 | Bu maddedekaynak listesi bulunmasına karşınmetin içi kaynakların yetersizliği nedeniyle bazı bilgilerin hangi kaynaktan alındığı belirsizdir. Lütfen kaynakları uygun biçimde metin içine yerleştirerekmaddenin geliştirilmesine yardımcı olun.(Şubat 2024) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
| Aspergillus | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||
| Korunma durumu | |||||||||||||
| Değerlendirilmedi (IUCN 3.1) | |||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma | |||||||||||||
| |||||||||||||
Aspergillus, dünyanın her yerine yayılmış yaklaşık 200mantar (küf) türünden oluşmuş bircinstir. Yuvarlak hücrelerden oluşmuşmayalardan farklı olarak,Aspergilluslarhif olarak adlandırılan hücre zincirlerinden oluşan ipliksi mantar türleridir. Doğada saman ve çürüyen bitki artıklarında yaşarlar.Hayvanlarda, özellikle kuşlarda solunumla ilgili ciddi bir hastalık olanAsperjilloz hastalığına yol açar.
Aspergillus ilk 1729'da İtalyan rahip ve biyoloğuPier Antonio Micheli tarafından,Nova plantarum genera juxta Tournafortii methodum disposita kitabın da kataloglanmıştır. Mantarın şekli ona Hristiyan ayinlerinde kutsal su serpmeye yarayanaspergillumu hatırlattığı için bu ismi kullanmıştır.
Aspergillus cinsine bağlı bazı türler:
Aspergillus türleriaerobiktirler ve bol oksijenli hemen her ortamda rastlanırlar, yüzeydeküf olarak büyürler. Mantarlar genelde bol karbonlu yüzeylerde,glikoz gibimonosakkaritler ile büyümelerine karşın,Aspergillusamilaz enzimleri salgıladığı içinnişasta gibi polisakkaritleri de kullanabilir. Bu yüzden Aspergillus türleri ekmek ve patates gibi nişastalı yiyeceklerin bozulmalarında sıkça görülür, ayrıca çoğu bitki ve ağaç üzerinde de büyürler.
Glikoz,früktoz,maltoz venişasta gibi karbon kaynakları ile büyüyebilmelerinin yanı sıra çoğuAspergillus türü besin maddelerinin çok düşük konsantrasyonda olduğu veya başka organizmaların kullanmadığı besin kaynaklarının olduğu ortamlarda da büyüme yeteneğine sahiptir. Bunun başlıca örneği olanA. niger, nemli duvarlar üzerinde büyür, banyolardaki küfü oluşturur.
Aspergillus türleri, hem birincil hem ikincilmetabolitlerin üretimi nedeniyle ticari önemi en büyük olan mantar türü sayılabilir.A. niger'in en önemli kullanımısitrik asit üretimidir; bu organizma dünya çapındaki üretiminin %99'u olan yılda 4,5 milyonton sitrik asitten sorumludur.A. niger ayrıca hem kendisine hem başka organizmalara aitenzimlerin üretimi için kullanılır, bunlara örnekglikoz oksidaz ve tavuk yumurtalizozimidir. Bu kullanımlarda kültür katı yüzey üzerinde değil (ancak Japonya'da bu hâlâ yapılır), sıvı ortam içinde,biyoreaktörde büyütülür. Bu sayede büyümeyle ilgili en önemli parametreler ince bir şekilde kontrol edilebilir. Ayrıca elde edilmek istenen kimyasalı veya enzimi kültür ortamından ayrıştırmak çok daha kolay olduğu için bu yöntem daha ekonomiktir.
A. nidulans bir araştırma organizması olarak uzun yıllardır kullanılmaktadır. Onun veA. fumigatus,A. oryzae veA. niger gibi çeşitli Aspergillus türleriningenom dizinleri yakın yıllarda çözülmüştür.
BazıAspergillus türleripatojendir, insan ve hayvanlarda ciddi hastalıklara yol açabilirler. Envazif etmen olanlardan en yaygınlarıAspergillus fumigatus veAspergillus flavus'tur. Alerjik hastalığa neden olanlar arasında en yaygın olanlarAspergillus fumigatus veAspergillus clavatus'tur. Diğer bazıları zirai patojendir. Aspergillus türlerinin bazıları tahıl ürünlerinde hastalık yapar,aflatoksin dahil çeşitlimikotoksinler üretirler.
Aspergillosis (veyaaspergilloz),Aspergillus cinslerinin neden olduğu bir hastalık grubudur. Belirtiler arasında ateş, öksürük, göğüs ağrısı veya nefessizlik olabilir, bunlar başka hastalıklarda da görüldüğü için tanı koymak zordur. Bağışıklık sistemi zayıflamış veya başka akciğer sorunları olan hastalar buna müsaittir.
İnsanda hastalığın başlıca biçimleri:
Asan A (2004, updated: February 10, 2015). Aspergillus, Penicillium, and Related Species Reported from Turkey. Mycotaxon. 89 (1): 155-157. Link:http://www.mycotaxon.com/resources/checklists/asan-v89-checklist.pdf 30 Eylül 2011 tarihindeWayback Machine sitesindearşivlendi.
