Turku (İsveççe: Åbo),Finlandiya'nınGüneybatı Finlandiya bölgesinin merkezi olanşehirdir. Şehir, ülkenin güneybatısındaAura Nehri veTakımada Denizi'nin kıyısında yer almaktadır. Finlandiya'nın en eski şehri olup aynı zamanda 1809'dan 1812'ye kadar ülkenin başkentiydi. Nüfusu 31 Ağustos 2017 tarihi itibari ile 188,584 olup[2] Finlandiya'nın beşinci büyük şehridir.
13. yüzyılda Aura Nehri'nin kuzeydoğusunda kurulan Turku, yıllarca Finlandiya'nın en önemli kenti iken,19. yüzyıl başlarında bu ününüHelsinki'ye kaptırmıştır. Bu da iki şehir arasında bir rekabete dönüşmüştür. Günümüzdeyse Turku Finlandiya'nın 'ikinci kenti' olarak kabul edilmektedir. Finlandiya'nın en yoğun ve ilk limanıTurku Limanı ve ilk üniversitesi (bugünküHelsinki Üniversitesi) yine bu şehirdedir. Fince ve İsveççeden sonra en çok konuşulan dillerRusça (%1.3),Arapça (%0.6) dır.
Turku, uzun tarihi nedeniyle, birçok önemli etkinliğin yeri olmuştur ve kapsamlı olarakFinlandiya tarihini etkilemiştir.Estonya'nın başkentiTallinn ile birlikte Turku 2011Avrupa Kültür Başkenti seçilmiştir. 1996'da Finlandiya'nın Noel Şehri ilan edildi.[3]
Şehrin Turku adı eski slav lehçelerinde var olantǔrgǔ yani pazar yeri anlamından gelmektedir.[4] Turku ismi hâlâ bazı fin deyimlerinde pazar yeri anlamında kullanılmaktadır.[5]
Fin dilinde bu adın kullanımı o bölgeye ait kurumlar ve diğer yer adları bahsedilirken Turun şeklindedir. Bu da Türkçedekiilgi ekine benzer bir şekilde "Turku'nun" anlamına yakın bir kullanımdır. Bu sebeple örneğin şehrin adını taşıyan üniversite olan Turku Üniversitesi fincedeTurun yliopisto şeklinde yaniTurku'nun Üniversitesi ya da İngilizce adıylaUniversity of Turun şeklinde anılmaktadır.[6]
Turku, resmî olarak 13. yüzyılda kurulmuş olup bölgedeki arkeolojik bulgularTaş Devri'ne kadar uzanmaktadır.[7] 1300 yılındaTurku Katedrali inşa edildi.[8]
1814'te Turku Katedrali
Orta Çağ'da Turku,Turku Piskoposluğu'nun bulunduğu yerdi. Turku resmî olarak başkent olmamasına karşın Dük ve Finlandiya Genel Valisi'nin kısa ömürlü kurumlarının merkeziydi.Sigismund'a karşı savaşın ardından, şehirde katliam yaşanmıştır. 1640'ta şehirde Finlandiya'daki ilk üniversitesi olanTurku Kraliyet Akademisi kuruldu. Turku, 1676'da Finlandiya Meclisinin toplantı yeri oldu.
Finlandiya'nınFinlandiya Savaşı'nın ardındanRus İmparatorluğu'na geçmesiyle Turku 1809'da yeni kurulanFinlandiya Grandüklüğü'nün kısa bir süre başkenti olup Rusya'dan uzak olması nedeniyle 1812'de başkentHelsinki'ye taşındı. 1827'de çıkan büyük bir yangın şehri neredeyse tamamen yok etti. Yangından sonra, yeni başkent Helsinki'yi de tasarlayan Alman mimarCarl Ludvig Engel, yeni ve daha güvenli bir şehir planı hazırladı. Turku, yirmi yıl boyunca Finlandiya'nın en büyük şehri olarak kaldı.
20. yüzyılda Turku, Jarmo Virmavirta gibi tarihçiler tarafından "Finlandiya'nın Batı'ya açılan kapısı" olarak adlandırıldı. Şehir, diğerBatı Avrupa ülkeleri ve şehirleriyle, özellikle de 1940'lardan bu yanaBotniya Körfezi boyuncaStokholm'le iyi bağlantıları bulunmaktaydı.
Turku, Finlandiya'nın güneybatı ucundaAura Nehri veBotniya Körfezi'nin kıyısında yer almaktadır. Turku, Aura Nehri'nin her iki kıyısına yayılmış 245 km²'lik bir alanı kaplamaktadır. Şehir merkezi ise nehrin her iki yakasında nehrin ağzına yakın bir yerde bulunmaktadır.
Turku yaklaşık 300,000'den fazla toplam nüfusu ile Finlandiya'nın üçüncü büyük kentsel alanıdır.
Turku, dokuz semt ve 78 mahalleye ayrılmakta olup bunların idari bir işlevi bulunmamaktadır.
Turku ekonomisi ağırlıklı olarak Turku Limanı ve diğer hizmet odaklı endüstriler üzerinde yoğunlaşmaktadır. Şehir ayrıca ünlü biryüksek teknoloji merkezi olan Turku Bilim Parkı'ndabiyoteknoloji vebilgi teknolojisi alanlarında faaliyet gösteren 300'den fazla şirkete ev sahipliği yapmakta ve ayrıca iş sektörüyle yakından çalışan çeşitli yükseköğrenim kurumlarına ev sahipliği yapmaktadır.
Turku'da gıda üreticisi HKSCan ilefast food zinciriHesburger'in genel merkezleri yer almaktadır.
Turku'daki kültürel mekanlar arasında birçoktiyatro,sinema vesanat galerisi ile bir şehir filarmoniorkestrası bulunmaktadır. Kentin kültür merkezi, özellikle her yıl Temmuz ayında Orta Çağ Pazarı olmak üzere düzenli etkinlikler gerçekleştirmektedir. Turku aynı zamanda Finlandiya'nın resmi Noel kentidir ve Finlandiya'daki Noel Barışı her yıl 24 Aralık'ta Brinkkala Salonu balkonundan ilan edilmektedir.
Turku, Finlandiya'nın diğer şehirlerinden daha uzun bir eğitim geçmişine sahiptir. Ülkenin ilk üniversitesi olanTurku Kraliyet Akademisi (günümüzHelsinki Üniversitesi) 1640 yılında Turku'da kurulmuştur.Turku Üniversitesi, Finlandiya'nın ikinci büyük üniversitesi olupÅbo Akademi ise Finlandiya'nın tekİsveççe eğitim yapan üniversitesidir. Turku Uluslararası Okulu, aynı zamanda Helsinki Uluslararası Okulu ile birlikte ülkedeki iki uluslararası okuldan biridir.
Turku Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, Finlandiya'nın ikinci en büyükteknik üniversitesidir. Ayrıca Novia Uygulamalı Bilimler Üniversitesi ile Diaconia Uygulamalı Bilimler Üniversitesi'nin şehirde kampüsleri bulunmaktadır.
Turku büyüklüğüne göre ortalama bir şehiriçiotobüs hattına sahiptir. Bunun yanında şehirde 1972 yılına kadartramvay hattı da bulunmaktaydı. Günümüzde yeni birhafif raylı sistem inşa edilmesi planlanmaktadır.[10]
Şehre, Turku Ana Demiryolu İstasyonu, Turku Limanı ileTurku Havalimanı hizmet vermektedir.
