Alessandria, kuzeybatıİtalya'da,Piyemonte bölgesinde aynı ismi taşıyanAlessandria ili merkezi olan birkomünüdür. Belediye sınırları içindeki nüfus (1 Ocak 2021 itibarıyla) 92.104 kişidir.
Alessandria bir eski köy kalıntısı bulunan bir mevkide, Savoy Hanedanı ve Lombard Ligi arazisineKutsal Roma-Cermen İmparatoruFriedrich Barbarossa'nın yaptığı hücumlara karşı korumak için bir etrafı surlarla çevrili bir şehir olarak 1160'ta kurulmuştur. İmparatora karşı olan PapaIII. Alexander'a atıfla bu şehre onun adı verilmiştir. 1175-1175 bu yeni korunaklı şehir İmparator'un kuşatmasına karşı durmuş ve imparatorun geri çekilmesine neden olmuştur. 1198'da bir serbest şehir olma beratı almıştır.
1348'de şehirMilano Dükleri idaresine, önce Viscontilere ve sonra da bunu takip eden Sforza hanedanı idaresine geçmiştir.
1707'de şehir tekrarPiyemonte Krallığı Savoy hanedanı eline geçmiştir. Savoylular bu şehrin bulunduğu mevkide çok büyük masrafla modern bir kale yaptırmışlardır: "Cittadella Militare (Askeri Kale)".
14 Haziran 1800'de İtalya'ya Fransız ordusuyla bir sefere çıkan Birinci KonsülNapolyon Bonapart Alessandria civarındaMarengo Muharebesi'nde II. Koalisyon güçlerine karşı büyük bir galibiyet kazanmış ve şehir ve kalesi Fransızlar eline geçmiştir. Fransız idaresi altında şehir "Marengo Departmanı" merkezi olmuştur. Fransızlar şehrin kuzeyine günümüzde bile büyük bir askeri kışla ve ordonat merkezi olan bir askeri kale daha yapmışlardır. Ayrıca güneyinde iki kale daha, "Forte Ferrovia" ve "Forte Acqui" kurup şehrinin bir askeri kale olma niteliğini 19. yüzyılda da modernleştirerek korumuştur.
1814'te şehir yineSardinya Krallığı'na Savoy hanedanına geri verilmiştir. İtalya birliğinin kurulması döneminde şehir liberallerin önde bulunduğu bir yerleşke olmuştur. İtalya birliği kurulduğu zaman birliği sağlayan Sardinya Krallığı'nın eski bir merkezi olduğundan biraz önemini kaybetmiştir. Şehrin bu gerilemesine halkın direnişi İtalya'da bir il merkezine ilk defa sosyalist bir belediye reisinin seçilmesinin 1899'de Alessandria'da gerçekleşmesi ile görülmektedir.
Alessandria İkinci Dünya Savaşı sırasında müttefiklerin İtalya'da karaya çıkıp ilerlemeleri sırasında 1943-1945 arasında Alman işgaline geçmiştir. Bu nedenle şehir taktik hedef olarak görülmüş ve şehir çok ciddi hava bombardımanlarına uğramıştır. Ancak 1945 Nisan sonunda İtalyan partizan direnişi ve müttefik ordularından Brezilya güçleri tarafından Alman işgalinden kurtarılmıştır.
20. yüzyılda şehir için en önemli olay, 6 Kasım 1994'te şehrin seller altında kalıp büyük zarar görmesidir.
Alessandria'nın belediye sınırları içinde nüfusu (1 Ocak 2021 itibarıyla) 92.104 kişidir. 19. yüzyıl ve 20. yüzyılda Alessandria'nın nüfusunun komün sınırları içinde gelişmesi şu gösterimde izlenebilir:[1]
"Palazzo del Municipio (Belediye Sarayı)": 19. yüzyıl. Cephesinin rengi kırmızı olması dolayısıylaPalazzo Rosso diye de anılır. Binanın cephesinde bir saat bulunur.
"Palazzo Ghilini": 1733. Günümüzde İl Hükûmet Konağı. Barok mimari stilinde.
"Palazzo Cuttica di Cassine": Önce bir müzik lisesi; sonra Vivaldi Müzik Konservatuvar binası olmuştu. Şimdi Belediye Müzesi olarak yenileştirilmekte.
"Palazzo Guasco Gallaratı di Bisio": 18. yüzyıl. İl idaresine bağlı çeşitli görevlerde bulunmakta. İl İktisat ve Büyüme İdaresi; İl Kütüphanesi ve Tarih Arşivi, Direniş Tarihi Enstitüsü ve Modern Sanat Galerisi. Kullanılmayan küçük bir tiyatro salonu da bulunmaktadır.
"Palazzo dal Pozzo": 18. yüzyıl Barok mimarı stilinde yapı. Yıllarca şehir Kumar-Gazino olarak görev yapmıştır.
"Arco di trionfo (Zafer Taki)": 1786. Savoylu II. Vittorio Amedeo ve Kraliçesi'nin şehri ziyareti dolayısıyla yapıldı.
"Cittadella Militare (Askeri Kale)": Savoy Hanedanı'nın isteklerine göre 18. yüzyıl savunma kurallarına uygun olarak Tanaro çayının sağında yerleşik yapılmış yıldız şeklinde altı tabyadan ve etraflarındaki hendekten oluşan ve içinde kışlalar bulunan masif bir askeri kale. Askeri kuruluş olduğu için ziyaret etme olanağı çok sınırlı.
"Kale Köprüsü": 2009'da yıktırılan Tanaro'yu Askeri Kale önünde geçen 1891'de yapılmış olan bir köprüydü. Sellere neden olup olmadığı yıllarca tartışılmış ve sonunda yıktırılmıştır.
"Posta Sarayı" Faşist dönemi "brutal-klasik" mimarı yapımlarından. Önünde 38 m uzunlukta bir mozaik bulunmakta.
"Casa Borsalino". 1949-1952 arasında planlanıp yapılan bir modern mimarı eseri.
"Katedral": 1810-1849. Neoklasik mimari stilinde yapı. İçinde bazı dindarlar için çok değerli bir antik ahşap Meryem heykeli bulunmakta. Cephesinin sol yanında kuşatma altında bulunan şehirdeki en son yulafı ineğine yedirerek onu İmparator'a götürüp şehirde zahire stoklarının o kadar çok olduğu için bir ineğe bile yem olduğunu İmparator'a inandırarak şehri kuşatmadan kurtardığı hikâye edilen Gagliaudo heykeli bulunur. Katedralin en kenar sağında geçen yüzyıl birkaç defa yeniden yapılan ve en son 1922 yapımıyla 106 m yükseklikte olan (ve İtalya'nın üçüncü yüksek kilise kulesi olan) çan kulesi bulunmaktadır.
"Santa Maria di Castello": 15. yüzyıl. Biraz dış mahallede Romanesk ve Rönesans mimari stillerinin karışımı. Uzun yıllar ihmal edilip köhneledikten sonra yenileştirilmiştir. Bu yenileştirme ile kilise bodrumunda son yapımından önce aynı mevkide bulunan iki değişik dönemde yapılmış olan kiliselerin temelleri görülebilmektedir.
Astuti, Cabanette, Cantalupo, Casalbagliano, Cascina Grossa, Castelceriolo, Gerlotti, Litta-Parodi, Lobbi, Mandrogne, San Giuliano Nuovo, San Giuliano Vecchio, San Michele, Spinetta Marengo, Valle San Bartolomeo, Valmadonna, Villa del Foro
