Alışveriş merkezi (AVM), büyük ve orta büyüklükteki kentlerde çeşitli ürünlerin ve yaygın markaların satışı için genelde birfirma bünyesinde bazen de kooperatif olarak faaliyet gösteren büyük satış mağazası, çarşı kompleksi. Modern anlamda alışveriş merkezleri, şehirlerin hızla büyümesi ve kent merkezlerinin alışveriş için uzak kalması nedeniyle ortaya çıkmıştır.
Mağaza, büyüklüğüne görereyonlardan oluşabileceği gibi bir mağazalar topluluğu şeklinde de olabilir.Küçük alışveriş merkezinden boyut ve işlevsellikleri ile farklıdır. Alışveriş merkezleri mimari açıdan önemli yapılardı ve varlıklı müşterilerin hava koşullarından korunan alanlarda alışveriş yapmalarını sağladı.[1]
Halka açık alışveriş alanlarının en eski örneklerinden biri, alışveriş pazarlarının bulunduğu antik Roma'dan geliyor. En eski halk alışveriş merkezlerinden biri, Roma'dakiTrajan Pazarı idi.[2] Trajan Pazarı muhtemelenŞamlı Apollodorus tarafından MS 100-110 civarında inşa edilmiştir ve dünyanın en eski alışveriş merkezi olduğu düşünülmektedir.İstanbul şehrindekiKapalıçarşı 15. yüzyılda inşa edilmiş olup hâlen 58'den fazla caddesi ve 4.000 mağazasıyla dünyanın en büyük kapalı alışveriş merkezlerinden biridir.[3][4] Suriye'nin Şam kentinde 19. yüzyıldan kalmaHamidiye Çarşısı gibi çok sayıda diğer kapalı çarşı da günümüz alışveriş merkezlerinin öncüsü olarak düşünülebilir. Büyük ölçüde kapalı olanİsfahan Kapalıçarşısı 10. yüzyıldan kalmadır. 10 kilometre uzunluğundakiTahran Kapalı Çarşısı'nın da uzun bir tarihi var. Dünyanın en eski sürekli çalışan alışveriş merkeziChester Rows sayılır.
1785 yılında açılanSt. Petersburg'dakiGostiny Dvor merkezi, modern inşa edilen ilk alışveriş merkezi tipi alışveriş komplekslerinden biri olarak kabul edilebilir.Paris'tekiMarché des Enfants Rouges 1628'de açıldı ve bugün hâlâ çalışıyor. İngiltere'ninOxford kentindeki Oxford Pazarı 1774 yılında açıldı ve bugün de faaliyetlerini sürdürüyor.Passage des Panoramas 1798'deParis'te açıldı.Londra'daki Burlington Arcade, 1819'da açıldı.Providence, Rhode Island'daki Westminster Arcade, 1828'de Amerika Birleşik Devletleri'nde perakende konseptini tanıttı ve ülkenin en eski "alışveriş merkezi"dir. İtalya'nınMilano kentindeki Galleria Vittorio Emanuele II merkezi, 1870'leri takip etti.Viktorya mimarisi tarzındaCleveland Arcade,Sidney kentindeQueen Victoria Building ve 1890'daMoskova'da açılanGUM dâhil olmak üzere 19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyılın başlarında eğlence ve alışveriş merkezleri oluşturdu.
Son yıllarda insanlarda gelişen alışveriş kültürü farklılık göstererek sokak mağazalarındanşehir alışveriş merkezlerine ilgi artmıştır. Alışveriş merkezleri insanlara alışverişin yanı sıra eğlence, sinema, etkinlik ve çeşitlilik gibi imkânlar da sunduğu için insanların odak noktası hâline gelmiştir. Ve büyük bir hızla tüm dünyada yeni AVM'ler açılmaktadır.
Modern bir alışveriş merkezi büyük bir alışveriş ve eğlence kompleksi olabilir. Mağazalara ek olarakgiyim mağazası,alışveriş merkezi kiosku,food court,kahvehane,restoran,kafe,bar,kumarhane,sinema salonu,bowling salonu da dâhil olmak üzere çok katlı bir binadir. Kural olarak, kompleks yürüyenmerdivenler,asansörler ile, alıcıların kişisel taşınması içinpark etme yeri ile donatılmıştır.[5]AVM'ler metro istasyonları ve toplu taşıma duraklarının yakınında veya şehrin yerleşim bölgelerinde bulunur. Böyle bir alışveriş ve eğlence kompleksi, büyük ekonomik ve kültürel katkı sağlar ve modern kitle kültürünün yoğunlaşmasına bir örnek olabilir.
.jpg)
_04.jpg)
