TarihîPrag kenti, ülkenin başkenti ve en büyük kenti olmasının yanı sıra, çok ilgi çeken bir turizm merkezidir. Ülke;Bohemya,Moravya veSilezya bölgelerinden oluşur. Çek Cumhuriyeti, 1 Mayıs 2004'teAvrupa Birliği'nin üyesi olmuştur.
Ülkenin dünya çapında tanınan ürünleri;kristal,cam işlemeleri vegarnet taşıdır. Bunun yanındabira, gerek üretim gerek kültür olarak ülkenin en önemli sembollerindendir. Pek çok ülkede yerel bira üreticileri isim haklarını baştaBohemya bölgesine bağlıPilsen şehri olmak üzere bu ülkeden almıştır. Para birimiÇek korunasıdır.
Bu alt başlığıngenişletilmesi gerekiyor.Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz.
Ülkenin kısa adı, 3 Temmuz 2016'da alınan bir kararla resmen "Çekya" oldu.[9] Prag yönetimi ülkenin yeni adının İngilizce, Fransızca, Almanca, Rusça, Arapça ve Çince karşılıklarını başta Birleşmiş Milletler olmak üzere tüm uluslararası kuruluşlara bildirdi.[10] "Çek Cumhuriyeti" ise devletin resmî adı olarak hâlâ kullanılmaktadır.[11]
Günümüzdeki Çeklerin ataları5. yüzyıldaKaradeniz ve Karpat dağlarından kalkarak Orta Avrupa'ya göç etmişSlavlardır.8. yüzyılda bölgede Büyük Moravya Prensliği kurulmuştu. 874 yılında Çek kökenli I. Bořivoj, Hristiyanlığı kabul ederek Büyük Moravya Prensliği'nden bağımsızlığını ilân etti ve böylece ilkBohemya devleti ortaya çıktı. I. Bořivoj'un kurduğu Přemysl Hanedanı,Bohemya'yı Orta Çağ'ın sonuna kadar yönetti. 1002'de resmen Kutsal Roma İmparatorluğu'na bağlı bir devlet olarak tanındı ve 1198'de I. Otakar'a kral unvanı verilmesiyle bir krallık haline geldi.[12] Orta Avrupa'nın en güçlü devletlerinden biri olan Bohemya,Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'nun bir parçasıydı.
II. Dünya Savaşı başladıktan sonra Slovakya,Nazi Almanyası'yla anlaşarak Çekoslovakya'dan ayrıldı. 9 Mayıs 1945 tarihinde,Sovyetler Birliği ve Amerikan birlikleri ülkeye girerek ülkedeki Alman işgaline son verdiler. Çekoslovakya tekrar birleşti. 1948 yılında yönetim, komünistlerin eline geçti. Bu tarihten sonra Çekoslovakya, 41 yıl boyuncaDoğu Bloku'nda yer aldı.
5 Ocak 1968 tarihinde iktidara gelenAlexander Dubček, siyasi bir liberalleşme dönemi başlattı. AncakPrag Baharı adı verilen bu dönem, aynı yılın 20 Ağustos'undaSovyetler Birliği veVarşova Paktı müttefiklerinin (Romanya hariç) ülkeyi işgal etmesi ile sona erdi. Kasım 1989'da ÇekoslovakyaKadife Devrimi adı verilen kansız bir devrimle kapitalizme dönüş yaptı. Çekoslovakya, 1 Ocak 1993 tarihinde barışçı bir biçimde Çek Cumhuriyeti veSlovakya olmak üzere iki ülkeye ayrıldı. Her iki ülkede geniş çaplı ekonomik reformlar yapıldı. Çek Cumhuriyeti; 12 Mart 1999 tarihindeNATO'ya, 1 Mayıs 2004 tarihindeAvrupa Birliği'ne katıldı. Çek Cumhuriyeti, 21 Aralık 2007 tarihi itibarıyla Avrupa vize birliğine dahil edilmiştir.
2000 yılından beri Çek Cumhuriyeti, 13 vilâyet (Çekçe:kraje, tekilkraj) ve başkentPrag'dan oluşmaktadır. Her vilâyet, kendi meclisine (krajské zastupitelstvo) ve vâlisine (hejtman) sahiptir. Prag'da ise meclis ve başkanlık güçleri, şehir konseyi ve belediye başkanı tarafından yürütülür.
