| Ahmet Anzavur Ayaklanması | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| İç Cephe-Ayaklanmalar | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Kuva-i Seyyare | Kuva-i İnzibatiye | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| Çerkez Ethem Yarbay Rahmi Bey[1] | Ahmet Anzavur | ||||||
| Güçler | |||||||
| 1. Ayaklanma: ~400[1] 2. Ayaklanma: 2000piyade ve atlı, 4top, 40makineli tüfek[1][2] ve Demirci Efe: 600 atlı[1] | 1. Ayaklanma: ~450[1] 2. Ayaklanma: ~7500 isyancı,[1] 1Birleşik Krallık harp gemisi[1] | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| 1. Ayaklanma: 8 ölü, 17 yaralı[1] 2. Ayaklanma: 11 ölü, 34 yaralı[1] | 1. Ayaklanma: 20 ölü, 40 yaralı[1] 2. Ayaklanma: Yüksek[1][2] | ||||||
Ahmet Anzavur Ayaklanması (ya daAnzavur İsyanı),[3]Türk Kurtuluş Savaşı'na karşı Anadolu'da düzenlenen ayaklanmalardan biridir.İstanbul Hükümeti'nce desteklenmiş olan Anzavur Ayaklanması'nın adı, ayaklanmaya önderlik edenAnzavur Ahmet'ten gelir. Ahmet Anzavur'un önderliğinde çeşitli aralıklarla gelişen ayaklanmalar, esasenAnadolu'daki direnişi kırmaya yönelen iç isyanlar arasında en önemlisi sayılabilir. ÇünküBatı Cephesi'nin oluşturulması veYunanistan işgalinin durdurulmasının gecikmesine sebep olmuştur.[2]
Birinci Anzavur isyanının nedenleri arasındaBirleşik Krallık'ın tahriklerini rolü önde gelir.Birleşik KrallıkMondros Mütarekesi'nden sonra hakim vaziyete geldiği Boğazlar veMarmara Denizi'ndeki mevcut durumunu korumak ve devam ettirmek,Kuvâ-yi Milliye'yi buralara yaklaştırmamak, burada bir tampon bölge meydana getirmek istiyordu.[1] Ayaklanmaların başlıca sebepleri:[1]
Sivas Kongresi sonrasında İstanbul Hükûmeti,Kuvâ-yi Milliyecilerin dine ve halifeye karşı oldukları propagandasıyla halkı kışkırtıyordu. Eski bir jandarma subayı olan Anzavur Ahmed'i de Kuzey Ege ve Marmara bölgelerindeki direnişi kırmakla görevlendirdi. Anzavur Ahmed Eylül 1919'da Biga, Gönen ve Manyas'ta Kuvâ-yi Milliye karşıtı çalışmalara başladı. 1 Ekim 1919'da başlayan ayaklanmayla, 12 Kasım 1919'da silahlı adamlarıyla Susurluk'a girdi. Ama Kirmastı (Mustafa Kemal Paşa) yakınlarındaÇerkes Ethem kuvvetlerine yenildi.
Anzavur Ahmed, Şubat 1920'de ikinci kez ayaklandı. Gâvur İmam adlı bir başka ayaklanmacının denetimindekiBiga'yı üs edindi. ArdındanGönen,Manyas,Ulubat,Susurluk,Bandırma veKaracabey'i ele geçirdi.Çerkes Ethem veDanişmentli İsmail Efe komutasındakiKuva-i Seyyare güçleri, zorlu bir savaşın ardından 16 Nisan 1920'de Anzavur Ahmed'in kuvvetlerini dağıttılar.[1] Bunun üzerine 19 Nisan'daKarabiga'ya kaçan Anzavur oradan da bir Britanya gemisiyleİstanbul'a dönmüştür. Böylece,Batı Cephesi'nin oluşturulmasını ve Yunan işgalinin durdurulmasını geciktiren Anzavur Ayaklanması Nisan ayı sonunda kesin olarak bastırılmış oldu.
Süleyman Şefik Paşa kendisine sonradan katılan Anzavur Ahmet ile anlaşmazlığa düşünceİstanbul'a dönmüş ve Kuvayı İnzibatiye'nin başına Yarbay Senai geçmiştir.Kuvayı İnzibatiye'nin bu dönemdeki amacıGeyve boğazını alarakEskişehir istikametinin yolunu açmaktır. Bu amaçla top ve makineli tüfeklerle pekiştirilmiş 2.000 kişilik bir kuvvetle Geyve boğazına taarruza karar verilmiştir.[2] Anzavur Ahmet'in komutası altında 15-16-17 Mayıs'ta saldırılar gerçekleştirilmiş, her defasında geri püskürtülen AnzavurAdapazarı'ndan ayrılarakİstanbul'a dönmüştür.[2] 23 Mayıs'ta yeniden temas edilenKuvayı İnzibatiye birlikleri ağır bir yenilgiye uğratılmış, 3 subay, 40 kadar er esir edilmiş, 4 topla 4 makineli tüfek ve çok sayıda malzeme ele geçirilmiş,Sapanca veAdapazarı kurtarılmıştır.[2]