Europæiske Kul- og Stålfællesskab (Danca) Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (Felemenkçe) Euroopan hiili- ja teräsyhteisö (Fince) Communauté européenne du charbon et de l'acier (Fransızca) Europäische Gemeinschaft für Kohle und Stahl (Almanca) Εὐρωπαϊκὴ Κοινότης Ἄνθρακος καὶ Χάλυβος (Yunanca) Comunità Europea del Carbone e dell'Acciaio (İtalyanca) Comunidade Europeia do Carvão e do Aço (Portekizce) Comunidad Europea del Carbón y del Acero (İspanyolca) Europeiska Kol- och Stålgemenskapen (İsveççe)
Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu (kısacaAKÇT),Soğuk Savaş dönemindeBatı Avrupa ülkelerini birleştirmesi amacıyla kurulmuş, altı üyeli uluslararası bir örgüttü. Bu örgütAvrupa demokrasisinin temellerinin atılmasında ve günümüzAvrupa Birliği'nin gelişmesinde rol oynamıştır. Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu uluslarüstü prensiplere göre oluşturulmuş ilk örgüttür.[1] Topluluğun ilkeleri 9 Mayıs 1950'de,Fransa Dışişleri BakanıRobert Schuman tarafındanSchuman Bildirgesi ile duyurulmuştur.[2]
Avrupa Kömür ve Çelik Birliği'nin oluşturulması önerisi ilk olarakFransız Dışişleri BakanıRobert Schuman tarafından başta Fransa veBatı Almanya olmak üzere üyeleri arasındakömür veçelik endüstrilerinin yönetimini bir araya getirmesi, dönemin en önemli sanayi hammaddeleri olan kömür ve çelikten doğabilecek herhangi bir uyuşmazlığın önlenmesi ve buna bağlı olarak iki ülke arasındaki olası bir savaşın engellenmesi amacıyla yapıldı. Böylece Avrupa'daki ilk uluslarüstü topluluk 1951Paris Antlaşması'yla yalnızca Fransa ve Almanya'nın katılımlarıyla değil,İtalya ve üçBenelüks ülkesiHollanda,Belçika veLüksemburg tarafından da oluşturulmuş oldu. Topluluk,hükûmetleri temsil edenmilletvekilleri ve bağımsızyargıçlar tarafından denetlenen yüksek temsilcilerce yönetildi.[3][3][4]
1957 yılında topluluğa katılan iki benzer kurumdan sonra, 1965'te topluluğun tüm kurumları tek çatı altında birleştirilmiş veAvrupa Toplulukları adını almıştır. Bu topluluk da daha sonra Avrupa Birliği'nin bir parçası hâline gelmiş ancak 2002 yılına dek kendi kimliğini korumuştur. Var olduğu süre boyunca Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğutek pazar yaratmada başarılı olmuşsa da kömür ve çelik sanayisinin gerilemesine engel olamamıştır. Ancak bunun yerine ileride kurulacak olan bir Avrupa Birliği'ne gerçek anlamda zemin hazırlamıştır.
Fransa dışişleri bakanı ve başbakanı olduğu dönemlerde Robert Schuman, Fransa politikasınınRuhr veSaarland gibi bazı Alman topraklarının denetim altında tutulmasını ya da işgal edilmesini öngörengaulist doğrultudan uzaklaşmasında en etkili kişilerdendir. Aşırı milliyetçi, gaulist ve komünist çevrelerden gelen çok büyük tepkilere karşın Almanya'yla entegrasyon için sunduğu birtakım ilkeler Fransız Meclisinde onaylandı. Schuman'ın ilkeleri genel olarak ahlakî konulardaydı ve iki ülke arasında demokratik eşitliği öngörüyordu. Schuman'ın ilkeleri 9 Mayıs 1950 tarihinde (daha sonraAvrupa Günü olarak kutlanmaya başlandı) kayıtlaraSchuman Bildirgesi olarak geçti. Böylece Fransa uluslarüstü bir toplulukta egemenlik haklarını paylaşmayı ve genişletmeyi kabul eden ilk ülke oldu. Schuman ve çalışma arkadaşları tarafından hazırlanan metin ortak bir kömür ve çelik fonu oluşturmak ve birtek pazar yaratmak fikrini ortaya atıyordu.
Schuman, Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu'nu Alman-Frasız kömür ve çelik üretiminin bir organizasyon çerçevesi içinde yüksek bir güç altında birleştirilmesi olarak tanımlamış ve başka Avrupa ülkelerine de açık olduğunu belirtmiştir. Bu tür bir ortaklığın, Fransa ve Almanya arasındaki sorunlara bir çözüm getireceği ve ülkelerin ekonomilerinin büyümesine katkıda bulunacağı düşünülmüştür. Aralarında tarihten gelen anlaşmazlıklar olan bu iki ülke arasındaki sorunlar böyle bir antlaşmanın imzalanmasıyla önlenmiş olacaktı. Savaş zamanında bir ülkeyi yönetebilmek için dönemin en önemli iki kaynağı olan kömür ve çeliğin iki ülke arasında bir komisyona bırakılmasıyla olası bir savaş nedeni de ortadan kaldırılmış oldu. SchumanFransız Parlamentosu'nun kabul ettiği bu ilkelerin dünyada ilk demokratik ve uluslarüstü kurum olacağını belirtti.
Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu'nu kuran yüz madde uzunluğundakiParis Antlaşması 18 Nisan 1951 tarihinde Fransa, Batı Almanya, İtalya, Belçika, Hollanda ve Lüksemburg arasında imzalandı. Böylece uluslarüstü ilkelere göre oluşturulmuş ilk uluslararası topluluk kurulmuş oldu. Bu topluluk, bir kömür ve çelik ortak pazarı yaratmayı, işsizlik oranını düşürmeyi, katılımcı ülkelerin ekonomilerini iyileştirmeyi ve pazarı geliştirmek için kuruldu. Ayrıca, istikrarı koruyup, işsizliği düşürerek büyük miktarlarda üretim ve dağıtımın da aşamalı olarak örgütlenmesi amaçlandı. Kömür ortak pazarı 10 Şubat 1953 tarihinde açıldı.
Paris Antlaşması'ndan altı yıl sonra, topluluğun altı üyesi arasındaRoma Antlaşması imzalandı veAvrupa Ekonomik Topluluğu ileAvrupa Atom Enerjisi Topluluğu (Euratom) oluşturuldu. Bu yeni topluluklar da bazı değişiklik ve düzenlemeler dışında Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu'nun ilkeleri üzerine kuruldu. İmzalandıktan sonra elli yıl geçerli olması öngörülen Paris Antlaşması'nın aksine Roma Antlaşması'na bir geçerlilik süresi koyulmadı. Bu antlaşmadan sonragümrük birliği veatom enerjisi üzerine çalışmalar başlatıldı.
Ayrı yasal kurumlar olmalarına karşın Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu, Avrupa Ekonomik Topluluğu ve Avrupa Atom Enerjisi Toplulukları başlangıçta ortak bir meclis veAvrupa Adalet Divanı'nı paylaşmıştır. Ancak bu sürede konseyleri ve yöneticileri birbirinden ayrı olmuştur.Birleşme Antlaşması bu üç kurumuAvrupa Toplulukları çatısı altında birleştirmiştir. Avrupa Toplulukları da daha sonra bugünkü Avrupa Birliği'ninüç sütunundan biri olmuştur.
2002 yılında geçerliliğinin kalkması beklenen Paris Antlaşması'yla, 90'lı yıllarda bu konuda ne yapılacağı tartışmaları başladı. Sonuç olarak antlaşmanın süresinin uzatılmamasına karar verildi. Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu'nun görev alanları, Roma Antlaşması'na aktarıldı. 23 Temmuz 2002'de antlaşma resmen yürürlükten kalktı. O gün,Brüksel'dekiAvrupa Komisyonu'nun kapısındaki Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu bayrağı da gönderden indirildi.