Çek Cumhuriyeti'nin geleneksel illerini ve günümüzdeki idari illerini gösteren haritaİlçelerle beraber harita
Çek Cumhuriyeti, çok partili parlamenter sistem ile idâre edilmektedir. Temsilciler meclisinde 200, senatoda 81 vekil bulunmaktadır.
1993'ten 2012'ye kadar cumhurbaşkanı 5 yıllığına meclis tarafından seçiliyor ve en fazla iki dönem görev yapabiliyordu. 2013 yılında ise cumhurbaşkanı doğrudan halk tarafından seçilmiştir. Miloš Zeman doğrudan seçilen ilk cumhurbaşkanı oldu.
Hükûmet, temsilciler meclisine karşı sorumludur. Ülkede %5 seçim barajı uygulanmaktadır. Temsilciler meclisi üyeleri dört yıllık bir dönem için seçilmektedir. 14 idari seçim bölgesi bulunmaktadır.
Çek Silahlı Kuvvetleri, Çek Kara Kuvvetleri, Çek Hava Kuvvetleri ve özel destek birimlerinden oluşur. Silahlı kuvvetler, Savunma Bakanlığı tarafından yönetilmektedir. Çek Cumhuriyeti cumhurbaşkanı, silahlı kuvvetlerin başkomutanıdır. 2004 yılında ordu tamamen profesyonel bir kuruma dönüştü ve zorunlu askerlik kaldırıldı. Çek Cumhuriyeti, 12 Mart 1999 tarihinden beriNATO üyesidir. ÜlkeGSYİH'sinin %1,8'ini askerî harcamalara ayırmaktadır.
2017 yılı itibarıyla, Çekya'da kişi başına düşen SAGP bakımından GSYİH, 35.223 ABD doları (İsrail, İtalya veya Slovenya'ya benzer şekilde) ve nominal değerde 20.152 ABD dolarıdır. Kasım 2018 itibarıyla Çekya'daki işsizlik oranı Avrupa Birliği içinde %1,9 oranıyla en düşüktü ve Çekya, yoksulluk bakımından OECD üyeleri arasında Danimarka'dan sonra ikinci en düşük orana sahipti. Çekya; hem Ekonomik Özgürlük Endeksi'nde (Norveç'in ardından) hem de Küresel Yenilikçilik Endeksi'nde (Avustralya'nın ardından) 24. sırada, Küresel Rekabet Raporu'nda 29. sırada, İş Yapılma Kolaylığı Endeksi'nde 30. ve Küresel Ticaret Etkinleştirme Raporu'nda (Kanada'nın ardından) 25. sırada yer almaktadır. Hem dış satımda hem de dış alımda, en büyük ticaret ortağı Almanya başta olmak üzere genel olarak ticaret ortakları Avrupa Birliği'nin üyeleridir.
Çekya, çeşitlendirilmiş bir ekonomi görünümü sergileyerek 2016 'Ekonomik Bileşim Endeksi'nde 10. sırada yer almıştır. Ülkede ekonominin %60'lık dilimini hizmetler, %37,5'lik dilimini endüstri ve %2,5'lik dilimini de tarım iş kolu oluşturmaktadır. Başlıca endüstri girdisi; yüksek teknoloji mühendisliği, elektronik, otomotiv ve makine yapımı, çelik üretimi, ulaşım ekipmanları üretimi, kimyasal ürün üretimi ve ilaç üretiminden sağlanmaktadır. Başlıca servisler; Araştırma ve Geliştirme, ICT ve Yazılım Geliştirme, Nanoteknoloji ve diğerleri arasında da Biyoteknoloji gibi Yaşam Bilimleri dallarından oluşmaktadır. Başlıca tarım ürünleri tahıllar, bitkisel yağlar ve şerbetçi otudur. En büyük Çek şirketleri; Skoda Auto, RWE Supply Trading ve Unipetrol'dur.
Çekya'da şirketler için kurumlar vergisi oranı %19 ve kişisel gelir vergisi oranı %15-23 arasında değişmektedir.[14]
Çek Cumhuriyeti 51°'nin kuzeyinde bulunan küçük bir bölge dışında 48° ile 51° K enlemlerinde ve 12° ile 19° D boylamlarında yer almaktadır.
Ülkedeki yeryüzü şekilleri bölgesine göre değişmektedir. BatıdakiBohemya'da genelde yüksek olmayan dağlar tarafından çevrelenen nehir havzaları, tepeler ve platolar bulunur. Ülkenin doğusundakiMoravya ise dağlıktır.[15][16]
Çek Cumhuriyeti nüfusunun %94,2'siÇekler'den oluşur. Küçük azınlık olarakSlovaklar (%1,9) veAlmanlar (%0,4) vardır. Ayrıca ülkede bir miktarPolonyalı da yaşar. Nüfusun büyük çoğunluğu şehirlerde yaşar. Nüfusun en yoğun olduğu yerler başkentPrag ilePilsen,Brno veOstrava'dır. Çek İstatistik Ofisi'ne göre, 2021 yılı itibarıyla ülke genelinde toplam 4000 kişiden fazlaTürkiye Cumhuriyeti vatandaşı yaşamaktadır.[18]
Çek CumhuriyetiAB'deEstonya'dan sonra en büyük ateist nüfusu barındıran ülkedir. Nüfusun %60'ının dinî inancı yoktur. Günümüzde kullanılmayan bazı kilise ve manastırlar konser salonu, müze olarak hizmet vermektedir.
2021 nüfus sayımına göre nüfusun % 9.3'ü Katoliktir.[20] Bu oran 1921'de % 82.1 Katolik, % 9 Protestan şeklindeydi.[20] Ülkede Ortodoks bir azınlık da yaşar.
^Geleneksel olarak ve uzun süreli olarak Çek Cumhuriyeti sınırları içinde yaşayan azınlıklara mensup vatandaşlar, yetkililerle iletişimde ve mahkemelerde dillerini kullanma hakkından yararlanırlar (tanınan azınlıkların listesi için bkz.National Minorities Policy of the Government of the Czech Republic 7 Haziran 2012 tarihindeWayback Machine sitesindearşivlendi., 4 Temmuz 2013'ten beri Belarusça ve Vietnamca, bkz.Česko má nové oficiální národnostní menšiny. Vietnamce a Bělorusy 8 Temmuz 2013 tarihindeWayback Machine sitesindearşivlendi.). ÇekTemel Haklar ve Temel Özgürlükler Sözleşmesi'nin 25. Maddesi, ulusal ve etnik azınlıkların eğitim ve yetkililerle kendi dillerinde iletişim kurma hakkını güvence altına almaktadır. 500/2004 Sayılı Kanun (İdari Kural) 16 (4) paragrafına göre ("Usul Dili") ulusal veya etnik bir azınlığa mensup olan Çek Cumhuriyeti vatandaşı - geleneksel olarak ve uzun vadeli olarak Çek Cumhuriyeti sınırları içinde yaşıyorsa - bir idari kuruma başvurma ve azınlığın dilinde dava açma hakkına sahiptir. İdari ajansın dil bilgisi olan bir çalışanı yoksa, ajans masrafları ajansa ait olmak üzere bir tercüman temin etmek zorundadır. 273/2001 Sayılı Kanun (Azınlık Mensuplarının Haklarına Dair) 9. paragrafa (Yetkililerle ilişkilerde ve mahkemeler önünde ulusal bir azınlığın dilini kullanma hakkı) göre aynı durum, mahkemelerdeki ulusal azınlık mensupları için de geçerlidir.
^Slovak dili, birkaç kanunla tanımlandığı gibi, belirli koşullar altında Çekya'da resmi bir dil olarak kabul edilebilir – örn. yasa 500/2004, 337/1992. Kaynak:http://portal.gov.cz 10 Nisan 2005 tarihindeWayback Machine sitesindearşivlendi.. Alıntı: "Například Správní řád (zákon č. 500/2004 Sb.) stanovuje: "V řízení se jedná a písemnosti se vyhotovují v českém jazyce. Účastníci řízení mohou jednat a písemnosti mohou být předkládány i v jazyce slovenském ..." (§ 16, odstavec 1). Zákon o správě daní a poplatků (337/1992 Sb.) "Úřední jazyk: Před správcem daně se jedná v jazyce českém nebo slovenském. Veškerá písemná podání se předkládají v češtině nebo slovenštině ..." (§ 3, odstavec 1).http://portal.gov.cz 10 Nisan 2005 tarihindeWayback Machine sitesindearşivlendi.
![[icon]](/mt/?noimg=&dark=on&url=https%3a%2f%2ftr.wikipedia.org%2fwiki%2fDosya%3aWiki_letter_w_cropped.svg)
.png)
_11.jpg)
