Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


İçeriğe atla
VikipediÖzgür Ansiklopedi
Ara

Alfabe

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Başlığın diğer anlamları içinAlfabe (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
DünyaAlfabe Tarihi

Orta Tunç Devri alfabesi MÖ 19. yüzyıl
İlk Keldani alfabesi MÖ 14. yüzyıl

Meroitik yazısı MÖ 3. yüzyıl
Ermeni alfabesi 405
Gürcü alfabesi 5. yüzyıl
Orhun alfabesi M.Ö. 5. yüzyıl
Ogham 6. yüzyıl
Hangul 1446
Cree 1840

Alfabe veyaabece, her biri dildeki bir sese karşılık gelenharfler dizisidir. "Abece" kelimesi,Türkçedeki ilk üç harfin okunuşundan oluşur. Benzer biçimdeFransızca kökenli “Alphabet”[1] kelimesinden Türkçeye geçen "alfabe" sözcüğü, eskiYunancadaki ilk iki harf olan "alfa" ile "beta"nın okunuşundan gelir.

Türk alfabesinde 29 harf bulunur:
A, B, C, Ç, D, E, F, G, Ğ, H, I, İ, J, K, L, M, N, O, Ö, P, R, S, Ş, T, U, Ü, V, Y, Z

Diller, yazıya geçirilme şekilleri itibarıyla ikiye ayrılır;

Alfabeyi oluşturan her bir elemanın genelde bir anlamı olmaz, sadece çıkarılması gerekli sesi belirtir ve ancak diğer harflerle yan yana geldiğinde belli bir anlam kazanır. Dünyadaki dillerin büyük çoğunluğu, fonogram kullanarak yazılır.

Böyle dillerde -genelde- her simge, bir nesneyi tanımlar ve görece çok az tanım iki veya fazlası karakterle ifade edilir. Örnek:Çince,Japonca.

Tarih

[değiştir |kaynağı değiştir]

Alfabenin doğuşu, yazının doğuşuyla eş zamanlıdır veSümerlere yani günümüzden 5000 yıl önceye tarihlenir. Bilindiği üzere bunaçivi yazısı (cuneiform) adı verilir. Çivi yazısına benzer simgelerle Sümerler'i takip eden (Asur,Babil,Elam,Akad,Hitit vs.) birçokMezopotamya uygarlığı; dillerini kâğıda, taşa, toprağa dökmüşlerdir.

Çivi yazısının ardındanEski Mısır'dahiyeroglifler ortaya çıkmıştır. İlk çıkışındaki kullanım özellikleriyle ideogramatik yazı mantığı taşımaktadır.

Bu iki abece türü yanında bir deEge Adaları kökenli, günümüzde hâlâ çözülememiş,linear A velinear B diye birbirinin devamı iki alfabe ileMaya Uygarlığı kökenli Kolomb öncesiGüney Amerika alfabeleri vardır.

Modern alfabenin kökeni,Fenike alfabesine dayanmaktadır. Bazı araştırmacılara göreFenikeliler de bu yazı sistemini,Mısır hiyerogliflerinden esinlenerek oluşturmuştur.[2] Fakat Fenikelilerle birlikte tek bir harfe karşılık tek bir ses kullanma kavramı ortaya çıkmıştır.Fenike alfabesi, Fenikelilerin tüccar olmasının da yardımıyla bütün Akdeniz çevresine yayılmıştır. Arapların, Yunanların, İbranilerin ve Latinlerin alfabeleri hep Fenike alfabesinden türemiştir.

Türklerin tarih boyunca kullandığı alfabeler

[değiştir |kaynağı değiştir]
[icon]
Bu alt başlığıngenişletilmesi gerekiyor.Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz.

Türkler, ilk olarak ulusal bir alfabe olan 38 harfliOrhun alfabesini kullanmışlardır. Bu alfabe ile yazılan ilk yazı örnekleri MÖ 5. yüzyılda Issıg (Esik) Kurganında bulunmuştur. Daha sonra 9. yüzyıldan sonra kısa bir süreUygur alfabesi olarak anılacak olan 18 harfliSogd alfabesini kullandılar.İslamiyetle birlikteArap alfabesi yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır.Rusya,Orta Asya Türklerinin alfabesini 1926'da Latin alfabesine, 1930'da iseKiril Alfabesine çevirmiştir.Türkiye, 1928'deLatin alfabesini kullanmaya başlamıştır. Azerbaycan, Türkmenistan, Özbekistan gibi Türk ülkeleri bağımsızlıklarını ilan ettikten sonra Latin Alfabesine geçmişlerdir. AncakKırgızistan gibi Kiril alfabesini sürdüren ülkeler de bulunmaktadır. Bugün Türkler arasında en yaygın alfabe, Latin ve Kiril alfabeleridir.

Karay Türkleri gibiYahudi Türk toplumları,İbrani alfabesini de kullanmışlardır. Bunun dışında Ermeni alfabesi, Hint alfabesi, Çin alfabesi gibi alfabeleri kullanan küçük Türk toplulukları da olmuştur.

Ülkelerin kullandığı alfabeler

[değiştir |kaynağı değiştir]
Alfabeler: Latin alfabesi , Kiril alfabesi , Latin ve Kiril alfabeleri , Yunan alfabesi , Gürcü ve Ermeni alfabeleri 
Abjads: Arap alfabesi , Arap ve Latin alfabeleri , İbranî ve Arap alfabeleri 
Abugidas: North Indic , South Indic , Thaana , Ethiopic , Ethiopic and Arabic 
Logographic+syllabic: Pure logographic , Mixed logographic and syllabaries , Featural-alphabetic syllabary + limited logographic  Featural-alphabetic syllabary 

Ayrıca bakınız

[değiştir |kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir |kaynağı değiştir]
  1. ^Büyük Türkçe Sözlük: Alfabe 22 Ağustos 2014 tarihindeWayback Machine sitesindearşivlendi. Türk Dil Kurumu resmî internet sitesi
  2. ^Michael C. Howard (2012).Transnationalism in Ancient and Medieval Societies. P. 23. 23 Nisan 2017 tarihindeWayback Machine sitesindearşivlendi.

Dış bağlantılar

[değiştir |kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'taAlfabe ile ilgili ortam dosyaları mevcuttur.
Otorite kontrolüBunu Vikiveri'de düzenleyin
Alfabeler
Ünsüz alfabeleri
Hece yazıları
Logogramlar
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Alfabe&oldid=34483116" sayfasından alınmıştır
Kategori:
Gizli kategoriler:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp