Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


İçeriğe atla
VikipediÖzgür Ansiklopedi
Ara

Bitki

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Bitkiler
Yaşadığı dönem aralığı: 1600-0 myö
Mezoproterozoyik-Günümüz 
Biyolojik sınıflandırmaBu sınıflandırmayı düzenle
Üst âlem:Eukaryota
Klad:Diaphoretickes
(sırasız):Archaeplastida
Âlem:Plantae
sensu Copeland, 1956
Şubeler
Sinonimler
  • ViridiplantaeCavalier-Smith 1981[1]
  • ChlorobiontaJeffrey 1982, emend. Bremer 1985, emend. Lewis and McCourt 2004[2]
  • ChlorobiotaKenrick and Crane 1997[3]
  • ChloroplastidaAdl et al., 2005[4]
  • PhytaBarkley 1939 emend.Holt & Uidica 2007
  • CormophytaEndlicher, 1836
  • CormobiontaRothmaler, 1948
  • EuplantaBarkley, 1949
  • TelomobiontaTakhtajan, 1964
  • EmbryobiontaCronquist et al., 1966
  • MetaphytaWhittaker, 1969
Biyoloji
Yaşam bilimi
Dallar

Bitkiler, ağırlıklı olarakfotosentetikökaryot canlılardır. Tarihsel olarak bitkiler alemi,algler vemantarlar da dahil olmak üzerehayvan olmayan tüm canlıları kapsarken, günümüzde mevcut tüm tanımlamalarprokaryotları, mantarları ve bazı algleri hariç tutar. Tanımlamalardan birine göre:Çiçekli bitkiler,kozalaklı bitkiler ve diğeraçık tohumlular,eğrelti otları ve benzerleri,boynuz otları,ciğer otları,kara yosunları veyeşil algler hep birlikteViridiplantae (Latince "yeşil bitkiler") adı verilenkladı oluştururlar. Bunakırmızı veesmer algler dahil değildir.

Bitkilerin çoğuçok hücreli canlılardır. Yeşil bitkiler; enerjilerinin çoğunu,siyanobakterilerleendosimbiyoz sonucu oluştuğu düşünülenkloroplastları aracılığıyla,fotosentez yoluyla,güneş ışığından elde ederler. Kloroplastlar, bitkilere yeşil rengini verenklorofil a ve b'yi içerir. Bazı bitkilerparazitik veyamikotropiktirler ve normal miktarlarda klorofil üretme ya da fotosentez yapma yeteneklerini kaybetmişlerdir ancak yine de çiçekleri, meyveleri ve tohumları vardır. Bitkilerdeeşeysiz üreme yaygın olarak görülmesine karşıneşeyli üreme venesillerin değişimi karakteristik özellikleridir.

320,000 civarında bitkitürü vardır ve bunların büyük çoğunluğu (260,000 ila 290,000 kadarı)tohum üretir.[5] Yeşil bitkiler,Dünya'nın moleküler oksijeninin önemli bir bölümünü üretirler[6] ve ekosistemlerin çoğuna temel teşkil ederler.Tahıl,meyve vesebze üreten bitkiler insan beslenmesinin temelini oluştururlar ve binlerce yıldırevcilleştirilmektedirler. Bitkilerin; süsleme amacıyla,yapı malzemesi olarak, yazı malzemesi olarak ve kültürel açıdan birçok kullanımı vardır. Ayrıca bitkiler,ilaçlar vepsikoaktif maddeler için çok önemli bir kaynaktır. Bitkiler konusunda yapılan bilimsel çalışmalarbiyolojinin bir alt dalı olanbotaniğin konusudur.

Tanımı

[değiştir |kaynağı değiştir]

Taksonomik tarihçe

[değiştir |kaynağı değiştir]

Tüm canlılar, bitkiler ve hayvanlar olmak üzere geleneksel olarak iki gruba ayrılırdı. Bu sınıflandırma, canlıların farklı seviyelerini ayırt edenAristoteles’e (MÖ 384–322) kadar uzanır.[7] Aristoteles, bu ayrımı canlıların "hassas ruh"a sahip olup olmamasına veya bitkiler gibi yalnızca "vejetatif ruh"a sahip olup olmamasına göre yapmıştır.[8] Aristoteles’in öğrencisiTheophrastos, bitki taksonomisi ve sınıflandırması üzerindeki çalışmalarını devam ettirmiştir.[9] Çok daha sonraları, 18. yüzyıldaLinnaeus (1707–1778) modern bilimsel sınıflandırma sisteminin temelini oluşturmuş, ancak hayvan ve bitkiâlemlerini olduğu gibi bırakarak bitki âlemini "Vegetabilia" olarak adlandırmıştır.[9]

Evrimi

[değiştir |kaynağı değiştir]

