Ekonomi belli bir bölge içindeki ekonomik sistemden oluşur. Bu sistem o bölgedeki iş gücünü,sermayeyi, doğal kaynakları; üretim, ticaret ile dağıtımda rol alan ekonomik kuruluşları ve o bölgedeki mal ile hizmetlerin tüketimini içerir. Bir ekonomi teknolojik evrim, tarih ve sosyal organizasyon ile coğrafya, doğal kaynaklar, gelir veekoloji gibi ana faktörlerin birleşmesiyle oluşur.
Ekonomi, insanların ihtiyaçlarını karşılamak için hangi kaynakların kullanılması gerektiğini inceler ve bu kaynakların en etkin bir şekilde kullanılmasını sağlar. Ekonomi sözcüğünün; "oikia" (Yunanca: ev) ve "nomos" (Yunanca: kural) köklerinden gelir, "ev yönetimi" anlamındadır.
Tüm meslekler, kuruluşlar veya ekonomik faaliyetler ekonomiye katkıda bulunur.Tüketim,tasarruf veyatırım ekonominin çekirdek öğelerindendir ve pazarın dengesini belirler. Ekonomininbirincil,ikincil veüçüncül olmak üzere üç sektörü mevcuttur.
Tarih boyunca toplumlar karmaşıklaştıkça ekonomi de gelişti.Sümerlermal paraya dayanan büyük ölçekte bir ekonomi oluştururken, günümüzdeki anlamıyla ilk ekonomiyiBabilliler ve komşu şehir devletleri kurdu.[1]
Ekonomi, genellikle aşağıdakialt dalları içerir.[2]
Mikroekonomi: Bir firma, bir birey ya da bir grubun mal ve hizmetlerle ilgili davranışlarını inceler.
Makroekonomi: Bir ülkenin genel ekonomik durumunu inceler. Bu alt dal, ülkenin büyüme oranı, enflasyon oranı, işsizlik oranı gibi genel ekonomik göstergeleri inceler.
İktisat: Mal ve hizmetlerin üretim, dağıtım ve tüketimini inceler.
Finans: Bir ülkenin ya da bir kuruluşun finansal yapısını inceler.
Busra'dan, çölde develeri yönlendiren tüccarı resmeden antik Roma mozaiği
Birisi mal veya hizmet ürettiği, tedarik ettiği ve dağıttığı sürece bir tür ekonomi var olmuştur; toplumlar büyüdükçe ve karmaşıklaştıkça ekonomiler de büyüdü.
Babilliler ve onların komşuşehir devletleri daha sonraborçla ilgili kurallar/kanunlar, ticari uygulamalarla ilgili yasal sözleşmeler ve hukuk kuralları ve özel mülkiyet açısından düşündüğümüz en eskiekonomi sistemini geliştirdiler.[1]
Antik ekonomi önceliklegeçimlik tarıma dayanıyordu.[6] Şekel,Sami halkları tarafından kullanılan ağırlık ve para birimini ifade eden ilk birimdir. Terimin ilk kullanımı M.Ö. 3.000 yıllarındaMezopotamya'da ortaya çıkmış ve gümüş, bronz, bakır vb. gibi diğer değerleri birmetrikle ilişkilendiren belirliarpa kütlesine atıfta bulunmuştur.
Tıpkı İngiliz Sterlini'nin başlangıçta bir poundluk gümüş kütlesini ifade eden bir birim olması gibi arpa/şekel başlangıçta hempara birimi hem de ağırlık birimiydi.[7]
Mal alışverişinin çoğu sosyal ilişkiler yoluyla gerçekleşti. Pazar yerlerinde takas yapan tüccarlar da vardı. İngilizce 'ekonomi' sözcüğünün kaynaklandığıAntik Yunanistan'da,[8] pek çok insan, özgür sahiplerininkölesiydi.[9] Ekonomik tartışmakıtlıktan kaynaklanıyordu.
Çin ekonomi hukukunda kurumsal yeniliğin devasa döngüsü bir fikir içerir. Piyasa dışı bir ekonomiye hizmet etmek, bir firmanın yasal olarak garanti altına alınan ve bürokratik fırsatlardan korunan görev süresini teşvik eder.[10]
Orta Çağ'da, şimdi ekonomi olarak bilinen şey, geçim seviyesinden çok uzak değildi. Değişimin çoğusosyal gruplar içinde gerçekleşti. Üstüne üstlük, büyük fatihler fetihlerini finanse etmek için artıkrisk sermayesi dediğimiz şeyi (Risk anlamına gelen İtalyancaVentura ‘dan) artırdılar.SermayeninYeni Dünya'dan getirecekleri mallarla geri ödenmesi gerekiyordu.Marco Polo (1254-1324),Kristof Kolomb (1451-1506) veVasco da Gama'nın (1469-1524) keşifleri ilkküresel ekonominin oluşmasına yol açtı. İlkişletmeler ticaret işletmeleriydi. 1513 yılındaAnvers'te ilkborsa kuruldu. O zamanlar ekonomi öncelikleticaret demekti.
Avrupalıların ele geçirdiği yerler, sözdekoloniler olanAvrupa devletlerinin kolları haline geldi. Yükselenulus devletler;İspanya,Portekiz,Fransa,Büyük Britanya veHollanda özel zenginlik ilekamu yararı arasında arabuluculuğa yönelik ilk yaklaşım olangümrük vergileri ve (latince: merchant (Türkçe:tacir) anlamındamercator 'dan) merkantilizm yoluyla ticareti kontrol etmeye çalıştılar. Avrupa'dakilaikleşme, devletlerin kilisenin muazzam mülkünü şehirlerin gelişimi için kullanmasına imkan verdi.Soyluların etkisi azaldı. Ekonomiden sorumlu ilk İçişleri Bakanları göreve başladı. Amschel Mayer Rothschild (1773-1855) gibibankacılar, savaşlar vealtyapı gibi ulusal projeleri finanse etmeye başladı. Artık ekonomi, bir devletinvatandaşlarının ekonomik faaliyetlerinin konusu olarak ulusal ekonomi demekti.
Kelimenin gerçek modern anlamındaki ilkekonomist, kısmen merkantilizme bir tepki olanfizyokrasi fikirlerinden ilham alan İskoçyalıAdam Smith (1723-1790) ve daha sonra İktisat öğrencisi olan Adam Mari'ydi.[11] Ulusal ekonominin unsurlarını tanımladı:Ürünler,rekabet - (arz ve talep)- veiş bölümünün kullanılmasıyla oluşturulan doğal bir fiyatla sunulur.Serbest ticaretin temel amacının insanın kişisel çıkarı olduğunu savundu. Sözde kişisel çıkar hipotezi, ekonomininantropolojik temeli oldu.Thomas Malthus (1766-1834) arz ve talep fikriniaşırı nüfus sorununa aktardı.
Planlı ekonomi, siyasi aktörlerin neyin üretildiğini ve nasıl satılıp dağıtıldığını doğrudan kontrol ettiği ekonomidir.[17]
Yeşil ekonomi, düşük karbonlu ve kaynak verimlidir. Yeşil ekonomide gelir ve istihdamdaki büyüme, karbon emisyonlarını ve kirliliği azaltan,enerji ve kaynak verimliliğini artıran ve biyoçeşitlilik veekosistem hizmetlerinin kaybını önleyen kamu ve özel sektör yatırımlarınca yönlendirilir.[18]
Gig ekonomisi, kısa vadeli işlerin talep üzerine atandığı veya seçildiği ekonomidir.
Sanayi Devrimi aşaması, geçimlik tarımın rolünü azalttı ve son üç yüzyılda geçimlik tarımı dahayaygın vetek kültürlü tarım biçimlerine dönüştürdü. Ekonomik büyüme en çok madencilik, inşaat ve imalat sektörlerinde gerçekleşti. Ticaret, toplumda ürün alışverişinin ve dağıtımının iyileştirilmesi ihtiyacı nedeniyle daha önemli oldu.
İkincil: Ham veya ara malzemelerin mallara örn. çeliğiarabalara veyatekstilleri giysiye dönüştürmek gibi dönüştürülmesidir,
Üçüncül: Tüketicilere bebek bakıcılığı,sinema vb. ve işletmelerebankacılık vb hizmetlerin sağlanmasıdır.
Gelişmiş toplumun diğer sektörleri şunlardır:
kamu sektörü veya devlet sektörü (genellikle şunlardır: meclis, parlamento, hukuk mahkemeleri ve devlet daireleri, çeşitli acil servisler, halk sağlığı, yoksul ve tehdit altındaki insanlar için sığınaklar, ulaşım tesisleri, hava/deniz limanları, doğum sonrası -doğuştan bakım, hastaneler, okullar, kütüphaneler, müzeler, korunan tarihi binalar, parklar/bahçeler, doğa rezervleri, bazı üniversiteler, ulusal spor alanları/stadyumlar, ulusal sanatlar/konser salonları veya tiyatrolar ve din için ibadet yerleri).
özel sektör veya özel olarak işletilen işletmeler.
Bir ülkeningayri safi yurt içi hasılası (GSYİH), ekonomi büyüklüğünün ölçüsüdür veya daha özel olarak, üretilen tümnihai malların ve hizmetlerin piyasa değerinin parasal ölçüsüdür.[22] Bir ülkenin en geleneksel ekonomik analizi, büyük ölçüde GSYİH ve kişi başına düşen GSYİH gibi ekonomik göstergelere dayanır. Genellikle yararlı olsa da, GSYİH yalnızca paranın değiş tokuş edildiği ekonomik faaliyetleri içerir.
Modern zamanlarda finans sektörünün artan önemi nedeniyle[23]reel ekonomi terimi, politikacıların yanı sıra analistler[24][25] tarafından da ekonominin gerçek mal ve hizmetlerin üretimle ilgili bölümünü belirtmek için kullanılır[26] ve görünüşte "kağıt ekonomisi" ile veya mali piyasalarda alım satımla ilgilenen ekonominin mali yönüyle tezat oluşturur,[27][28]
Alternatif terminoloji gerçek değerlerle (enflasyon için düzeltilmiş) ifade edilengerçek GSYİH ekonominin veya nominal değerlerle (enflasyon için düzeltilmemiş) ifade edilen ölçülerini birbirinden ayırır.[29]
Makroekonomi bölgesel ve ulusal düzeyde incelenir ve ortak analizler arasında gelir ve üretim, para, fiyatlar, istihdam, uluslararası ticaret ve diğer konular yer alır.[38]
^abSheila C. Dow (2005), "Axioms and Babylonian thought: a reply",Journal of Post Keynesian Economics27 (3), sf. 385-391.Kaynak hatası:Geçersiz<ref> etiketi: "Sheila" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz:Kaynak gösterme)
^"Ekonomi".Ekonomi'nin Tanımı. Ekonomim.com. 3 Ağustos 2023. 2 Aralık 2022 tarihindekaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2023.
^Laura Bratton (28 Eylül 2023)."Sorry, London — New York Is Still the Financial Capital of the World". The Messenger. 11 Ekim 2023 tarihindekaynağından arşivlendi. Erişim tarihi:1 Ekim 2023.The GDP of the New York City metropolitan area is larger than the country of South Korea...New York City was ranked as the most competitive city in the financial industry for the fifth straight year.
^.Bronson, Bennet (Kasım 1976). Cash, Cannon, and Cowrie Shells: The Nonmodern Moneys of the World"Bulletin". Chicago: Field Museum of Natural History. ss. 3-15.Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link).
^Kaynak hatası:Geçersiz<ref> etiketi;:0 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz:Kaynak gösterme)
^Almanca Ste. Croix, G.E.M. (1981).The Class Struggle in the Ancient Greek World.Cornell University Press. ss. 136-137., noting that economic historian Moses Finley maintained "serf" was an incorrect term to apply to the social structures of classical antiquity.
^Jabbour, Elias; Dantas, Alexis; José Espíndola, Carlos (20 Ekim 2022). "On The Chinese Socialist Market Economy And The "New Projectment Economy"".World Review of Political Economy.13 (4).doi:10.13169/worlrevipoliecon.13.4.0502.ISSN2042-8928.
^Boas, Taylor C.; Gans-Morse, Jordan (June 2009). "Neoliberalism: From New Liberal Philosophy to Anti-Liberal Slogan".Studies in Comparative International Development.44 (2). ss. 137-61.doi:10.1007/s12116-009-9040-5.
^"In the shadows".The Economist. 17 Haziran 2004. 31 Temmuz 2021 tarihinde kaynağındanarşivlendi. Erişim tarihi:30 Temmuz 2022.
^Kjeldsen-Kragh, Søren (2007).The Role of Agriculture in Economic Development: The Lessons of History. Copenhagen Business School Press DK. s. 73.ISBN978-87-630-0194-6.
^• Deardorff's Glossary of International Economics, search forreal 19 Ocak 2022 tarihindeWayback Machine sitesindearşivlendi.. • R. O'Donnell (1987). "real and nominal quantities,"The New Palgrave: A Dictionary of Economics, v. 4, pp. 97-98.
^Backhouse, Roger (2002).The Penguin history of economics. Londra:Penguin Books.ISBN0140260420.OCLC59475581. 30 Temmuz 2022 tarihinde kaynağındanarşivlendi. Erişim tarihi:30 Temmuz 2022.The boundaries of what constitutes economics are further blurred by the fact that economic issues are analysed not only by 'economists' but also by historians, geographers, ecologists, management scientists, and engineers.
_per_capita_in_2019.png)
