Benjamin List | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 11 Ocak 1968 (57 yaşında) Frankfurt,Batı Almanya |
| Milliyet | Alman |
| Eğitim | Berlin Özgür Üniversitesi Johann Wolfgang Goethe Üniversitesi |
| Ödüller | Gottfried Wilhelm Leibniz Ödülü (2016) Nobel Kimya Ödülü (2021) |
| Kariyeri | |
| Dalı | Organik kimya |
| Çalıştığı kurumlar | Köln Üniversitesi Hokkaido Üniversitesi |
| Tez | Synthese eines Vitamin B 12 Semicorrins (1997) |
| Doktora danışmanı | Johann Mulzer |
| Diğer akademik danışmanlar | Richard Lerner |
Benjamin List (d. 11 Ocak 1968,Frankfurt)Almanorganik kimyager vebilim insanı.Köln Üniversitesi'nde profesör olarak ders veren List, İskoç kimyagerDavid MacMillan ile birlikte 2021Nobel Kimya Ödülünü kazandı.Nobel Komitesi yaptığı açıklamada "asimetrik organokataliz" olarak bilinen,molekülleri oluşturmak için geliştirdikleri yeni yönteme dair çalışmaları nedeniyle ikilinin ödüle layık görüldüklerini açıkladı.
Benjamin List 11 Ocak 1968'deBatı Almanya'nınFrankfurt şehrinde üst-orta sınıf bir bilim insanı ve sanatçı ailesinde doğdu. List, 1993 yılındaBerlin Özgür Üniversitesi'nden kimya alanındadiplom (M.Sc.) derecesini aldı. 1997 yılında Frankfurt'takiJohann Wolfgang Goethe Üniversitesi'ndenSynthese einesVitamin B12 Semicorrins (B 12 vitamini semicorrin sentezi) başlıklı tezi ileJohann Mulzer danışmanlığındadoktorasını tamamladı.[1]
List,Alexander von Humboldt Vakfı bursuyla 1997'den 1998'e kadar Carlos F. Barbas III veRichard Lerner'ın araştırma gruplarında doktora sonrası araştırmacı olarak ABD'ninLa Jolla şehrindekiScripps Araştırma EnstitüsüMoleküler Biyoloji Bölümü'nde çalıştı. Aynı enstitüde 1999-2003 yılları arasında asistan profesör olarak görev aldı.[2] 2003'teMax Planck Biyofizik Kimya Enstitüsü'nde grup lideri olmak için Almanya'ya döndü ve 2005'te enstitünün Homojen Kataliz Departmanına başkanlık eden direktörlerinden biri oldu. 2012'den 2014'e kadar enstitünün genel müdürü olarak görev yaptı. 2004'ten beri iseKöln Üniversitesi'ninorganik kimya dalında fahri profesör olarak yarı zamanlı olarak görev yapmaktadır.[2][3] List ayrıca 2018'den beriHokkaido Üniversitesi'ninKimyasal Reaksiyon Tasarımı ve Keşfi Enstitüsü'nin baş araştırmacılarından birisi olarak yer almaktadır.[4]Synlett bilimsel dergisinin baş editörlerinden birisi olan List,[5] 2021 itibarıyla,Google Akademik'e göre 95 veScopus'a göre 87h-endeksine sahiptir.[6][7]
List, metal olmayan ve enzim olmayankatalizörler kullananorganokatalizin kurucularından birisi olarak kabul edilmektedir.[8] Özellikle, yardımcı doçent ikenamino asitprolini verimli birkiral katalizör olarak kullanma olasılığını keşfetti. Bu,prolin tarafından indüklenen iki farklı moleküldenkarbon atomlarının birbirine bağlandığı moleküller arasıaldol reaksiyonlarında gerçekleşir.[9] Keşif,Hajos–Parrish–Eder–Sauer–Wiechert reaksiyonuna dayanmaktadır.[10] List, asimetrik katalizi buldu (özellikleAsimetrik karşıt iyon yönelimli kataliz, ACDC). Ayrıca çözünür organik katalizörlerin ve tekstillerin bağlandığı yeni tekstil organik kataliz yöntemleri geliştirdi. Bu yöntemler örneğin, tatlı suyun olmadığı yerlerde suyun arıtılmasına yardımcı olabildiği tespit edildi. Asimetrik organokataliz, ilaç üretiminde bileşiklerinkiralitesinin önemli olduğu biyoaktiforganik bileşiklerde özellikle önemli bir yöntem olarak kabul edilmektedir.[9]
6 Ekim 2021'deDavid MacMillan ile birlikte "asimetrik organokatalizin gelişimi üzerine yaptıkları keşif" dolayısıylaNobel Kimya Ödülü'ne layık görüldü.[11] İkilinin çalışmalarının, dayanıklı malzemeler oluşturulmasına, pillerde enerji depolanmasına,farmasötik kimya alanında yeni gelişmelere, bazı hastalıkların ilerlemesinin önlenmesine ve ilaç üretimi üzerinde büyük etkisi olduğu ve kimyayı daha yeşil hale getireceği ifade edildi.[12][13]
List, 1999 yılında Amerika Birleşik Devletleri'ninLa Jolla şehrinde Dr. Sabine List ile evlendi ve Theo ve Paul adında iki oğlu oldu.[14] Hepsi2004 Hint Okyanusu depremi ve tsunamisinden kurtuldu.[15] KardiyologFranz Volhard'ın büyük torunu ve kimyagerJacob Volhard'ın ikinci büyük torunudur. Teyzesi, 1995Nobel Tıp Ödülü sahibiChristiane Nüsslein-Volhard, annesi mimar Heidi List'in kız kardeşidir.[16]
