Çağatay Türkçesi (19. yüzyıla kadar sarayda ve soylular arasında yaygın olarak kullanılmıştır. Ayrıca imparatorluğun askeri jargonu, rütbe ve akrabalık isimleri de Türkçe'dir. Babürlüler Çağatay Türkçesi edebiyatının da merkezi haline gelmiştir.)[2]
Farsça(saray dili[3] Evrengzib'in ölümünden sonra Farsça eski yaygınlığını kaybetmiştir)[4]
Babürlüler veyaBabür İmparatorluğu (Farsça: گوركانىGurakānī;[11]Çağatayca:کورگنKüregen, Bazı tarihsel belgelerdeBilād-i-Hind veyaHindustān[12][13][14]), günümüzdekiHindistan ve çevresi üzerinde kurulmuş ve hüküm sürmüşTürk[15][16][17][18][19][20] kökenli devlet.ÇağatayTürkü bir şef[21] veTimurlu Hanedanı'ndan olanBabür Şah tarafından 1526 yılında kurulan ve17. yüzyılın sonu ile18. yüzyılın başında imparatorluğun gücünün zirvesinde olduğu dönemde, Hindistan'ın büyük bölümüne hâkim olan imparatorluğun nüfusunun o tarihlerde 3,2 milyon kilometre karelik bir bölge üzerinde 110 milyon ila 150 milyon arasında olduğu tahmin edilmektedir.[22] Babür İmparatorluğu'nun hâkimiyet alanı, en geniş olduğu dönemde bugünkü Hindistan,Pakistan,Bangladeş veAfganistan'ı kapsamaktaydı.
Babür İmparatorluğu'nun diğer bayrağı
İmparatorluğun klasik döneminin,Ekber Şah'ın 1556 yılında tahta çıkması ile başladığı kabul edilir. Onun yönetimi altında Hindistankültürel veekonomik ilerlemenin yanı sıra farklıdinlerden olanların uyumu açısından çok iyi bir konuma ulaşmıştır. Babür İmparatorluğu'nun beşinci imparatoruŞah Cihan'ın saltanatı, imparatorluğun mimarlık ve sanat alanında altın çağıdır.Agra'daki efsaneviTac Mahal'in yanı sıra pek çok mükemmel eser onun döneminde yapılmıştır. Babür İmparatorluğu'nun,Evrengzib'in hükümdarlığı sırasında toprak genişlemesi doruk noktasına ulaştı. Onun döneminde 150 milyonluk nüfusu ile imparatorluk dünya nüfusunun dörtte birine hükmeder konumdaydı.
1739 yılında Nadir Şah güçleri tarafındanKarnal Muharebesi'nda mağlup edilen Babür İmparatorluğu, 18. yüzyılın ortalarından itibaren idari ve ekonomik olarak zayıflamaya başladı. Son imparatorII. Bahadır Şah'ın sadece şehir üzerinde otoritesi vardı. 1858 yılında bir isyan üzerine bölgeye müdahale edenİngiliz'lerce Babür İmparatorluğu'na son verilerek Hindistan,Büyük Britanya İmparatorluğu'na bağlanılmıştır.