Çeşitlilik

[değiştir |kaynağı değiştir]

Kabul edilmiş yaklaşık 382.000 bitkitürü bulunmakta[10] ve bunların büyük çoğunluğunu oluşturan yaklaşık 283.000 türütohum üretmektedir.[11] Tüm bitkilerin yaklaşık %85-90'ıçiçekli bitkilerdir (kapalı tohumlular).World Flora Online gibi birkaç proje, tüm bitki türlerinin kayıtlarını çevrimiçi veritabanlarında toplamak için çalışmalar yapmaktadır.[10][12]

Bitkiler, 10 mikrometre boyutundakitek hücreli organizmalar olan desmidlerden ve 3 mikrometreden küçükpicozoalardan,[13][14] en büyük ağaçlara (megaflora) kadar çeşitlilik gösterir. Örneğin, iğne yapraklıSequoia sempervirens (Sekoya) 120 metreye kadar ve kapalı tohumluEucalyptus regnans 99 metreye kadar büyüyebilir.[15]

Evrimsel Tarihçe

[değiştir |kaynağı değiştir]

Kara bitkilerinin ataları suda evrimleşmiştir. Yaklaşık 1,2 milyar yıl önce karadaalglerden oluşan bir tabaka meydana geldi, ancak ilk kara bitkileriOrdovisyen dönemine, yani yaklaşık 450 milyon yıl öncesine kadar ortaya çıkmadı. Bu bitkiler,ciğer otları ile benzer biyolojik özelliklere sahipti.[16][17] Bununla birlikte,Prekambriyen kayaçlarında bulunan yassılaşmıştalluslara sahip fosiller, 1000 milyon yıldan çok daha uzun süre önce çok hücreli tatlı su ökaryotlarının var olduğunu göstermektedir.[18]

Ayrıca bakınız

[değiştir |kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir |kaynağı değiştir]
  1. ^Cavalier-Smith, T. (1981). "Eukaryote kingdoms: Seven or nine?".BioSystems.14 (3–4): 461-481.doi:10.1016/0303-2647(81)90050-2.ISSN 0303-2647.PMID 7337818. 
  2. ^Lewis, L.A.; McCourt, R.M. (2004). "Green algae and the origin of land plants".American Journal of Botany.91 (10): 1535-1556.doi:10.3732/ajb.91.10.1535.PMID 21652308. 
  3. ^Kenrick, Paul; Crane, Peter R. (1997).The origin and early diversification of land plants: A cladistic study. Washington, D.C.: Smithsonian Institution Press.ISBN 978-1-56098-730-7. 
  4. ^Adl, S.M. (2005). "The new higher level classification of eukaryotes with emphasis on the taxonomy of protists".The Journal of Eukaryotic Microbiology.52 (5): 399-451.doi:10.1111/j.1550-7408.2005.00053.xÖzgürce erişilebilir.PMID 16248873. 
  5. ^"Numbers of threatened species by major groups of organisms (1996–2010)"(PDF). International Union for Conservation of Nature. 11 Mart 2010. 21 Temmuz 2011 tarihinde kaynağındanarşivlendi(PDF). Erişim tarihi:27 Nisan 2011. 
  6. ^Field, C.B.; Behrenfeld, M.J.; Randerson, J.T.; Falkowski, P. (1998)."Primary production of the biosphere: Integrating terrestrial and oceanic components".Science.281 (5374): 237-240.Bibcode:1998Sci...281..237F.doi:10.1126/science.281.5374.237.PMID 9657713. 25 Eylül 2018 tarihinde kaynağındanarşivlendi10 Eylül 2018. 
  7. ^Hull, David L. (2010).Science as a Process: An Evolutionary Account of the Social and Conceptual Development of Science.University of Chicago Press. s. 82.ISBN 9780226360492. 
  8. ^Leroi, Armand Marie (2014).The Lagoon: How Aristotle Invented Science.Bloomsbury Publishing. ss. 111-119.ISBN 978-1-4088-3622-4. 
  9. ^ab"Taxonomy and Classification".obo. 7 Mart 2023 tarihindekaynağından arşivlendi. Erişim tarihi:7 Mart 2023. 
  10. ^ab"An Online Flora of All Known Plants".The World Flora Online. 26 Mart 2020 tarihinde kaynağındanarşivlendi. Erişim tarihi:25 Mart 2020. 
  11. ^"Numbers of threatened species by major groups of organisms (1996–2010)"(PDF). International Union for Conservation of Nature. 11 Mart 2010. 21 Temmuz 2011 tarihinde kaynağındanarşivlendi(PDF). Erişim tarihi:27 Nisan 2011. 
  12. ^"How many plant species are there in the world? Scientists now have an answer".Mongabay Environmental News. 12 Mayıs 2016. 23 Mart 2022 tarihinde kaynağındanarşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2022. 
  13. ^Hall, John D.; McCourt, Richard M. (2014). "Chapter 9. Conjugating Green Algae Including Desmids". Wehr, John D.; Sheath, Robert G.; Kociolek, John Patrick (Ed.).Freshwater Algae of North America: Ecology and Classification (2 bas.).Elsevier.ISBN 978-0-12-385876-4. 
  14. ^Seenivasan, Ramkumar; Sausen, Nicole; Medlin, Linda K.; Melkonian, Michael (26 Mart 2013)."Picomonas judraskeda Gen. Et Sp. Nov.: The First Identified Member of the Picozoa Phylum Nov., a Widespread Group of Picoeukaryotes, Formerly Known as 'Picobiliphytes'".PLOS ONE.8 (3): e59565.Bibcode:2013PLoSO...859565S.doi:10.1371/journal.pone.0059565Özgürce erişilebilir.PMC 3608682 $2.PMID 23555709. 
  15. ^Earle, Christopher J., (Ed.) (2017)."Sequoia sempervirens".The Gymnosperm Database. 1 Nisan 2016 tarihinde kaynağındanarşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2017. 
  16. ^Taylor, Thomas N. (November 1988). "The Origin of Land Plants: Some Answers, More Questions".Taxon.37 (4): 805-833.doi:10.2307/1222087.JSTOR 1222087. 
  17. ^Ciesielski, Paul F."Transition of plants to land". 2 Mart 2008 tarihindekaynağından arşivlendi. 
  18. ^Strother, Paul K.; Battison, Leila; Brasier, Martin D.; Wellman, Charles H. (26 Mayıs 2011)."Earth's earliest non-marine eukaryotes".Nature.473 (7348): 505-509.Bibcode:2011Natur.473..505S.doi:10.1038/nature09943.PMID 21490597. 

