in practice. See:Soviet Union section.
^The Socialist Federal Republic of Yugoslavia was officially proclaimed in 1963. Prior to this, the communist Yugoslav state was named Democratic Federal Yugoslavia in 1943 and then Federal People's Republic of Yugoslavia in 1946. See:Socialist Federal Republic of Yugoslavia.