Babür İmparatorluğu uluslararası literatürde Farsça Moğol anlamına gelenMughal olarak yer alsa da[23] imparatorluğun kurucusuBabür Şah'ın anne tarafından atası olanMoğol İmparatorluğu'nun kurucusuCengiz Han'ın oğluÇağatay'ın kurduğuÇağatay Hanlığı İslamiyet'i kabul etmiş ve Türkleşmiştir. Babür Şah'ın baba tarafından atası olan ve soyu bir Türk-Moğol boyu olanBarlaslar'a dayananTimur da Müslümandır ve Türk'tür.[24][25] AnadiliÇağatay Türkçesi olan ancakFars kültüründen yoğun olarak etkilenmiş olan hanedanın üzerindeki bu etki, Hindistan'da bu kültürün önemli derecede gelişmesine neden olmuştur. Babür Şah'tan sonra Türk kültürü ve Türk dilinin yavaş yavaş etkisi azalmış ve yerini Farsça, daha sonra da Urduca almıştır.[26] Günümüzde,Özbekistan,Kırgızistan,Afganistan veHindistan'da da mirasına sahip çıkılan Babür İmparatorluğu,Türkiye CumhuriyetiCumhurbaşkanlığı Forsu'na birer yıldızla işlenen tarihteki 16 Türk devletinden biridir.[27]
Zahireddin Muhammed Babür Babası Fergana hükümdarı Ömer Şeyh Mirza'nın ölümünden sonra amcası ile yaptığı taht mücadelesini kaybetmiş ve emri altındaki beylerle birlikte 1504'teKabil'e gitmiştir. Devletin başkentini de burası yapmıştır. 1519 yılındaPencap bölgesini ele geçirmiş, 1524 yılında Delhi Sultanı'nı yenilgiye uğratarakLahor'a girmiştir.Delhi'den sonraAgra'yı da alanBabür Şah burayı başkent yapmış ve Babür İmparatorluğu'nu kurmuştur.
1530 yılında ölen Babür Şah'tan sonra devletin başına oğluHümayun (1530-1556) geçmiştir. Tahtının ilk yıllarında kardeşleri ve akrabaları ile mücadele eden Hümayun bir yandan daLudi hükümdarı ile mücadelede bulunmuş ve bu mücadelelerden galibiyetle ayrılmıştır. Hümâyun, Babür topraklarının kontrolünü ele geçiren Peştun komutanŞir Şah Surî tarafından zorla göç ettirildikten sonra 15 yıldır sürgünde yaşamıştır. 1555 yılındaSirhind Muharebesi'ndeSurî İmparatorluğu'nu yenerekHindistan'da imparatorluklarını yeniden kurmuşlardır. Yetenekli bir hükümdar olmayan Hümayun Şah 1556 yılında ölmüş yerineEkber Şah (1556-1605) geçmiştir. 5 Kasım 1556'da Babür İmparatorluğuİkinci Panipat Zaferi'ni kazanarak eski gücüne kavuştu. Tahtta hak iddia eden Hemu,Ekber Şah'ın veziriBayram Han tarafından yenildi ve Babür Hanedanı'nın fetret devri sona erdi.[28] Ekber Şah döneminde sarayda Hint etkisinin arttığı görülmüştür. Bu dönemdeHintler de devlet ve askerlik işlerinde görev almaya başlamışlardır.
1605'te ölümünden sonra yerineCihangir (1605-1627) geçmiştir. Bu dönemde önemli başarılar görülmemiş veSafevîlerKandehar şehrini ele geçirmiştir. Yapılan en önemli iş olarakLahor ileAgra arasında yapılan yoldur.İngilizler bu dönemdeHindistan ticaretine el atmış ve Surat limanında yer açarak zamanla buradan Hindistan'ı ele geçirecek gelişmeyi sağlamışlardır. Cihangir'in ölümü üzerine yerine oğluŞah Cihan (1628-1658) geçmiştir. Kardeşleri ile girdiği taht mücadelelerini kazandıktan sonra bir daha bu tip mücadelelerin yaşanmaması amacıyla kendi soyundan gelen bütün erkekleri öldürtmüştür. Şah Cihan döneminde Avrupalılar ile ilişkilerin daha da arttığı görülmektedir.
1658 yılında hastalanan Şah Cihan'ın yerine oğluEvrengzip (1658-1707) tahta çıkmıştır. Onun zamanında Hindistan ticaretindeHollandalılar da rol almaya başlamışlardır. 1707 yılında ölümü ile yine taht kavgaları başlamış ve ülke 1723'teDelhi veHaydarabad şahlıkları olmak üzere ikiye ayrılmıştır. Safevi Hükümdarı 1739'daDelhi'yi zaptetmiş ve imparatorluk hazinesinin büyük bölümüne el koymuştur. 1748 yılındaAfgan hükümdarı Hindistan'a girmiş ve birçok eyaleti ele geçirmiştir. 1760'taII. Alemgir Şah'ın yerineŞah Alem geçmiş bu dönemde İngilizlerle 1764Buksar Savaşı yapılmış ancak yenilgiye uğranıncaİngilizler Hindistan'da hüküm sürmeye başlamışlardır. 1766Allahabad Antlaşması ile İngiliz hâkimiyeti daha da artmıştır. 1857 yılında çıkanSipahi İsyanı'nı da bastıran İngilizler 1858'de son Babür İmparatoruII. Bahadır Şah'ı tahttan indirip çocuklarını da öldürmüş ve Hindistan'daki Timur Hanedanı'na son vererekHindistan'ı İngiliz İmparatorluğu'na katmışlardır.
Babürlü ordusu kendileri gibi kökenleri Orta Asya'nın süvari ordularına dayansa da, temel biçimi ve yapısı 3. Babür Şahı, Ekber Şah tarafından kuruldu. Ordunun alay yapısı yoktu ve askerler doğrudan imparator tarafından askere alınmıyordu. Bunun yerine, soylular veya yerel liderler gibi kişiler, mansab olarak anılan kendi birliklerini toplar ve onları orduya verirdi.
Babürler Orta Asya kökenlidir. Pek çok Orta Asya ordusu gibi, Babur'un babür ordusu da at odaklıydı. Subayların rütbeleri ve maaşları, tuttukları atlara dayanıyordu. Babur'un ordusu küçüktü ve Orta Asya'nın Timurlu askeri geleneklerini miras almıştı.[29] Babür Şah'ın bir barut savaş sistemi başlattığını varsaymak yanlış olur, çünkü atlı okçuluk ordusunun hayati bir parçası olmaya devam etti.[30] Ekber orduyu yeniden yapılandırdı ve mansabdari sistemi adı verilen yeni bir sistem getirdi. Bu nedenle Babürlü ordusunun temel yapısı Ekber'in saltanatından başladı.
Babür imparatorları küçük bir daimî orduya sahipti. Sadece binlerle numaralandırıldılar. Bunun yerine askerlerin çoğunu mansabdar denilen subaylar sağlıyordu.
Babür şahları küçük sürekli orduları sürdürdüler. Şah'ın kendi hane halkı birliklerine Ahadiler deniyordu. Doğrudan Babür şahı tarafından, esas olarak imparatorun kendi akrabaları ve aşiret üyelerinden alındı. Kendi maaş bordroları ve maaş ustaları vardı ve normal atlılardan(süvar) daha iyi maaş alıyorlardı. Bunlar soylu askerlerdi, bazıları normalde sarayda idari görevlerde bulunuyordu.Valaşahiler yani saltanat muhafızları, doğrudan şahın maaşına bağlı olduklarından, birliklerin en güvenilir ve sadık kısmı olarak görülüyordu. Bunlar, tamamen olmasa da, gençliğinden itibaren şaha bağlı olan ve o sadece bir şehzadeyken ona hizmet etmiş ve bu nedenle özel bir şekilde onun şahsi hizmetkarları ve hane halkı birlikleri olarak işaretlenmiş adamlardı.[31]İmparator ayrıca bir piyade tümenine ve kendi topçu tugayına sahipti.
Cihan Şah'ın Saray Muhafızları2. Ekber Şah'ın tören muhafızlarıValaşahilerin başı olan Han-ı Davran
Ekber Şah bu eşsiz sistemi tanıttı. Babür ordusunun alay yapısı yoktu. Bu sistemde, hükûmet için atlı kotasını toplamaktan ve sürdürmekten sorumlu bir askeri subay çalışıyordu. Rütbesi, 10'dan (en düşük) 5000'e kadar sağladığı atlılara dayanıyordu. Bir şehzadenin rütbesi 25000 idi. Buna zat ve süvar sistemi deniyordu.
Bir subay, adamları ve atları 1:2 oranında tutmak zorundaydı. Atların dikkatlice doğrulanması ve markalanması gerekiyordu ve Arap atları tercih edildi. Subay ayrıca ulaşım için at, fil ve karyola kotasının yanı sıra piyadeler ve topçuları da korumak zorundaydı. Askerlere aylık/yıllık ödemeler veya jagir olarak ödeme seçeneği sunuldu, ancak çoğu jagir'i seçti. İmparator ayrıca jagir'i mansabların bakımı için mansabdarlara tahsis etti.
Babür ordusunun dört kolu vardı: süvariler (Asvaran), piyade (Padegan), topçu (Tophane) ve donanma. Bunlar kendi komutanları olan tümenler değildi, bunun yerine her biri bu tümenlerden bazılarına sahip olan Mansabdarlar arasında ayrı ayrı dağıtılan kollar veya sınıflardı. Bu kuralın istisnası, kendi atanmış komutanı olan uzmanlaşmış bir kolordu olan ve mansabdari birliklerinin bir parçası olmayan topçulardı.[32] Süvariler orduda birincil rolü üstlenirken diğerleri yardımcıydı.
Süvari, Babür ordusunun en üstün koluydu. Hint Müslümanlarından Barha kabilesi, geleneksel olarak, her savaşta kalıtsal olarak liderlik etme hakkına sahip oldukları imparatorluk ordusunun öncüsünü oluşturuyordu.[33][34] Normalde mansabdarlar tarafından askere alınan atlılar yüksek sınıf insanlardı ve piyade ve topçulardan daha iyi maaş alıyorlardı. Kendi atlarından en az ikisine ve iyi teçhizata sahip olmaları gerekiyordu. Normal süvariye süvar denirdi. Normalde kılıç, mızrak, kalkan ve daha nadiren ateşli silah kullanırlardı. Zırhları çelikten veya deriden yapılmıştı ve kabilelerinin geleneksel kıyafetlerini giyiyorlardı. Babür zırhı, ısı nedeniyle Avrupa zırhları kadar ağır değildi ancak güneyde Hint birliklerinden daha ağırdı.[35] Zırh iki katmandan oluşuyordu. Bunlarda ilki baş, göğüs ve uzuvları sabitlemek için çelik plakalar ve miğferlerdi. Bu çelik zırh ağının altına, dizlere kadar inen bir kılıca veya mermiye direnecek kadar kalın, pamuklu veya keten kapitone bir üst giysi giyilirdi. İkinci olaraksa alt giysi olarak ipek pantolon ve bele dolanan bir çift kaşmir şal bu kostümü tamamlıyordu. Bir erkeğin gözlerinin biraz ötesi görünene kadar vücudu koruyucu giysilerle örtme alışkanlığı vardı.
Babürlü süvarisiBabür dönemi zırhlı süvarilerBabürlü dönemi bir zırh
Kuzey Hindistan ovalarında meydan muharebelerine adapte olan Babürler, ön muharebe odaklıydı ve kılıçlar ve mızraklarla donanmış ağır süvarilerin şok saldırısı taktikleri Babür ordularında popülerdi.[36][37] Kriz zamanlarında Müslüman Babürler; Utara adı verilen,[38] atlarından inip canlarıyla kaçmak yerine öldürülene kadar yaya olarak savaşılan bir tür dövüş gerçekleştirirlerdi.[39]Babür süvarileri, normalde generaller tarafından kullanılan filleri de içeriyordu. İyi süslenmiş ve iyi zırh taşıyorlardı. Ağırlıklı olarak ağır yükleri ve ağır silahları taşımak için nakliye için kullanıldılar. Rajput mansabdar'ın bir kısmı da deve süvari sağladı. Rajasthan gibi çöl bölgelerinden gelen adamlardı.
Babürlü Savaş Fili ZırhıBabür dönemi savaş filleri
Hindistan'daki Babür gücünün anahtarı, savaş atlarını kullanması ve ayrıca Orta Asya'dan gelen üstün savaş atlarının tedarikini kontrol etmesiydi. Bu, Panipat Muharebesi, Machhiwara Muharebesi, Dharmatpur Muharebesi'ndeki zaferlerle ve barut yerine öncelikle geleneksel Türk-Moğol atlı okçu taktiklerinin kullanıldığı Peder Monserrate gibi görgü tanıklarının ifadeleriyle doğrulandı. Süvari savaşı lojistik açıdan zor fil savaşının ve kaotik toplu piyade taktiklerinin yerini aldı. Rajput'lar, yaya olarak savaşma geleneklerine rağmen onları süvarilere dönüştürerek işbirliği yaptı. Bu, Marathaların Dekkan Sultanlıklarına hizmetine benziyordu.[40]
Piyadeler ya Mansabdarlar tarafından ya da imparatorun kendisi tarafından askere alındı. İmparatorun kendi piyadesine Ahsam adı verildi. Normalde düşük maaş alıyorlardı, donanımları yetersizdi ve ayrıca disiplinden yoksunlardı. Bu grup; bandukçuları, kılıçdarları, kulları ve esnafları içeriyordu. Kılıç, kalkan, mızrak, sopa, tabanca, tüfek, misket tüfeği gibi çok çeşitli silahlar kullandılar. Normalde zırh giymezlerdi.
Bandukçular piyadedeki tüfekçilerdi. Babür piyadelerinin büyük bölümünü oluşturdular.[41] Yerel olarak askere alınan ve fitilli silahlar, yaylar ve mızraklarla donatılan piyadeler o kadar hor görülüyordu ki, ordu maaş bordrolarında tahtırevancılar, marangozlar, pamuk tarakçıları ile neredeyse bir tutuluyordu. Fitilli tüfekleri atlı okçulardan üç kat daha yavaştı. Kronikler, savaş kayıtlarında onlardan neredeyse hiç bahsetmez.[42]
Ana piyade, şemşirbaz gibi özel birimlerle desteklendi. "kılıçdarlar" veya "gladyatörler" anlamına gelen şemşirbaz, çok yetenekli kılıçdarlardan oluşan seçkin ağır piyade bölükleriydi. Adından da anlaşılacağı gibi, birkaçı saray muhafızı olarak hizmet etmek veya beceri sergileyen sahte savaşlara katılmak için saraya atandı. Ancak on binlercesi, Babür İmparatorluğu çevresindeki mansabdarlar tarafından ordu birliklerine atandı.[43] Şemşirbazlar, duvarlar patlayıcılar veya toplarla aşıldığında direnişle başa çıkmak için serbest bırakılacakları kuşatma savaşında sıklıkla kullanılıyordu.[44] Şemşirbazların çoğu, Sufi tarikatları gibi dini tarikatlardan alındı.[45]
Topçu, kendi atanmış komutanı mir-i atış ile uzmanlaşmış bir birlikti.[46] Mir-i atış ofisi, daha sonraki Babürlüler döneminde önem kazandı.[47] İmparatorluk Sarayı Kalesi'nin savunmasından sorumlu olan ve İmparator ile kişisel temas hâlinde olan mir-i atış komutanı büyük etkiye sahiptir.[48] Babür topçusu ağır toplar, hafif toplar, el bombaları ve roketlerden oluşuyordu. Ağır toplar nakliye için çok pahalı ve ağırdı ve filler tarafından savaş alanına sürüklenmeleri gerekiyordu. Bazen patlayarak mürettebat üyelerini öldürdükleri için savaş alanında kullanılmaları biraz riskliydi. Hafif topçu, savaş alanında en yararlı olanıydı. Ağırlıklı olarak tunçtan yapılmıştır ve atlar tarafından çekilmiştir. Bu aynı zamanda develere monte edilen döner topları da içeriyordu. Savaş alanında çok etkiliydiler. Ancak yavaş yavaş toplar, Avrupa'nın demirden yapılmış toplarına kıyasla çok demode oldukları için önemini yitirdi.
Babürlü dönemi ağır savaş topuBabürlü dönemi hafif savaş topuBabürlü dönemi zamburakçılar
Donanma, Babür ordusunun en zayıf ve en fakir koluydu. İmparatorluk savaş gemilerine sahipti, ancak bunlar nispeten küçüktü. Filo ayrıca nakliye gemilerinden oluşuyordu. Donanmanın ana görevi, bazen savaşta kullanılan korsanlığı kontrol etmekti.[49]
Çelalar, Babür ordusunda köle askerlerdi. Komutanlar, üzerlerinde çok gevşek bir kontrole sahip oldukları istihdam ettikleri paralı askerlere karşı bir denge olarak, kuvvetlerinin özü olarak, efendilerinden başka bakacak kimsesi olmayan kişisel bağımlıları veya köleleri bir araya getirme alışkanlığındaydılar. Bu tür birlikler Hintçe çela (köle) adıyla biliniyordu. İşverenleri tarafından beslendiler, giydirildiler ve barındırıldılar, çoğunlukla onun tarafından yetiştirilip eğitildiler ve onun kampından başka evleri yoktu. Esas olarak savaşta alınan veya kıtlık zamanlarında ailelerinden satın alınan çocuklardan toplandılar. Büyük çoğunluk Hindu kökenliydi, ancak hepsi çelaların bünyesine alındığında Müslüman oldular.[50]
Timurlular ve diğer Moğol kökenli ordular gibi ve diğer İslam devletlerinin aksine, Babür imparatorluğu belirgin bir şekilde köle askerler kullanmıyordu. Köle askerler; gulam , Memlük veya yeniçeri gibi profesyonel elit askerlerden ziyade, esas olarak el işçiliği, uşak ve düşük seviyeli subaylar gibi çok düşük konumlara yerleştirildi . Ancak hadım memurları sadakatlerinden dolayı ödüllendirildi.[51]
Babür astronomları gözlemsel astronomide ilerlemeler kaydetmiştir ve yaklaşık yüz zij tezi ürettiler.Hümâyun Şah, Delhi yakınlarında kişisel birGözlemevi inşa etti;Cihangir veŞah Cihan da gözlemevleri inşa etmeyi planlıyorlardı, ancak bunu yapamadılar.
Babür gözlemevlerinde kullanılan astronomik aletler ve gözlem teknikleri esas olarakİslami astronomisinden türetilmiştir 17.yüzyılda Babür İmparatorluğu, İslami gözlem araçlarının Hindu hesaplama teknikleriyle birleştirildiği İslami ve Hindu astronomisi arasında bir sentez oluşturdu.
Babür İmparatorluğu'nun çöküşü sırasında, Hindu Kralı2.Jai Singh Babür Astronomi çalışmalarına devam etti. 18. yüzyılın başlarında,Uluğ Bey'inSemerkant Gözlemevi'ne rakip olmak veSiddhantas'taki daha önceki Hindu hesaplamalarını ve Zij-i-Sultani'deki İslami gözlemleri geliştirmek içinYantra Mandirs adlı birkaç büyük Gözlemevi inşa etti. Kullandığı araçlar İslami astronomiden etkilenirken, hesaplama teknikleri Hindu astronomisinden türetilmiştir.
