İkinci Koalisyon Savaşı (Fransızca:Guerre de la Deuxième Coalition) (dönemlendirmeye bağlı olarak 1798/9 - 1801/2),İngiltere,Avusturya veRusya'nın başını çektiği veOsmanlı İmparatorluğu,Portekiz,Napoli ve çeşitliAlman monarşilerinin de dahil olduğu birçok Avrupa monarşisinin devrimciFransa'yı hedef alan ikinci savaşıdır. Savaştaİspanya Fransa'yı destekledi.
İngiltere ve Rusya'nın genel amacı Fransız Cumhuriyeti'nin genişlemesini engellemek ve Fransa'damonarşiyi yeniden tesis etmek iken,Birinci Koalisyon Savaşı nedeniyle zayıflamış ve büyük mali borçlar altına girmiş olan Avusturya, öncelikle konumunu toparlamaya ve savaştan girdiğinden daha güçlü çıkmaya çalışıyordu.[4] Büyük ölçüde üç büyük müttefik güç arasındaki strateji farklılığı nedeniyle, İkinci Koalisyon devrimci hükûmeti devirmeyi başaramadı ve Fransa'nın 1793'ten bu yana elde ettiği toprak kazanımları teyit edildi.[4] Şubat 1801'deki Fransız-AvusturyaLunéville Antlaşması'nda Fransa önceki tüm kazanımlarını korudu ve İtalya'dakiToskana'da yeni topraklar elde etti. Avusturya'ya iseVenedik ve eski Venedik Dalmaçyası verildi. Diğer müttefiklerin çoğu da 1801'de Fransız Cumhuriyeti ile ayrı barış antlaşmaları imzaladı. İngiltere ve Fransa Mart 1802'deAmiens Antlaşması'nı imzaladı, bunu Haziran 1802'de Osmanlılar izledi ve İngiltere Mayıs 1803'te Fransa'ya tekrar savaş ilan edene kadar Avrupa'da birkaç ay süren bir barış dönemi başladı. Yenilenen düşmanlıklarÜçüncü Koalisyon Savaşı ile sonuçlandı.
20 Nisan 1792'de Fransız Yasama Meclisi Avusturya'ya savaş ilan etti. Birinci Koalisyon Savaşı'nda (1792-97) Fransa, sınır paylaştığı devletlerin çoğunun yanı sıra Büyük Britanya, Portekiz ve Kutsal Roma İmparatorluğu'na karşı savaştı. Koalisyon güçleri savaşın başında birkaç zafer elde etti, ancak sonuçta Fransız topraklarından püskürtüldü ve ardından işgal ettikleri topraklardaKardeş Cumhuriyetler kurmaya başlayan Fransızlara önemli topraklar kaybetti.Napolyon Bonapart'ınFransız Devrim Savaşlarının İtalya seferleri'ndeki çabaları Avusturya kuvvetlerini geri püskürttü ve Leoben Antlaşması (18 Nisan 1797) veCampo Formio Antlaşması'nın (Ekim 1797) müzakere edilmesiyle sonuçlandı,[5] İngiltere'yi Fransa, İspanya ve Hollanda'ya karşı tek başına savaşmaya bıraktı.
Ekim 1797'den Mart 1799'a kadar, Campo Formio Antlaşması'nı imzalayan Fransa ve Avusturya silahlı çatışmadan kaçındılar ancak birbirlerine şüpheyle yaklaşmaya devam ettiler ve bazı diplomatik olaylar anlaşmayı baltaladı. Fransızlar Antlaşmada bahsedilmeyen ek topraklar talep etti.Habsburglar, bırakın ek toprakları, belirlenmiş toprakları bile vermeye isteksizdi.Rastatt'taki Kongre, Alman prenslerinin kayıplarını telafi etmek için toprak transferini düzenlemekte beceriksiz olduğunu kanıtladı. Fransız Devrimci Ordusu tarafından desteklenenİsviçre Kantonlarındaki Cumhuriyetçiler,Bern'deki merkezi hükûmeti devirerekHelvetia Cumhuriyeti'ni kurdular.[6]
Gerilimin yükselmesine başka faktörler de katkıda bulundu. Napolyon 1798 yazında Mısır ve Suriye'ye bir sefer düzenledi.Mısır'a giderken,Hospitaller Malta'sının başkenti olan ağır tahkimatlı liman kentiValletta'da mola vermişti. Adayı yöneten Büyük Üstat Ferdinand von Hompesch zu Bolheim, adanın tarafsızlığına uygun olarak limana bir seferde sadece iki geminin girmesine izin verdi. Napolyon derhal Valletta'nın bombardıman edilmesini emretti ve 11 Haziran 1798'de General Louis Baraguey d'Hilliers birkaç bin Fransız askerinin adanın etrafındaki stratejik noktalara çıkarma yapmasını emretti. Tarikatın Fransız Şövalyeleri firar etti ve kalan Şövalyeler başarılı bir direniş gösteremedi. Napolyon diğer Şövalyeleri zorla topraklarından uzaklaştırarak tarikatın onursal başkanı olan Rusya İmparatoruI. Pavel'i kızdırdı. Dahası, Fransız Yönetimi Avusturyalıların yeni bir savaş başlatmak için işbirliği yaptığına ikna olmuştu. Gerçekten de, Fransız Cumhuriyeti ne kadar zayıf görünürse, Avusturyalılar, Napolililer, Ruslar ve İngilizler bu olasılığı o kadar ciddi bir şekilde tartışıyorlardı.[7] Napolyon'un ordusu Mısır'da sıkışıp kaldı ve Fransa'ya döndükten sonra (Ekim 1799) sonunda teslim oldu (Eylül 1801).
Paris'teki askeri stratejistler ÜstRen Vadisi'nin, güneybatı Alman bölgelerinin ve İsviçre'nin Cumhuriyet'in savunması için stratejik öneminin farkındaydı. İsviçre geçitlerinin kontrolü, kuzey İtalya'ya giden kilit bir rota sağladıkları için çok önemliydi. Bu nedenle, bu geçitlerin kontrolünü elinde tutan ordu, kuzey ve güney harekât alanları arasında hızlı bir şekilde asker konuşlandırabilirdi.[8]
Bu amaçla, Kasım 1798 başlarında MareşalJean-Baptiste Jourdan, göreviRen nehri üzerindeki Fransız sınırının güvenliğini gözlemlemek olduğu için Gözlem Ordusu olarak adlandırılan Fransız kuvvetlerinin komutasını almak üzere Hüningen'e geldi. Oraya vardığında kuvvetlerin niteliğini ve düzenini değerlendirdi ve ihtiyaç duyulan malzeme ve insan gücünü belirledi. Orduyu görevi için son derece yetersiz buldu. Tuna Ordusu ve iki yan ordusu, Helvetia Ordusu ve Mayence ya da Mainz Ordusu, insan gücü, malzeme, mühimmat ve eğitim açısından eşit derecede yetersizdi; kaynakların çoğu zaten Kuzey İtalya Ordusu, Britanya Ordusu ve Mısır seferine yönlendirilmişti. Jourdan bu eksiklikleri büyük bir titizlikle belgeledi ve Direktörlüğe gönderdiği uzun yazışmalarda yetersiz insan gücü ve malzemeye sahip bir ordunun sonuçlarına işaret etti; dilekçelerinin Direktörlük üzerinde pek bir etkisi olmamış gibi görünüyordu ve Direktörlük ne kayda değer bir ek insan gücü ne de malzeme gönderdi.[9]
Jourdan'a verilen emir, orduyu Almanya içlerine götürmek ve özellikleStockach veSchaffhausen'den geçen güneybatı yollarında,Konstanz Gölü'nün en batı sınırında stratejik mevziler elde etmekti. Benzer şekilde, Helvetia (İsviçre) Ordusu'nun komutanı olarakAndré Masséna da İsviçre'de, özellikle Aziz Gotthard Geçidi'nde,Feldkirch'in yukarısındaki geçitler, özellikle de Maienfeld (St. Luciensteig) gibi stratejik mevzileri ele geçirecek veZürih veWinterthur'daki merkezi platoyu ve çevresini tutacaktı. Bu mevziler İkinci Koalisyon Müttefiklerinin kuzey İtalya ve Almanya sahaları arasında birliklerini ileri geri hareket ettirmesini engelleyecek, ancak Fransızların bu stratejik geçitlere erişimine izin verecekti. Nihayetinde, bu konumlandırma FransızlarınViyana'ya giden ve Viyana'dan gelen tüm batı yollarını kontrol etmesini sağlayacaktır. Son olarak, Mayence ordusu kuzeye doğru ilerleyerek kuzey eyaletlerinden ya da Britanya'dan Viyana'ya ve Viyana'dan diğer eyaletlere ulaşımı engelleyecekti.[10]
Napoli'nin Avusturya (19 Mayıs 1798) ve Rusya (29 Kasım) ile ittifak kurmasıyla başlayan İkinci Koalisyon'un oluşması birkaç ay sürdü,[11] Bunun ardından İngiltere BaşbakanıPitt ve Avusturya Devlet Şansölyesi Thugut (ikincisi sadece Rusya'nın da koalisyona katılması şartıyla) Prusya'yı (Nisan 1795 gibi erken bir tarihte Birinci Koalisyon'dan ayrılmıştı) katılmaya ikna edemedi.[11][12] İngiltere ve Avusturya, Avusturya'nın bir önceki savaştan kalan İngiltere'ye olan borcunu karşılayacak kredi sözleşmesi üzerinde anlaşmaya varılamaması nedeniyle bir ittifakı resmileştiremediği gibi, yaklaşan savaş için Avusturya'ya İngiliz sübvansiyonu da sağlayamadı; resmi bir anlaşma olmaksızın geçici işbirliğine başvurdular.[13] Ardından Rusya,Fransız İyonya Adaları'na saldırırken Osmanlı İmparatorluğu (23 Aralık) ve Büyük Britanya (26 Aralık) ile ittifak kurdu.[11] 1 Aralık itibarıyla Napoli Krallığı hem Rusya hem de Büyük Britanya ile ittifaklar imzalamıştı.[14]
İttifak kapsamındaki ilk askerî harekât 29 Kasım'da Napoli'de görev yapan Avusturyalı GeneralKarl Mack'in Napoli ordusuyla Papalık otoritesini yeniden tesis etmek amacıyla Roma'yı işgal etmesiyle gerçekleşti. KralFerdinand,Marie Antoinette'in kız kardeşi olan öfkeli Alman karısı KraliçeMaria Carolina ve gizli sevgilisi İngiliz Büyükelçisinin karısı Emma, Lady Hamilton aracılığıylaHoratio Nelson tarafından itildi.[14] Tüm bu yoldaşlar, kötü donatılmış ve yönetilen Napoli ordusu kısa süredeRoma dışında yenilip geri püskürtülmekle kalmayıp 23 Ocak'ta Napoli'nin kendisi de Fransa tarafından işgal edildiğinde pervasız kumarbazlara dönüştüler. Kral, İngiliz yetkililer ve kadınların Sicilya'ya kaçmak için sadece zamanları vardı.[14]
Avrupa'da müttefikler, İtalya ve İsviçre'deki harekâtlar ve Hollanda'nın İngiliz-Rus istilası da dâhil olmak üzere çeşitli istilalar düzenlediler. Rus general Alexander Suvorov İtalya'da Fransızları bir dizi yenilgiye uğratarak Alplere kadar geri püskürttü. Müttefikler,Castricum'daki yenilginin ardından İngiliz ve Rusların geri çekildiğiHollanda'nın İngiliz-Rus işgalinde ve ilk zaferlerin ardından bir Avusturya-Rus ordusununİkinci Zürih Muharebesi'nde tamamen bozguna uğradığı İsviçre'de daha az başarılı oldular. Bu geri dönüşlerin yanı sıra İngilizlerinBaltık Denizi'ndeki gemileri arama ısrarı, Rusya'nın Koalisyon'dan çekilmesine yol açtı.[15]
Napolyon Mısır'dan Suriye'yi işgal etti, ancak başarısızAkka kuşatmasının ardından geri çekilerek İngiliz-Türk istilasını püskürttü. Fransa'daki siyasi ve askeri krizden haberdar olan Napolyon, ordusunu geride bırakarak geri döndü ve popülerliğini ve ordu desteğini kullanarak kendisini Fransız hükûmetinin başı olan Birinci Konsül yapan birdarbe düzenledi.
Napolyon Moreau'yu Almanya'ya sefere gönderdi ve kendisi deDijon'da yeni bir ordu kurarak İtalya'daki Avusturya ordularına arkadan saldırmak üzere İsviçre'ye yürüdü.[kaynak belirtilmeli]
Bu arada MoreauBavyera'yı işgal etti veHohenlinden'de Avusturya'ya karşı büyük bir savaş kazandı. Viyana'ya doğru ilerledi ve Avusturyalılar barış istedi.[16] Sonuç olarak 25 Aralık'ta Steyr Mütarekesi imzalandı.[17]
Mayıs 1800'de Napolyon, Avusturyalılara karşı başlattığı askerî harekâtta birliklerini Alpleri aşarak Büyük Aziz Bernard Geçidi'nden İtalya'ya geçirdi. İki hafta boyunca Sardunya ve Avusturya ordularına karşı Fort Bard Kuşatmasını yürüttü ve ardından Alpleri geçerek İtalya'ya girebildi.Marengo Muharebesi'nde Avusturyalıları kıl payı mağlup etti. Avusturyalılar çok daha büyük bir kuvvete sahipken, Napolyon takviye kuvvetlerle geri dönmeden önce köyden aceleyle geri çekilmeyi organize edebildi. Fransızlar Avusturya kanadına süvarileriyle başarılı bir şekilde saldırdı ve Napolyon Avusturya'nınPiedmont,Liguria veLombardiya'yı boşaltması için pazarlık yaptı.[18]
Temmuz/Ağustos1800 tarihli Birlik Yasalarından önceİrlanda, kendi parlamentosu olan ve Büyük Britanya ile Kraliyet altında kişisel bir birlik içinde bulunan ayrı bir krallıktı. 1798Birleşik İrlandalılarisyanına cevaben, 1 Ocak 1801'den itibaren Büyük Britanya ve İrlanda Birleşik Krallığı'nın bir parçası haline geldi.[kaynak belirtilmeli]
Avusturyalılar 16 Ocak'ta Treviso Mütarekesi'ni imzalayarak kuzey İtalya'daki savaşı sona erdirdi.[17] 9 Şubat'ta, tümKutsal Roma İmparatorluğu içinLunéville Antlaşması'nı imzaladılar ve temelde öncekiCampo Formio Antlaşması'nın şartlarını kabul ettiler. Mısır'da Osmanlılar ve İngilizler,Kahire veİskenderiye'nin düşmesinden sonra Fransızları işgal edip teslim olmaya zorladılar.[19]
Britanya savaşa denizde devam etti. Prusya, Rusya,Danimarka-Norveç veİsveç'in de aralarında bulunduğu savaş dışı ülkelerden oluşan bir koalisyon, tarafsız gemileri Britanya ablukasından korumak için bir araya geldi ve Nelson'ınKopenhag Muharebesi'nde limandaki Danimarka filosuna sürpriz saldırısıyla sonuçlandı.[20]
Fransa ve İspanya, Portakal Savaşı'nda Portekiz'i işgal ederek Portekiz'i Badajoz Antlaşması'nı (1801) imzalamaya zorladı.[kaynak belirtilmeli]
Rusya,8 Ekim'de Paris Antlaşması yoluyla Fransa ile resmen barış yaptı ve iki gün sonra gizli bir ittifak imzaladı.[21]
Aralık 1801'de Fransa,1791 Haiti Devrimi'nden beri bağımsız olan adayı yeniden ele geçirmek için Saint-Domingue seferini başlattı. Bu seferde çok sayıda deneyimli ve seçkin gaziden oluşan 30.000'den fazla asker yer aldı, ancak feci bir başarısızlıkla sonuçlandı; 1802 yılının sonunda, aralarında Napolyon'un kayınbiraderi General Charles Leclerc'in de bulunduğu tahminen 15.000-22.000 kişi hastalık vesarıhummadan öldü.[kaynak belirtilmeli]
25 Mart 1802'de İngiltere ve FransaAmiens Antlaşması'nı imzalayarak İngiltere'nin savaşa katılımını sona erdirdi. Paris'te 9 Ekim 1801'de imzalanan bir ön antlaşmanın ardından, 25 Haziran1802 tarihli Paris Antlaşması, Fransa ile İkinci Koalisyon'un kalan son üyesi olan Osmanlı İmparatorluğu arasındaki savaşı sona erdirdi. Barış antlaşmaları Ren'in sol yakasını Fransa'ya bıraktı veCisalpin,Batavya veHelvetia cumhuriyetlerinin bağımsızlığını tanıdı. Böylece 1792-1815 dönemi boyunca en uzun barış dönemi başladı.
