 | Bu maddenin veya maddenin bir bölümünün gelişebilmesi içinEvrimsel biyoloji konusunda uzman kişilere gereksinim duyulmaktadır. Ayrıntılar için lütfentartışma sayfasını inceleyin veya yeni bir tartışma başlatın. Konu hakkında uzman birini bulmaya yardımcı olarak ya da maddeye gerekli bilgileriekleyerek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz. (Nisan 2023) |
Balıkların evrimi, yaklaşık 530 milyon yıl önceKambriyen patlaması sırasında başladı. Bu süre zarfında erkenkordalılarkafatasını veomur sütununu geliştirerek ilkkranatlara veomurgalılara yol açtı. İlkbalık soyları ya daçenesiz balıklara aitti. İlk örnekler;Haikouichthys adlı birkraniat cinsini de içeriyordu.Geç Kambriyen Dönemi'nde yılan balığı gibi çenesiz olan balıkKonodontlar ve küçük, zırhlı balıklar (ostracodermler), ilk defa ortaya çıktı. Çoğu çenesiz balık yok oldu; ancaktaşemenler eski çeneli balıklara yaklaşabildi. Taşemenleryılan balığını da içerenYuvarlak ağızlılar grubuna aitti ve bu grup diğeragnathanlardan erken bölünmüş olabilir.
En eskiçeneli omurgalılar muhtemelen geçOrdovisiyen döneminde gelişti. İlk olarak Siluryan'dan gelen fosil kaydında iki balık grubu ile temsil edilirler:zırhlı balıklar vedikenli yüzgeçliler Modern zamanda hala mevcut olan çeneli balıklarsa, Silurian'ın sonlarında da ortaya çıktı. BunlarKıkırdaklı balıklar veKemikli balıklardı. Kemikli balıklar ise iki ayrı gruba evrildi:Işınsal yüzgeçliler veEt yüzgeçliler.
Devoniyen döneminde, özellikle ostracodermler ve zırhlı balıklar arasında ve ayrıca loblu balıklar ve erken köpekbalıkları arasında balık çeşitliliğinde büyük bir artış meydana geldi. Bu Devoniyenlerinbalıkların çağı olarak bilinmesine yol açtı.Tetrapodların evrimleştiği loblu balıklardan, bugünküamfibiler,sürüngenler,memeliler vekuşlar tarafından temsil edilen dört ayaklı omurgalılar gelişti. Geçişlidört üyeliler ilk önce Devoniyen başlarında ortaya çıktı ve geç Devoniyen tarafından ilk dört üyeliler ortaya çıktı. Çene omurgalılarının çeşitliliği, çeneliağzın evrimsel bir avantajını gösterebilir; ancak oynaklı bir çenenin avantajının daha büyük ısırma kuvveti mi, yoksa gelişmiş solunum veya bir faktör kombinasyonunu mu olduğu belirsizdir. Balıklar ise bir monofil grubunda değildir, parafitik bir grubu temsil ederler.[1]
Balıklar, diğer birçok organizma gibi, doğal tarih boyunca yok olma olaylarından büyük ölçüde etkilenmiştir. En eski yok olma olaylarından olanOrdovisiyen-Silüriyen nesli tükenme olayları birçok türün kaybına yol açtı. GeçDevoniyen nesli, diğer balıkların yanı sıra Devoniyen'in sonundazırhlı balıkların yok olmasına sebep oldu. Dikenli köpekbalıklarıPermiyen-Triyas yok olma olayında yok oldu; Trias-Jura yok olma olayında isekonodontlar yok oldu .Kretase-Paleojen yok olma olayı ve günümüzHolosen yok oluşu da balık çeşitliliğini ve balık stoklarını etkilemiştir.
Geleneksel sınıflandırma, canlı anatomik ve fizyolojik özelliklerin geleneksel yorumlarına dayanarak sekiz sınıfa ayrılır. Buna karşılık, bu sınıflarDört üyeli olanlar ve olmayanlar, yanibalıklar olarak gruplandırılır. Mevcut omurgasız sınıfları:[3]
Ayrıca soyu tükenmiş çeneli balıkların iki sınıfı,zırhlı balıklar vedikenli köpekbalıkları.Balıklar, larvaları erken balıklara önemli şekillerde benzeyen mercan benzeri bir hayvandan evrimleşmiş olabilirler. Balıkların ilk atalarıneoteni yapmış olabilir, ancak bu yol kanıtlanamamıştır.Omurgalılar ise; yaklaşık 530 milyon yıl önce,Kambriyen patlaması sırasında ortaya çıktı.[4]
Balıkların ataları veya muhtemelen balıkla yakından ilişkili olan hayvanlar;Pikaia,Myllokunmingia veHaikouichthys adlı üç canlıydı.[8][9] Bu üçcinsin hepsi 530 Ma civarında göründü. Pikaia, daha sonra biromurgaya dönüşebilecek bir yapı olan ilkel birnotokordaya sahipti.Kambriyen'e egemen olan diğer bölge hayvanlarının aksine, bu gruplar temel omurgalı vücut planına sahipti: bir notokorda, ilkel omurlar ve iyi tanımlanmış bir baş ve kuyruk.[10] Bu erken omurgalıların hepsiçeneleri yoktu ve deniz tabanına yakın beslenerek yaşıyorlardı.[11]
BunlarıOrdovisyen Dönemi'ne ait kayalarda keşfedilen zırhlı balıklar izledi.
İlk çeneli omurgalılarGeç Ordovisyen Dönemi'nde ortaya çıktı ve "Balıkların Çağı" olarak da bilinenDevoniyen Dönemi'nde çoğaldı.[12]İki kemikli balık grubu olanIşınsal yüzgeçliler veEt yüzgeçliler de gelişti ve çoğaldı.[13]Devoniyen Dönemi ayrıca neredeyse tüm çenesiz balıkların ölümünü gördü, lampreyler,Myxiniler ve ayrıca geçSilüryen Dönemi'nin çoğuna hakim olanzırhlı balıklar ise yaşamaya devam etti.
Yeninişlerinkolonizasyonu, vücutların çeşitlendirilmesine ve bazen de vücut boyutlarının artmasına sebep oldu. Devoniyen Dönemi'nde (395-345 Ma), yedi metreye kadar uzayabilen zırhlı balıklar,Dunkleosteuslar ve uzun süre karada kalabilen balıklar gibi canlılar oluştu. Bu grup arasında amfibiler de vardı.
Sürüngenler sonrakiKarbonifer dönemde ortaya çıktı. Anapsid ve sinapsid sürüngenlerse geçPaleozoyik dönemde yaygındı. DiyapidlerMezozoik dönemde baskın hale geldi. Denizlerde ise kemikli balıklar baskın hale geldi.
Kuru zemine ilk giren hayvanlar iseeklem bacaklılardı. Bazı balıklarınakciğerleri ve güçlü, kemikliyüzgeçleri vardı ve karaya da sürünebiliyorlardı.
Çenesiz balıklarkordalıların, omurgalıların alt sınıfından Agnatha sınıfına aittir. "Agnatha" kelimesi Yunanlardan gelir ve "çenesiz" anlamındadır.Çeneliler hariç tüm canlıları kapsar. Çenesiz balıklar erkenPaleozoik zamandaki ilk balıklar arasında belirgindi. Görünüşe göre yüzgeçleri, omurgalı kasları ve solungaçları olan iki türErken Kambriyen hayvanı, Çin'inMaotianshan şeyllerinden bilinmektedir: Aynı bölgedenagnatha sınıfına mensup olması olası olan diğer bir canlı ise Haikouella'dır.