Konuyla ilgili yayınlar

[değiştir |kaynağı değiştir]
Genel
Tür tahminleri ve sayıları

Dış bağlantılar

[değiştir |kaynağı değiştir]
Vikikitap
Vikikitap
Vikikitapta bu konu hakkında daha fazla bilgi var:
Botanik ve vejetasyon veritabanları
Botaniğin dalları
Bitkiler
Bitki kısımları
Çiçek · Meyve · Yaprak · Meristem · Kök · Gövde · Stoma · Tohum · Odun  · Sürgün
Bitki hücreleri
Bitki yaşam dönemleri
Bitki taksonomisi
Archaeplastida
Rhodelphidia
Rhodophyta
(Kırmızı algler)
Glaucophyta
Viridiplantae
veyaPlantaes.s.
(Yeşil algler &
kara bitkileri)
Prasinodermatophyta
Chlorophyta
Prasinophytina
Chlorophytina
Streptophyta
Chlorokybophytina
Klebsormidiophytina
Phragmoplastophytes
Embryophytes
(land plants)
  • (aşağıya bakınız↓)
Marchantiophyta
(Ciğer otları)
Anthocerotophyta
(Boynuz otları)
Bryophyta
(Yapraklı kara yosunları)
Polysporangiophytes
Protracheophytes
Tracheophytes
(Damarlı bitkiler)
Paratracheophytes
Eutracheophytes
Lycophytes
Euphyllophytes
Moniliformopses
Lignophytes
Progymnosperms
Spermatophytes
(Tohumlu bitkiler)
Pteridosperms
Acrogymnospermae
(Açık tohumlular)
Magnoliopsida
(Kapalı tohumlular)
Diaphoretickes
Archaeplastida
Yeşil algler
Plantaes.s.
Cryptista
A+H
TSAR
SAR
Halvaria
Alveolata
Stramenopiles
(heterokonts)
Rhizaria
Discoba
Eolouka
Discicristata
Loukozoa
Podiata
Amorphea
(unikonts)
Amoebozoa
Obazoa
Opisthokonta
Holomycota
Holozoa
Filozoa
Hemimastigophora
Incertae sedis
Üst âlemlerinAltı çizilidir. Ayrıca bakınız:Protistler. Kaynak ve alternatif görünümler için:Wikispecies.
Doğanın ögeleri
Evren
Dünya
Hava durumu
Doğal çevre
Yaşam
Biyoloji
Genel Bakış
Kimyasal temel
Hücreler
Genetik
Evrim
Çeşitlilik
Bitki formu
ve işlevi
Hayvan formu
ve işlevi
Ekoloji
Araştırma
yöntemleri
Laboratuvar
teknikleri
Saha teknikleri
Dallar
Sözlükler
Takson belirleyicileri
Otorite kontrolüBunu Vikiveri'de düzenleyin
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Bitki&oldid=35979798" sayfasından alınmıştır
Kategoriler:
Gizli kategoriler:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp