Dio Chrysostom,Prusalı (Bursa) Dion ya daDio Cocceianus (d. 40 civarı – ö. 120 civarı),MS 1. yüzyıldaRoma İmparatorluğunda yaşamışYunan hatip, yazar, filozof ve tarihçi. Söylevlerinin seksen tanesine ilave olarak, birkaç mektubu, Saçlara şükrettiği eğlenceli bir denemesi ve diğer eserlerinden parçalar günümüze kadar ulaşmıştır. Soyadı olanChrysostom, "altın-ağızlı" anlamına gelenYunancakhrysostomos kelimesinden gelir. Bir başka Roma dönemi tarihçisi olanCassius Dio ya da 4. yüzyılda yaşamış bir piskopos olan AntakyalıJohn Chrysostom ile karıştırılmamalıdır.
Roma eyaletiBithynia'da, Prusa (şimdiBursa) şehrinde doğdu. Anlaşıldığı kadarıyla babası Pasicrates, oğlu Dio'nun eğitimiyle yakından ilgilenmiştir. Başlangıçta, önemli görevler üstlendiği doğduğu yerde hitabet ve sofist denemelerle meşgul olmuşsa da, sonradan büyük bir istekle felsefe eğitimine merak salmıştır.
Vespasian'ın saltanatı sırasında (69-79)Romaya gittiği ve burada evlenerek bir çocuk sahibi olduğu bilinir.[1] İmparatorun tertipçi akrabalarından birisine öğüt verdiği gerekçesiyle İmparator Domitian'ı kızdırmış[2] ve yine imparator tarafından Roma ve Prusa'ya dönmesi yasaklanmıştır.[3]Delfi kahinlerinin tavsiyesi üzerine[4] dilenci kıyafetlerine bürünmüş,[5] ve yanındaPlato'unPhaedo veDemostenes'inSefaret üzerine söylevlerinin birer kopyalarından başka bir şey olmadığı halde, hayatının geri kalanınıKinik filozoflar gibi yaşamış, İmparatorluğun kuzey ve güneyindeki ülkelere seyahatler yapmıştır. Bu sayede,Trakya,Misya,Scythia,Getea ülkesini ziyaret etmiş[6] ve söylevlerinin gücü ve etkisi sayesinde gittiği hemen her yerde saygı görmüştür.[7] Dio İmparatorNerva'nın arkadaşıydı,[8] ve Domitian 96 yılında öldürülünce, Dio Nerva'yı tercih etmeleri için cephede bulunan Roma Ordusu üzerindeki etkisini kullanmaktan çekinmemişti. İmparator Nerva'nın saltanatı sırasında sürgünü sona erdi ve evi olan Prusa'ya (Bursa) dönmesine izin verildi. Hayatının geri kalan döneminde, sunduğu destek onuruna tam adı Marcus Cocceius Nerva olan İmparator tarafından kendisine verilen Cocceianus soyadını kullandı.[9] Nerva'nın ardılıTrajan, ona en yüksek payeyi verdi[10] ve onu en gözde tercihi olarak tanımladı. İmparatorun bu inayeti, onunTyana Apollonius veTyreli Euphrates gibi üst sınıftan insanlarla tanışmasına vesile oldu ve söylevleri tüm bu insanların hayranlığını kazandı. Dio, hayatının geri kalanında Prusa'da (Bursa) dikkat çekici bir konuma yükseldi ve 111 yılındaki şehir kayıtlarında adı, şehrin yeniden yapılanmasıyla ilgi bir davada geçti.[9] Birkaç yıl sonra öldüğü sanılır.
Dio Chrysostom, en güçlü dönemine2. yüzyıl başlarında ulaşan Yunan filozofların İkinciSofist okulunun bir üyesidir. AralarındaPhilostratus,[11]Synesius,[12] vePhotius'un da[13] bulunduğu antik yazarlar tarafından Yunanhatiplerin vesofistlerin en önde gelenlerinden biri olarak kabul edilmiştir. Bu tespit, Photius zamanında sadece bir tanesi tanınan ve günümüze kadar ulaşmış olan seksen adet söylevi tarafından da desteklenmektir. Bu söylevler onun sözlü öğretilerinin bir sürümü olarak yazılmış gibi görünmektedir ve politik, ahlâki ve filozofik konular içeren denemeler şeklindedir. Çok sayıda Filozofik ve tarihsel çalışma yapmış ancak bunların hiçbiri günümüze ulaşmamıştır. Bu eserlerden birisiGetae hakkındadır[11] veSuda tarafından eserin sahibi olarak yanlışlıklaCassius Dio işaret edilmiştir.[14]
