Bodhisattva (Pali:bodhisatta;Çince:菩薩;pinyin:púsà;Japonca: 菩薩bosatsu;Korece: 보살bosal ;Tibetçechangchub sempa (byang-chub sems-dpa');Vietnamca:Bồ Tát),Budist düşüncede kendini tüm duyarlı canlılarınBudalığa ulaşmasına yardımcı olmaya adamış kişidir.SanskritBodhisattva kelimesi "aydınlanma ('bodhi') ve gerçek ('sattva')" kelimelerinden oluşmuştur.
Tibet Budizminin büyük ustalarındanTsongkhapaLamrim metinlerinde Bodhisattva'ların diğer insanların mutluluğu için uğraştıklarını belirtir.Svatantrika okulunun kurucusuBhavaviveka (Bhavya) ise, Bodhisattvalar'ın varoluştaki yanlışlıkları gördükleri ve başka insanlarla ilgilendikleri içinNirvana’ya ulaşma çabaları olmadığını söyler. İnsanların ihtiyaçlarını yerine getirmek için ızdırap döngüsünde kalmayı tercih etmişlerdir. Diğer canlıların acılardan kurtulması ve aydınlığa ulaşmaları için çabalarlar ve Bodhisattva yemini ederler.
Dört Yüce Gerçekte öne çıkan (Dharma Çarkının ilk evresi) acıların anlaşılmasına bağlı olarak, Mahayana yandaşları acılardan tamamen kurtulmayı arzular ve bunu diğer insanlara yayar. Bu acılar Mahayana’nın odak noktasıdır ve istisnasız bütün canlılar için geçerlidir. Bir annenin yegâne varlığı çocuğuna hissettiği aşk gibi bir bağlılığa ulaşıncaya dek acılar devamlı yayılır.
Mahayana öğretilerinin amacı, evrendeki tüm canlıların Buda’nın kusursuz enginliğine ulaşıp aydınlanmalarına yardımcı olmaktır.Bodhicitta’ya “Aydınlanma Ruhu” denilmektedir. Bu ruh iki (birincil ve ikincil) arzudan oluşmaktadır:
Başkalarına yardım etmek
Aydınlanmaya ulaşmak
Öğrenciler bu arzuları yerine getirmek için, dini törende Bodhisattva yemini ederler. Bu andan itibaren, Buda eylemlerinden altı mükemmellik ilkesini uygulamaya başlarlar; bunlar ibadet, ahlak, sabır, hırs, ruhsal enginlik ve bilgeliktir. Uygulamada izinden gidilen Buda yoluna, üç evreden oluşan Bodhisattva denmektedir.
Bodhisattva olarak bilinen Buda yolu sadece Mahayana Sutralarında değil, aynı zamanda Jutaka tarihinde Pali derlemelerinde yer almaktadır. Pali derlemeleri, Theravada yandaşları tarafından kabul edilmektedir.
Bodhicitta bir tür motivasyondur. “Citta” zihin anlamına gelir. Bodhicitta'nın 22 çeşidi vardır. Genel olarak Bodi'ler birbirinden farklıdır; örneğin, bir krala benzetilir (bu Bodhisattva önce kendi aydınlığa ulaşacak sonra başkalarına yardım edecektir); bazen ise bir kayıkçıya benzetilir (bu tür, diğer canlılarla beraber aydınlığı arayacak ve hep beraber aydınlığa ulaşacaklardır). Bir çobana da benzetildiği olur (Bu tür ise diğer canlılar aydınlığa ulaşana kadar, kendi aydınlanmasını sonraya bırakır.)
Theravada Budizminde bodhisattva yolunu kabul etse de, zor olduğu ve gerçekleştirilmesi uzun zaman gerektirdiği gerekçesiyle herkese tavsiye edilmez. Theravada Budizminde bodhisattva, aydınlanmayı arayan, aydınlanmaya ulaştıktan sonra edindiği bilgelikle diğer canlıların yardımına koşan kişi olarak kabul edilir.Gautama Buddha'nın Budalığa erişmeden önceki bodhisattva yaşamıJataka metinlerinde anlatılmaktadır. Gautama, Budalığa erişmeden önceki yaşamından bahsederken de, ‘ben henüz bir bodhisattva iken’ deyimini kullanmıştır. Theravada'nın kabul ettiğiPali yazmalarında bahsi geçen tek bodhisattva, geleceğin BuddhasıMaitreya'dır.
Mahayana Budizminde bodhisattva merhametli bir kararlılık içinde tam aydınlanmaya, Budalığa ulaşmak isteyen tüm canlılara yardım eden biridir. Bu tür bir motivasyon bodhicitta ('citta' zihin anlamına gelir) olarak adlandırılır. Yenidendoğum dünyasında (samsara) kalmayı kabul eden Bodhisattva, Budalığa bir an önce ulaşmak ve böylelikle tüm canlılar aydınlanmaya ulaşana dekDharma'yı öğretebilmek amacıylaBodhisattva yeminini eder.
Mahayana Budizmi'nde sekiz büyük Bodhisattva'nın üzerinde durulmaktadır: Avalokiteshvara (ya daGuan Yin),Manjusri, Vajrapani,Ksitigarbha, Samantabhadra, Akhashagharba, Sarvanivaranaviskambini veMaitreya.
