Erzurum,Türkiye'nin birilidir. MerkeziErzurum olan il, 749.993 nüfusa sahiptir.[2]Doğu Anadolu Bölgesi'nin en büyük üçüncü ilidir. Yüz ölçümü bakımından Türkiye'nin en büyük dördüncü ili olan Erzurum'da, temel geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır. Şehir, son yıllarda kış turizmiyle de öne çıkmaktadır. Soğuk iklimi nedeniyle sanayisi gelişmemiştir. 25.006 km² yüzölçümüne sahip il arazisinin yalnızca %15,17'si tarıma uygundur.[3] Erzurum’un denizden yüksekliği 1.959 metredir.[4]
“Erzurum’un yüzölçümünün çoğunluğunu dağlar (%64) oluştururken, platolar %20 ve yaylalar ise %12’lik bir alan kaplamaktadır. Erzurum ilinin bir bölümüKaradeniz Bölgesi'nde diğer bölümü iseDoğu Anadolu Bölgesi'nde yer almaktadır.
İlin kuzeyindeRize veArtvin, kuzeydoğusundaArdahan, batısındaBayburt veErzincan, doğusundaKars veAğrı, güneyindeBingöl veMuş bulunmaktadır. İlin 20 ilçesi vardır; bunların 8’i Karadeniz Bölgesi’nde, geri kalan 12’si ise Doğu Anadolu Bölgesi’nde yer alır. Karadeniz Bölgesi'nde yer alan ilçeleri İspir, Narman, Oltu, Olur, Pazaryolu, Şenkaya, Tortum ve Uzundere'dir. Yine Aziziye ilçesinin Ovacık kesimi de Karadeniz Bölgesi'nde yer alır. Doğu Anadolu Bölgesi'nde yer alan ilçeler ise şunlardır: Aşkale, Aziziye, Çat, Hınıs, Horasan, Karayazı, Karaçoban, Köprüköy, Palandöken, Pasinler, Tekman, Yakutiye.
Türkiye'nin en yüksek ve en soğuk illerinden biri olan Erzurum'da sertkara iklimi hüküm sürmektedir. Genel olarak kışlar çok soğuk ve karlı, yazlar ise oldukça sıcak ve kurak geçer. Yılın hemen hemen 2–3 ayı boyunca bölge karla örtülüdür. Yaz, özellikle Haziran ve Temmuz aylarının ortalarına kadar kendini hissettirir. Yağış miktarı metrekareye yaklaşık 460 mm’dir. Bölgede eriyen karlarla akarsular beslenir.
İlinKaradeniz Bölgesi'nde yer alan kuzey kesimleri haricindeki büyük kısmı Doğu Anadolu Bölgesi'nde yer alır vekarasal iklime sahiptir. Erzurum’un yüksek rakımı ve yoğun kar yağışı (yılın 70 günükar yerde kalır), güneş ışınlarının uzaya geri yansımasını artırır. Bu yüzden Erzurum, Türkiye'nin en çok güneş gören illerinden biri olmasına rağmen, en soğuk illerindendir. Yazın sıcaklık 35°C’ye kadar çıkarken, kışın -30°C’ye kadar düşer.[5]
Erzurum, İlkbahar başlangıcında karların erimesiyle birlikte yeşile bürünmeye başlar. Ağustos ayı başlarında kuru rüzgâr esintileri ağaç yapraklarını ve ekinleri sarartır. Ağustos ayı sonları ve Eylül ayında Erzurum çevresi sapsarı bozkır görünümündedir. Daha önce yüzölçümünün %9’u orman ve fundalık olan Erzurum’da sarıçam ve meşe ağaçları yetişmekteydi; günümüzde bu alanlar oldukça azalmıştır.
Güncel Nüfus Değerleri (TÜİK 6 Şubat 2025 verileri[36])
Erzurum ilinin nüfusu: 745.005 (2024 sonu). İlin yüzölçümü 25.006 km2'dir.[37] İlde km2'ye 30 kişi düşmektedir. (Yoğunluğun en fazla olduğu ilçe: 269 kişi ilePalandöken’dir)
İlde yıllık bazda nüfus %-0,67 oranında azalmıştır. Nüfus artış oranının en yüksek ve en düşük olduğu ilçeler sırasıylaYakutiye (%2,77) veTortum(-%15,11)'dur.
06 Şubat 2025 TÜİK verilerine göre Erzurum'da 20 ilçe ve belediye, bu belediyelerde toplam 1.188 mahalle bulunmaktadır.
2024 yılı sonunda Erzurum ili ve ilçelerinin yerleşim yeri ve nüfusla ilgili sayısal bilgileri
Erzurum'un ekonomisini genel olarak tarım ve hayvancılık ile sanayi ve ticaret unsurları oluşturmaktadır. Sanayi siciline kayıtlı 69 kuruluş vardır. İlde iki organize sanayi bölgesi vardır.[39] Bölge, geçmiş dönemlerde deİpek Yolu üzerinde bulunmuştur. Bu durum, şehrin ekonomik olarak gelişmesini sağlamakla birlikte ticari önemini de ortaya koymaktadır. 1957 yılında Erzurum'da kurulanAtatürk Üniversitesi, şehirde ticari anlamda da canlılık sağlamaktadır. Erzurum, Türkiye'nin ve Doğu Anadolu bölgesinin en önemli ticaret merkezlerinden biridir. Bölgede,Oltu ilçesinde çıkarılan ve yarı kıymetli maden özelliğine sahipOltu taşı ile bu taştan yapılan özel aksesuarlar, takılar ve benzeri eşyalar bölge insanı ve esnaf için önemli bir geçim kaynağıdır. Daha önce bölgede yalnızca Palandöken Dağı kış spor tesisleri ile sınırlı olan kış turizmi, özellikle son yıllarda önemli kazanımlar elde etmiş ve bölge geneline yeni altyapı ve tesislerle yayılmıştır. Bu özelliğiyle Türkiye sınırlarını aşarak, alanında dünyanın sayılı merkezlerinden biri haline gelmiştir.[40] Spor tesisleri, bölge turizmi ve ekonomisine önemli katkı sağlamaktadır.
Yüzölçümü bakımındanTürkiye'nin dördüncü büyük ili olan Erzurum, 2.533.000 hektarlık bir alana sahiptir. Ekonomi ,tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır. 460 bin hektarlık tarım arazisinin 306 hektarlık bölümü sulanabilir durumdadır ve 268 bin hektarlık alanda ekim yapılmaktadır.
Bitkisel üretim tahıllar, yem bitkileri, baklagiller, endüstri bitkileri, yumrulu bitkiler ve yağlı tohumlardan oluşmaktadır. Ekili alanların 181 bin hektarında tahıl, 937 hektarında baklagiller, 3 bin hektarında yumrulu bitkiler, 2 bin hektarında endüstriyel bitkiler, 80 bin hektarında yem bitkileri, bin 500 hektarında meyve ve 780 hektarında sebze yetiştirilmektedir. Bitkisel üretimin değeri günümüzde 240 bin TL civarındadır.
Tahıl türlerinden en fazla buğday, arpa ve çavdar; sanayi bitkilerinden ise çoğunlukla şeker pancarı, patates ve ayçiçeği ekilmektedir.
Yaklaşık 4 bin çiftçi 40 bin hektarlık alanda organik tarım yapmaktadır. 2012 yılında yaklaşık 154 bin ton ürün elde edilmiştir. Organik tarım uygulamaları buğday, yonca, yem bitkileri, çayırotu, meyve ve bal üretimini kapsamaktadır.
Erzurum’da yetiştirilen başlıca meyveler elma, armut, ceviz, kayısı, erik, kiraz, vişne ve kızılcıktır.
2012 yılı verilerine göre Erzurum’da yaklaşık 760 bin küçükbaş ve 550 bin büyükbaş hayvan bulunmaktadır. Bu hayvanlardan 15 bin ton et, 358 bin ton süt, 7 bin ton tereyağı, 70 bin ton peynir ve 50 bin ton yoğurt üretilmektedir. Bal üretimi ise yaklaşık 1.500 tona ulaşmaktadır.[41]
Erzurumekonomisi baştatarım olmak üzere,hizmet veinşaat sektörlerinden oluşmaktadır. Erzurum şehir merkezindeki günlük ticari hareketliliğe yön veren en önemli etkenlerden birisi de yaklaşık 70.000 öğrencisi olan Atatürk Üniversitesidir. Yaz aylarında üniversite öğrencilerinin şehirde olmaması ile oluşan ekonomik durgunluk bariz bir şekilde hissedilir.
üretimde önde gelen sektörler olarak faaliyet göstermektedir.
Sanayi Sektörü günümüzde beklenilen düzeyde olmasa da Erzurum ekonomisine belirli bir oranda katkı sağlamaktadır. 2011 yılı verilerine göre bu alanda Erzurum'da toplam beş yüzden fazlaşirket kurulmuştur.
Sanayi sektöründe faaliyet gösteren işletmeler, küçük ve orta ölçekli özelliktedir. Bu özelliklerinden dolayı söz konusu işletmeler, sadece yerel pazarlara yönelik üretim yapmakta ve düşük bir orandaistihdam sağlamaktadırlar.İmalat sanayi:
Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı: Peynir, yağ, yoğurt, hazır su, et ve et ürünleri üreten
Plastik ve kauçuk ürünler imalatı: PVC doğrama- PVC boru, plastik damacana- şişe- torba- çuval vb. üreten
Mineral ürünler imalatı: Çimento, hazır beton, kiremit, büz, briket, tuğla, parke taşı, kaldırım taşı, karo, mermer vs. ürünleri üreten
İşlenmiş metal ürünler imalatı: Demir doğrama, çelik kapı, kalorifer ve buhar kazanı, güneş kolektörü, doğalgaz bacası, teneke kutu, çivi vb. Ürünleri üreten
Motorlu kara taşıtı römorku imalatı: Motorlu kara taşıtları için kasa, römork ve yarı römork üretimi yapan
Oltu Taşı imalatı: Tespih başta olmak üzere çeşitli türden takılar üreten
Kimyasal madde ve ürünlerin imalatı: Boya, sabun, deterjan ve diğer temizlik ürünlerini üreten
Tekstil ürünleri imalatı: Giyim eşyası dışındaki hazır tekstil ürünleri ve çorap üreten
Ana metal sanayi: Metal döküm üzerine üretim yapan
Sınıflandırılmamış makine ve teçhizat imalatı: Soba, mangal, semaver vb. üretimi
Basım ve yayım; plak, kaset ve benzeri kayıtlı medyanın çoğaltılması ve matbaacılık alanında üretim yapan işletmelerden oluşmaktadır.[41]
Sanayi yönünden merkez ilçe Aziziye, Erzurum ilinin diğer ilçelerine göre en gelişmiş olanıdır. İlçe sınırları dahilinde Erzurum Organize Sanayi Bölgesi yer almaktadır. Erzurum'un en önemli sanayi kuruluşu AŞKALE ÇİMENTO Fabrikasidir. Aşkale çimento hem Erzurumun en önemli sanki kuruluşu hem de Türkiye in en büyük sanayi tesislerini içinde bulunduran İSO1000 içerisinde yer alır., 1956 yılında üretime başlayan ve kamuya ait olanErzurum Şeker Fabrikası'dır.T.Ş.F.A.Ş.(Türkşeker)Erzurum Şeker Fabrikası şehrin ekonomik kalbi konumundadır.
Erzurum Organize Sanayi Bölgesinde sanayi parsellerinin toplam alanı yaklaşık 87 bin dönümdür. Çalışan kişi sayısı 2.500'dır. Birinci Organize Sanayi Bölgesi Erzurum-Aziziye ilçe sınırları dahilinde konuşlandırılmıştır. 2012 yılı itibarıyla 2. Organize Bölge Sanayi şehir merkezine 5 kilometre uzaklıkta, Güney Taşsırtı mevkiinde 216 hektarlık bir alana kurulma aşamasındadır. Sanayide elektrik kullanım oranı % 20 civarındadır.[41]
Şehirdeki Kültür merkezi birçok kültürel faaliyetlerin icrasına imkân sağlamaktadır. Ayrıca Erzurum Devlet Tiyatrosu tarafından birçok oyun sergilenmektedir. Şehirdeki 4 sinema salonu faaldir.İhsan Doğramacı Vakfı ÖzelBilkent Erzurum Laboratuvar Lisesi her ayBilkent Senfoni Orkestrası'nın konserlerine ev sahipliği yapmaktadır.
Dadaş(Erzurumlu)lar yüzyıllarca hayvancılık ve tarımla uğraşmış, günümüze kadar da bu gelenek süregelmiştir. Yazın yoğunlukla yaylalara çıkılmış, sonbaharda ise şehre inilmişir. Böylelikle şehir ve göçebe hayatı birlikte yürütülmüş, sürekli göçebe hayatı yerine sadece yaz aylarının yaylalarda yaşanıldığı bir şehir hayatı tercih edilmiştir.
Dadaş, Türkiye'de Erzurum denince halk arasında akla gelen ilk ifadedir. Dadaş kökeni Kıpçak Türkü olarak veya Erzurum'un yerel halkı olarak bilinen etnik grup. Ayrıca Dadaş kelimesi Erzurum'da ve yöresinde yerleşik veya menşe-i olarak bu yörenin insanını ya da özellikle bu yöreye ait bir halk oyunu olanErzurum barlarını oynayan oyunculardan her birini ifade eder. Bu sebeple dadaş ifadesi üzerinde fikir beyan edenler, bunu Erzurum vebar sözcükleriyle ilişkilendirirler. Genel olarak Erzurum yöresinde1- Erkek kardeş, 2- Yiğit, delikanlı, babayiğit kimse. 3- Mert, cesur. 4- Arkadaş, dost.[42] anlamlarında kullanılır. AyrıcaAğabey, bar oynayan delikanlı, Erzurumlu arkadaş, hemşeri, geniş anlamı ile Erzurum bölgesinin efesi[43] şeklinde de ifade edilir. Üzerinde çok beyan ve açıklamalarda bulunulandadaş ifadesi, yöre kültürünün sembolik söyleniş biçimidir. İçeriği yukarıda açıklandığı gibi oldukça zengin olup, Erzurum merkezinde, civar ilçe ve köylerinde yaşayan, özellikle etnik Türk kökenli insanların kendi aralarında veya onlara başkalarınca yapılan hitap şeklidir. Zaman zaman kişiye hitaben doğrudan söylenilebildiği gibi, bazen de yüceltme sıfatı olarak kullanılır. Dadaş olmak tarihi kahramanlıklar, dostluklar, sevgi ve saygı diyalogları, insanlar arasındaki sosyal yardımlaşma ve dayanışmanın adeta alt yapısını oluşturan en önemli unsurdur.Anadolu'da özellikle olumlu anlamda Erzurum halkı için kullanılan bu ifade kültürel içerik taşır.[44]
Erzurum denince akladadaş, dadaş denince de akla bar gelir.[45]Bar, Erzurum ve yöresinde oynanan folklorik özellikteki halk oyunlarının genel adıdır. Bu özelliğinden dolayıbar kelimesi bilinen sözlük anlamları dışında yörede; "el ele tutuşmak, birliktelik, bağlamak, topluluk, birlikte oynamak" gibi manalarda yorumlanır.[46]Bar, antropologlara göre Türklerin orta Asya'dan getirdikleri millî bir oyundur. Bu sebepten dolayı çok eski bir geçmişe sahiptir. Ortaya çıkış nedeninin ise; yaşanan iklim, coğrafya ve tarihi olaylar olduğu ifade edilmektedir.[46]Ünlü Türk seyyahİsmail Habip Sevük 1943 yılında kaleme aldığıYurttan Yazılar adlı eserinde; Erzurum'daki halk oyunlarının asırlardan beri bar adıyla anıldığını, Dadaşların "aşk, sevgi, mertlik, yardımlaşma, kahramanlık" gibi duygularını sembolize ettiğini bildirmektedir.[45] Erzurum ili ve yöresi halk oyunları açısından çok zengin bir bölgedir. Günümüzde bu zenginlik bütün güzellikleriyle ve aslına uygun olarak bölgede yaşatılmaktadır.
“ Bar “ terimi, günümüz öncesiTürk şair ve yazarlarını farklı algılamalara da götürmüştür. Sadettin (Sadi) Akatay (1904-1944), ünlü "Bar" şiirindebarı: "kahramanlık, yiğitlik, erlik destanı, yüzyılların ardından kopup gelen bir vakar " olarak tanımlarken; Nejat Ünal "Bar bir savaş oyunudur yiğitlere yaraşır " ifadesini kullanmıştır.[45] Günümüzde, gerek yurt içinde ve gerekse yurt dışında düzenlenen halk oyunları program ve yarışmalarına, Erzurum'daki “Halk Oyunları ve Türküleri Derneği ”nin “Halk Oyunları Ekipleri ” azami ölçüde katılmaya özen göstermekte ve bu anlamda önemli başarılar elde etmektedir.[46]
Erzurum barı ;erkek ve kadın barları olmak üzere iki katagoride oynanmaktadır.İsmail Habip Sevük "Yurttan Yazılar " adlı eserinin "Dadaş ve Bar" 'la ilgili bölümünde ; "iyi bilenler tarafından oynanınca seyrine doyum olmaz" dediğibarların oynanma şekli ve sırası ile ilgili olarak ; " Gergin birer yay gibi duran dadaşların oynadığı ilk bar, barbaşının elindeki mendili bir bayrak gibi salladığı ve sanki vücudun akümülatörüne hareketin elektriği doldurulmaktaymış hissini veren Başbar'dır.[45] ifadesine yer vermiştir.
Erzurum ve yöresinde mahalli kıyafetler günümüzde de bilinmekte ve giyilmektedir. Özellikle Kadınların geleneksel giyimiehramdır. Ehram genellikle 185 x 215 cm ebadında yünden özel olarak dokunmuş örtüdür. Şekil ve renk olarak farklı zümrelere hitap eder.
Osmanlı İmparatorluğucoğrafyasında konuşulan TürkiyeTürkçesi; göçler,iklim, coğrafya vedilin kendisine ait özelliklerinden dolayı Anadolu 'da çeşitli ağızlarla konuşulmaktadır. Erzurum'da kullanılan Dadaş şivesininDoğu Anadolu ağızları içindeki konumu (Türkoloji) Prof. Dr. Leyla Karahan'ın[47] “Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması” (Türk Dil Kurumu yayınları: 630, Ankara 1996) adlı çalışmasına göre; Erzurum,Aşkale,Ovacık,Narman grubundadır.İletişimde ve medyada kullanılanteknolojik ürünlerin günden güne gelişmesi ve artmasıTürkiye genelindeİstanbul ağzının yaygınlaşmasına ve yöresel ağızların giderek azalmasına hatta kaybolmasına sebep olmakta ise de Erzurum şehir merkezi ilçe ve köylerinde konuşulanşive diğer bölgelere kıyasla kendine özgü yapısını büyük ölçüde korumaktadır.
Erzurum gelenekleri arasında olan 1001 hatimler şehrin en önemli şenliklerindendir. Özellikle Aralık ayında okunmaya başlayan 1001 hatimler yaklaşık 1 ay sürer. Tüm şehir halkı 1 ay içerisinde hatimler okur ve 1 ayın sonunda okunan hatimler Ulucamii'de tüm halkın katılımı ile bağışlanır ve Erzurum için dualar edilir. Erzurum'un manevi mimarlarından olan Alvarlı Efe'nin beyitlerinden de okunur.[48]
Ayrıca Coğrafi İşaret Tescil Belgeli, dünyaca ünlü Hınıs Fasulyesi ile yapılan "Güveçte Kuru Fasulye" Erzurum da oldukça meşhurdur. Bunun yanında Erzurum'un Hınıs ilçesi ile özdeşleşen Hınıs Köfesi(İri köfte), Bişi, Patile ve Kalbur Dolması Erzurum'un meşhur yemeklerindendir.[50]
Erzurum Kalesi ve Saat Kulesi; Erzurum'a hakim, şehir merkezinde bir tepe üzerinde yer almaktadır. Özellikle Saat Kulesinden şehrin panoramik gürüntüsünü izlemek, günümüzde yerli ve yabancı turistlerin ilgisini çekmektedir. Özellikle son yıllarda yapılan "tarihi eserleri ortaya çıkarma" çalışmaları çerçevesinde, Erzurum Kalesi çevresindeki çarpık yapılaşma görüntüsü veren ve tarihî eserleri gölgeleyen binaların kısmı yıkım çalışmaları, kale surlarını ve iç kalenin varlığını iyice belirginleştirmiştir.
Erzurum Kalesi, şehir merkezinde yer aldığı tepenin en uc noktasında bir iç kale ve bu iç kaleyi çevreleyen bir dış kaleden oluşmaktadır. İç Kale sekiz burcu ile günümüze kadar varlığını koruyabilmiş olmasına rağmen Dış Kale konumundaki ikinci kat sur kısmen mevcuttur. İç kale duvar kalınlıkları 2-2.5 m. arasındadır. Kalenin ilk inşâ tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte M.S. 5. yüzyılın ilk yarısında Bizanslılar tarafından yaptırıldığı tahmin edilmektedir. Tarih boyuncaAsurlular,Sasaniler,Persler,Araplar,Romalılar veBizanslılar arasında sık sık el değiştiren ve 11. yüzyıldaTürkler'in eline geçen Erzurum Kalesi İç kale kısmında, ilk Türk-İslam eserlerindenSaltukoğulları dönemine ait Kale Mescidi (Kale Camii) yer almaktadır.[51] KaleSelçuklu veOsmanlılar döneminde onarılmıştır. Üç kat surla çevrili olan kalede, yüzon burç ve kule bulunmaktaydı. Tebriz Kapı, Gürcü Kapı, Uyucan Kapı ve Yeni Kapı olmak üzere dört kapısı vardı. İkinci kat surun günümüzde kısmen mevcudiyetine rağmen Üçüncü kat sur (Şehri tam olarak çevreleyen sur) tamamen kaybolmuştur. Kalenin kurulu bulunduğu tepenin yüksekliği 1950 metredir. Erzurum'un Selçuklu Hanedanı tarafından fethi döneminde, kale ile ilgili olarak günümüze kadar anlatıla gelen menkıbeye göre: Erzurum kalesinin ihtişamı karşısında şaşkınlığa düşen Selçuklu Türkleri ' Bu kal'ayı kılıçla mancınıkla fethedemeyiz' derler. Birkaç hafta süren kuşatmanın akabinde "Esirleri iade etmek için biz kale tekfuruna gidiyoruz, siz bizim esirleri bize teslim edin bizde sizin kırk askerinizi (esiri) size verelim" derler. Kale tekfuru sevinir. Akşam karanlığında esir kılığındaki kırk Türk yiğidi kale kapısındaki muhafızlara saldırırlar. Oluşan panikten yararlanan Türk askerleri kaleyi fethederler.[52][53]
Saat kulesinden Erzurum'un Doğu yönündeki panoramik görüntüsü
Saat Kulesi, Erzurum'un şehir merkezindeki en yüksek tepesinde yer alan "İçkale" dedir.Tepsi Minare diye de geçmişte adlandırılmıştır.Saltukoğulları tarafından 12. asırda gözetleme kulesi olarak yapılmıştır. Gövdesi tuğla, kaidesi ise kesme taştandır. 19. yüzyılda üst kısmına ahşap külah ilave edilmiştir. Kale içerisinde bulunan "Kale Mescidi" nin minaresi olarak da kullanılmıştır. Kale mescidi kitabesinde "İnanç Beygu Alp Tuğrul Bey Ebi-l Muzaffer Kasım" yazılıdır. Erzurum Saat Kulesi (Tepsi Minare),Anadolu'daki en eskiSelçuklu minaresidir.
İlhanlılar döneminde yapılan önemli bir medrese yapısı olan Erzurum'dakiYakutiye Medresesi, Olcaytu zamanında Hoca Cemaleddin Yakut adına inşa ettirildi. Dört eyvanlı, kubbe altı revaklı medrese planındadır.[54]
Aziziye Tabyası Şehitler AnıtıAziziye Tabyası Top ve Bayrak
Erzurum'daki Cami ve Medreseler tarihi ve fiziki özellikleri itibarıylaTarihi özellikte olanlar ve Cumhuriyet döneminde yapılanlar olmak üzere iki kategoride değerlendirilmektedir.
Sultan Melik Mah. Tebrizkapı Üç kümbetler mevkii Yakutiye-Erzurum
1648
Bu camiler günümüzde de kullanılan tarihi camilerdir. Erzurum için Camiler ve Medreseler şehri de denilebilir. Erzurum'daki tarihi camilerSaltuklular,İlhanlılar veOsmanlılar döneminde yapılan camilerdir.
Erzurum'da şehir dokusu günden güne değişmekte, bayındırlık hizmet ve çalışmalarının yanı sıra hızla yeni iskan alanları da oluşmaktadır. Şehrin deprem hattında kurulu olması şehirdeki yeni yapılaşmada dikkate alınmaktadır. Gerek resmi gerekse özel kurum ve kuruluşların hizmet binalarının da yeniden imar durumunda sağlamlık kriterinin yanı sıra fizikî çağdaş görünümde önem arz etmektedir.
2018-19 Sezonu sonunda,BB ErzurumsporSüper Lig 'den düşmüştür. Voleybol erkekler 1. Liginde Palandöken Belediye lig 4.sü, Basketbol erkekler 2. Liginde Erzurum BB Gençlik lig 3.sü olarak başarılı bir sezon geçirdiler. Ayrıca voleybol 2. Liginde veBAL'da birer takımı daha bulunmaktadır. Voleybol bölgesel ligine 2 takımı katılmıştır. Erzurum,Buz hokeyinde İstanbul ile birlikte Türkiye'nin en başarılı ilidir. Süper liglerinde 3 takımı bulunmaktadır. (BB Erzurumspor ve Narmanspor[56] )
Büyükşehir illerinde merkezi yönetim, vali, il müdürleri ve il danışma kurulundan oluşur.
Erzurum, bir ‘büyükşehir'dir. Bu özelliğine göre yönetimi belirlenmiştir. Protokolde ilk sırada yer alan vali, merkezi yönetimi temsil eder ve cumhurbaşkanı tarafından atanır.
Büyükşehir statüsü kazanan illerde, il genel meclisi kaldırılarak yetkileri Büyükşehir Belediye Meclisine devredilmiştir.
Büyükşehir belediyelerinde yerel yönetim; büyükşehir belediye başkanı, büyükşehir belediye meclisi ve büyükşehir belediye encümeninden oluşur.
Yerel yönetimi temsil eden Büyükşehir Belediye Başkanı, ildeki tüm seçmenlerin oy çokluğu ile seçilir. Yerel seçimlerde İlçe Belediye Başkanı ve İlçe Belediye Meclisi için de oy kullanılarak ilçelerin belediye meclisleri oluşur. İlçe Belediye meclislerinden alınan üyelerle (başkan kontenjanı, ilçe nüfusu ve parti oy oranına göre) de Büyükşehir Belediye Meclisi oluşur. Bu mecliste ilçe belediye başkanları da yer alır. Meclisin başkanı Büyükşehir Belediye Başkanı'dır.
Büyükşehir belediye encümeni, belediye başkanının başkanlığında, belediye meclisinin kendi üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçeceği beş üye ile biri genel sekreter, biri malî hizmetler birim amiri olmak üzere belediye başkanının her yıl birim amirleri arasından seçeceği beş üyeden oluşur. (5216 saylı yasa 16.madde)
Erzurum Büyükşehir Belediye Meclisi üye sayısı 78'dir (Büyükşehir Belediye Başkanı, 20 ilçe belediye başkanı ve 58 üye).BBP 4, AK Parti 53,İYİ Parti 2,MHP 8,HDP 9 ve 1 Bğz. üyeye sahiptir. Karayazı Belediyesi'ne kayyum atandığından, büyükşehir belediye meclisi üyesi olan belediye başkanı 'kayyum'dur.[59]
Büyükşehir ve ilçe belediye başkanlarına ait bilgilerErzurum'un ilçeleri sayfasında gösterilmiştir.
Ayrıca Erzurum'daTRT Erzurum Radyosu bulunmaktadır. TRT kurumuna ait olan bölgesel radyo, 90.8 ve 100.5[65] frekanslarından Erzurum ve ilçelerindeTürkü,Türk Halk Müziği veTürk Sanat Müziği yayınları ve yöresel programlar yayınlamaktadır.
1938 tarihliTan gazetesinde Sivas-Erzurum demir yolunu gösteren harita.
Erzurum'da bir havaalanı, doğu - batı eksenli demiryolu vardır. Doğu -batı ve kuzey - güney yönünde karayolu ulaşım ağının kesişim noktasıyla ulaşım imkânları gelişmiştir.
^"1935 Genel Nüfus Sayımı"(PDF).20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihindekaynağından(PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
^ ."1945 Genel Nüfus Sayımı"(PDF).21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihindekaynağından(PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
^ ."1955 Genel Nüfus Sayımı"(PDF).23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihindekaynağından(PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
"Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları"(html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi:13 Nisan 2016.
"Erzurum Nüfusu". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
"Erzurum Nüfusu". nufusune.com.Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
"Erzurum Nüfusu". nufusubu.com.Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