Babür İmparatorluğu'nun Hindistan'a en büyük katkısı eşsiz mimarisi olmuştur. Hindistan'daki birçok anıt Babür mimarisinin ince örneklerini temsil etmektedir. Babür mimarisinin en önemli eseri iseTac Mahal olarak bilinmektedir. Yapımına 1631'de başlanan ve 1652'de tamamlanan, Şah Cihan'ın çok sevdiği eşiMümtaz Mahal (Ercüment Nur Banu Sultan)'in ölümü üzerine inşa ettirdiği Tac Mahal başta olmak üzere, Hümayun Türbesi, Agra Kalesi, Lahor KalesiUNESCODünya Mirası listesi listesinde yer alan Babür İmparatorluğu mimarisinin en önemli örnekleridir.[52] Hindistan'ın birçok şehri ile birlikte, Pakistan, Afganistan ve Bangladeş'te Babür mimarisinden örneklere rastlanmaktadır.[53]
Babür İmparatorluğu'na ait mimari eserlerin en önemli özelliği, hacimce büyük yapılar olmalarıdır. Genel malzeme kullanımı; mermer ve kırmızı kum taşı üzerinedir. Kakmacılık gelişmiş bir süsleme biçimi olmakla beraber kubbe mimarisi de görülmektedir. Alemgir devrinde mimari yönden bir çöküş başlamış olsa da buna rağmen yine de bazı önemli eserler yaptırılmıştır. Bunlardan ikisi Lahor'daki Padişahî Camisi ve Delhi kalesindeki Motî Mesciti'dir.
Babür, Hindistan seferi esnasında
Bir süre,Safevî sarayında sürgün hayatı yaşayanHümâyun'un ülkesine dönerken yanındaTebrizli sanatçıları da getirmesi nedeniyle Hindistan sanat çevrelerinde minyatüre karşı duyulan ilgi artmıştır. Başlangıçta Tebrizli ustaların kendi tarzlarını aktardıkları minyatürlerde zamanla yerel ustaların da katılımıyla kendine özgü bir üslup gelişmiştir. Babür İmparatorluğu'nda minyatürcülüğün en verimli dönemi Hümâyun'un oğluEkber Şah zamanına rastlamaktadır.
Çeşitli yazmaların yanı sıra Bâbür hükümdarları için kaleme alınan şehnâme tarzındakiBâbürnâme,Ekbernâme adlı eserler resimlendirilmiş, hükümdarların savaşları, avlanmaları, tören ve eğlenceleri gerçekçi bir yaklaşımla tasvir edilmiştir.Cihangir döneminde portrelerin yapımı yaygınlaşmış,Şah Cihan veEvrengzib devirlerinde ise sadeceRacastan,Dekkan gibi eyaletlerde minyatür devam etmiştir.
Alam, Muzaffar.Crisis of Empire in Mughal North India: Awadh & the Punjab, 1707-48 (1988)
Ali, M. Athar. "The Passing of Empire: The Mughal Case,"Modern Asian Studies (1975) 9#3 pp. 385–396in JSTOR16 Mart 2016 tarihindeWayback Machine sitesindearşivlendi., on the causes of its collapse
Black, Jeremy. "The Mughals Strike Twice,"History Today (April 2012) 62#4 pp 22–26. full text online
Blake, Stephen P. "The Patrimonial-Bureaucratic Empire of the Mughals,"Journal of Asian Studies (1979) 39#1 pp. 77–94in JSTOR29 Mayıs 2016 tarihindeWayback Machine sitesindearşivlendi.
Dale, Stephen F.The Muslim Empires of the Ottomans, Safavids and Mughals (Cambridge U.P. 2009)
Faruqui, Munis D. "The Forgotten Prince: Mirza Hakim and the Formation of the Mughal Empire in India,"Journal of the Economic and Social History of the Orient (2005) 48#4 pp 487–523in JSTOR29 Mayıs 2016 tarihindeWayback Machine sitesindearşivlendi., on Akbar and his brother
Gommans; Jos.Mughal Warfare: Indian Frontiers and Highroads to Empire, 1500-1700 (Routledge, 2002)online edition2 Ocak 2011 tarihindeWayback Machine sitesindearşivlendi.
Gordon, S.The New Cambridge History of India, II, 4: The Marathas 1600-1818 (Cambridge, 1993).
Habib, Irfan.Atlas of the Mughal Empire: Political and Economic Maps (1982).
Markovits, Claude, ed. (2004).A History of Modern India, 1480-1950. Anthem Press. ss. 79-184. 12 Ekim 2013 tarihinde kaynağındanarşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2012.KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi (link) KB1 bakım: Fazladan yazı: yazar listesi (link)
Richards, John F. (1996).The Mughal Empire. Cambridge University Press. 29 Mayıs 2016 tarihinde kaynağındanarşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2012.
Majumdar, Ramesh Chandra (1974).The Mughul Empire. B.V. Bhavan. 20 Haziran 2013 tarihinde kaynağındanarşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2012.
Richards, J. F. "Mughal State Finance and the Premodern World Economy,"Comparative Studies in Society and History (1981) 23#2 pp. 285–308in JSTOR29 Mayıs 2016 tarihindeWayback Machine sitesindearşivlendi.
^Conan, Michel (2007).Middle East Garden Traditions: Unity and Diversity: Questions, Methods and Resources in a Multicultural Perspective. Volume 31. Washington, DC: Dumbarton Oaks Research Library and Collection. s. 235.ISBN978-0-88402-329-6.
^Zahir ud-Din Mohammad (2002-09-10). Thackston, Wheeler M.. ed. The Baburnama: Memoirs of Babur, Prince and Emperor. Modern Library Classics.ISBN 0-375-76137-3. "Note: Gurkānī is the Persianized form of the Mongolian word "kürügän" ("son-in-law"), the title given to the dynasty's founder after his marriage into Genghis Khan's family."
^Hardy, P. (1979). "Modern European and Muslim Explanations of Conversion to Islam in South Asia: A Preliminary Survey of the Literature". Levtzion, Nehemia (Ed.).Conversion to Islam. Holmes & Meier. s. 69.ISBN978-0-8419-0343-2. 3 April 2023 tarihindekaynağından arşivlendi. Erişim tarihi:19 March 2023.
^Roux, Jean Paul (1984).Türklerin Tarihi (Historie des Turks). Ad.ISBN 975-506-018-9.
^"Mirza Muhammad Haidar".Silk Road Seattle. University of Washington. 16 Nisan 2015 tarihinde kaynağındanarşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2006.On the occasion of the birth of Babar Padishah (the son of Omar Shaikh)
^Robert L. Canfield, Robert L. (1991).Turko-Persia in historical perspective, Cambridge University Press, p.20. "The Mughals-Persianized Turks who invaded from Central Asia and claimed descent from both Timur and Genghis – strengthened the Persianate culture of Muslim India".
^Ateşoğlu, Mehmet (Kasım 2002). "Atatürk'te Türklük Aşkı ve Ülküsü".75 Türk Dünyası Tarih ve Kültür Dergisi,191.İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları. ss. 24-32.
^Altındiş, Ceyla - NTV Tarih - Sayı 34 - Kasım 2011 - İstanbul 1308-7878
^Rachel Dwyer (2016). Key Concepts in Modern Indian Studies
^Zahiruddin Malik (1977). The Reign Of Muhammad Shah 1919-1748. p. 298.
^Abraham Eraly (2007). The Mughal World: Life in India's Last Golden Age. Penguin Books. p. 291.
^William Irvine (1971). Later Mughal. Atlantic Publishers & Distri. p. 202.
^Rajasthan Institute of Historical Research (1975). Journal of the Rajasthan Institute of Historical Research: Volume 12. Rajasthan Institute of Historical Research.
^J.J.L. Gommans (2002). Mughal Warfare: Indian Frontiers and Highroads to Empire 1500-1700. Taylor & Francis. p. 120.
^Richard M. Eaton (2019). India in the Persianate Age: 1000–1765. University of California Press
.svg)
.svg)
.jpg)
