Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


İçeriğe atla
VikipediÖzgür Ansiklopedi
Ara

Ölü Deniz Yazmaları

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Yazmaların bulunduğuKumran(en:Qumran) vadisindeki mağaralardan biri

Ölü Deniz Yazmaları (Ölü Deniz Parşömenleri ya daÖlü Deniz Tomarları olarak da bilinir) bir kısmıİbranice, bir kısmı da artık ölü bir dil olanAramice ilekâğıt,deri veyabakır plakalar üzerine kaydedilmiş kırk bin adet elyazması parçasından oluşmaktadır. Bu parçaların bir araya getirilmesiyle tam beş yüz kitap yeniden oluşturulmuştur.Hristiyanlığın veMuseviliğin bilinen en eski yazılı kaynakları sayılırlar.

1947 yılının Şubat veya Mart ayında, Muhammed Ahmed El-Hamid adlı, genç birBedevi keçi çobanı, kaybolan keçisini aramaktadır.Eriha kentinin 13 km güneyinde,Ölü Deniz'in batı yakasındaki bir tepede bulunan bir delikten aşağı taş atar ve duyduğu testi kırılma sesi üzerine aşağıdaki mağaraya iner.Mağaranın zemininde, içinde keten kumaşa sarılı deri yazmaların bulunduğu büyük testiler bulur. Testilerin ağzı sıkıca kapatıldığı için yazmalar yaklaşık 1900 yıl boyunca hiç bozulmadan saklı kalabilmişlerdir (bulgular, bu yazmaların MS 68 yılında mağaraya yerleştirildiklerini gösterir). 1947'deki keşif ve 1952-1956 yıllarında yapılan kazı çalışmaları sonucunda toplam on bir mağarada bu elyazmalarına rastlanmıştır. Bunları sınıflandırmak açısından mağaralar numaralandırılmıştır. 1 numaralı Kumran mağarasında bulunan yazmalardan beş tanesi, ismini aldıklarıKudüs'teki Suriye Ortodoks Manastırı Başpiskoposu tarafından satın alınmıştır. Diğer üç yazma iseİbrani Üniversitesi Profesörü E.L. Sukenik tarafından satın alınmıştır.

Ölü Deniz Yazmalarının bulunması, 20. yüzyılın en önemli arkeolojik keşiflerinden biridir. Bu yazmalar,MÖ birinci yüzyıldanMS ikinci yüzyıla değinÖlü Deniz kıyısındaki Kumran vadisine yerleşmiş olan dini bir topluluğun tarihçesini aydınlatmıştır. Bu topluluk, Kumran Topluluğu veyaEsseniler olarak bilinen, dışa kapalı Yahudi bir toplumdu. "Zadokite Belgeleri", "Toplum Kuralları" ve "Disiplin El Kitabı" gibi yazılar, Kumran'dakigünlük yaşam hakkında oldukça geniş ölçüde bilgi sahibi olunmasını sağladı.

Yazmaların içeriği

[değiştir |kaynağı değiştir]
Ölü Deniz Parşömenleri'nin en uzunlarından biri olan 11Q19 etiketli Tapınak Parşömeni'nin bir bölümü.

Kumran Yazmaları

[değiştir |kaynağı değiştir]

1 numaralı mağara, Bedevi çoban tarafından bulunan mağaradır. Buradan, eksiksiz sayılabilecek yedi tomar ve bir miktar tomar parçası almıştır.

Yeşaya A (IQIs a)

[değiştir |kaynağı değiştir]

Yeşaya Kitabı'nın yazılı olduğu bu yazma, en tanınmış Yeşaya kopyalarından biridir. Satır üstlerinde ve sayfa kenarlarında birçok düzeltme vardır. Mevcut en eski tam kopyadır.

Yeşaya B (IQIs b)

[değiştir |kaynağı değiştir]

Bu Yeşaya yazması tam değildir, ancakmasoretik metinle karşılaştırıldığında Yeşaya A'dan daha fazla uyum sergiler.

1 numaralı Mağaradan çıkarılan diğer yazma parçaları

[değiştir |kaynağı değiştir]

Bu mağarada aynı zamandaYaratılış,Levililer,Yasa'nın Tekrarı,Hakimler,Samuel,Yeşaya,Hezekiel veMezmurlar (Zebur) gibi bazı kesimler tarafından Kutsal Yazılar arasında kabul edilen kitapların bazı parçaları ile Hanok, Musa'nın Sözleri (bu kitapla ilgili ilk bulgu burada keşfedilmiştir), Özgürlük Kitabı (Book of Jubilee), Nuh'un Kitabı, Levi'nin Vasiyetnamesi, Tobit ve Süleyman'ın Bilgeliği gibi eserlerin parçaları bulunmuştur. Aynı zamanda,Daniel Kitabı 2. bölüm 4'teki sözleri içeren bir kısım da burada bulunmuştur (bu kısımda metin diliİbranicedenAramice'ye geçer). AyrıcaMezmurlar (Zebur),Mika veSefanya kitaplarının yorumlarından bazı parçalar da yine bu mağarada bulunmuştur.

2 numaralı Mağara

[değiştir |kaynağı değiştir]

Bu mağaranın ilk önce Bedeviler tarafından bulunup yağmalandığı tahmin edilmektedir. 1952 yılında yapılan kazı çalışmaları sonucunda burada yüz adet elyazması bulunmuştur. Bunların arasındaMısır'dan Çıkış (2),Levililer (2),Çölde Sayım (4) parça;Yasa'nın Tekrarı (2 veya 3), Rut (2),Yeremya,Eyüp veMezmurlar'dan da birer parça vardır.

4 numaralı Mağara

[değiştir |kaynağı değiştir]

Keklik Mağarası olarak bilinen bu mağara Eylül 1952'de tekrar araştırılmış ve en fazla yazma içeren mağara olduğu görülmüştür. Binlerce yazma parçası, daha önce bu mağarada bağımsız keşiflerde bulunmuş bazı Bedeviler'den satın alınarak ve arkeologlar tarafından mağarada yapılan araştırmalar sonucunda gün ışığına çıkarılmıştır. Bu yazmalar, dört yüz tanesi tanımlanmış olan, yüzlerce elyazmasına aittir. Tanımlanmış bu dört yüz yazmanın içindeEster Kitabı dışında tüm Eski Ahit kısımları yer almaktadır.

Bu mağarada bulunanMÖ üçüncü yüzyıldan kalma, Samuel Kitabı'ndan bir kısım ise (4qsam b) bilinen en eski Kutsal Yazılar İbranicesi ile yazılmıştır. Aynı zamandaMezmurlar,Yeşaya veNahum kitapları hakkında yorumlar içeren parçalar da bulunmuştur. 4 numaralı mağaradaki bulguların, Kumran Kütüphanesi'nin kapsamını temsil ettiği tahmin edilmektedir. Bulunan parçaların sayılarına göre, Kumranlılar'ın en sık kullandıkları Eski Ahit kitaplarının sırasıyla Yasa'nın Tekrarı, Yeşaya, Mezmurlar, Kısa Peygamberlikler ve Yeremya kitapları olduğu anlaşılmaktadır. Daniel Kitabı 7:28 ve 8:1'i içeren bazı parçalarda dilin Aramice'den İbraniceye geçtiği gözlenmiştir.

7 ve 10 numaralı Mağaralar

[değiştir |kaynağı değiştir]

1955 yılında 7 ve 10 numaralı mağaralarda yapılan araştırmalarda Eski Ahit'e ait önemli bir elyazması bulunmamıştır. Ancak Jose O'Callahan tarafından, Yeni Ahit'e ait olduğu iddia edilen, ancak üzerinde tartışmaların hâlâ sürdüğü bazı metin parçaları bulunmuştur. MS 50 veya 60 yılından kalan bu parçaların Yeni Ahit'e ait olduğu kanıtlandığı takdirde bunlar mevcut en eski Yeni Ahit elyazmaları olacaktır.

11 numaralı Mağara

[değiştir |kaynağı değiştir]

Bu mağaradaki araştırmalar 1956 yılında başladı. Eksiksiz ve iyi korunmuş durumda olan otuz altı adet Mezmur ile daha önceleri sadece Grekçe metni olanApokrif 151. Mezmur bu mağarada bulunmuştur. Levililer Kitabı'ndan bir bölümün çok iyi durumda korunmuş bir yazması, Yeni Kudüs Vahiyi'nin (Apocalypse of New Jerusalem) büyük parçaları ve Eyüp'ün Aramice çevirisi bu mağaradan çıkarılmıştır.

Murabba'àt Bulguları

[değiştir |kaynağı değiştir]

Kumran'da daha önce keşiflerde bulunmuş olan Bedeviler araştırmalarını sürdürdüler ve Beytüllahim'in güneyindeki bazı mağaralarda, üzerlerinde yazım tarihleri olan veİkinci Yahudi İsyanı'ndan (MS 132-135) kalan elyazması metinler ve belgeler buldular. Bu mağaralarda 1952 yılının Ocak ayında sistemli inceleme ve kazılar başlatılmıştır. Bu mağaralardaYoel Kitabı'nın ikinci yarısındanHagay Kitabı'nın sonuna kadar, Masoretik metin ile uyumlu olan bir yazma daha bulunmuştur. AyrıcaSami dilinde bilinen en eski papirüs (palimsest: Üzerindeki yazılar silinerek tekrar kullanılan papirüs) eski İbrani harfleriyle (MÖ yedinci ila sekizinci yüzyıllar) yazılmış şekliyle burada bulunmuştur.

Kumran Yazmalarının bulunmasından önce mevcut en eski Eski Ahit elyazmalarının yaklaşık tarihi MS 900 yıllarıydı. Kumran YazmalarındakiYeşaya,Habakkuk ve diğer bazı kitapların elyazmalarının yazılış tarihi iseMÖ 125'tir. Bu buluş böylelikle mevcut elyazmalarından bin yıl daha eski metinler sağlamıştır. Kumran'da ortaya çıkarılan Yeşaya yazması ile bin yıl sonrasına ait Masoretik Yeşaya metni arasında önemli bir farklılık görülmemiştir.

Kumran Yazmaları aynı zamanda bölge halkının yaşayışını gözler önüne sererek, tarih, din ve dini edebiyat konularındaki bilginin sınırlarını genişletmiştir.

İlgili belgeseller

[değiştir |kaynağı değiştir]

İlgili animeler

[değiştir |kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar

[değiştir |kaynağı değiştir]


Otorite kontrolüBunu Vikiveri'de düzenleyin
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Ölü_Deniz_Yazmaları&oldid=35432226" sayfasından alınmıştır
Kategoriler:
Gizli kategoriler:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp