Həjvonon (lat. Animalia jaanki lat. Metazoa) — organizmon gyrdəbəj, bioloži məkan, ce zoologijə elmi tədgigə objek. De ənənə, həjvonon konsument (hozoə uzvi ibəjon hardəkəson) ijən daima hərəkət kardəjon hesob bedən. Ənčəx, bə elmi passiv žiə həjvononən məlumin.
Təbiətədə žijə čur-bəčur nuv həjvononədə har i gylə boštəro həm bo harde, həmən nijobero vyrə gətedə.
Həjvonon čəmi čoninə aləmi təkamulədə, ce rəstəjon pelyngonə mojəžənəti, cəvon tumon pevolobejədə, tuli bə əməlome prosesədə, əcej de uzvi maddon zəngibejədə vačib rol bardedən. Həjvonon mardə həjvonə leši, ce rəstəjon zjodmandəjon hardedən, həmən ve ovi həjvonon (biofiltratoron) ovi təmiz kardedən. De minvoli əvon təbiətədə sanitarəti kardedən.
Həjvonon insoni žimonədən jolə rol bardedən. Hələ ibtidai insonon ce həjvonon guždi, pusti, astə okoo dojdəbin. Vaxt še-še insonon čurə-bəčurə həjvonon həmul kardəšone, əcəvon nəsliku ce kəj molon, pəson, kižon, mešon, barəmə ijan i čo. təsərrufatonyšon soxtəšone. In təsərrufaton čəmijjəti de ruzi ijan de sybykə sənaje xommolon təmin kardedən. Həjvonon həmən bə təbiəti ğəšəngəti dojdən, əvi zəngin ijan estetik kardən. Təbiətədə əcəvon muhafizə, noğo doj yjən bo čəmijjətiro de səmərə oko doj be vačibə koje.
Syvoj bymon bə višon, zəmion, boğon, kəj həjvonon, hətta bə insonon zərər žə həjvononən kam nin. Bə təbiəti ijan insonon fojdə doə həjvonon ašmardi zjod karde, əvoni muhafiz karde, bəəvon sərostə koməg karde, həmən zərərinə həjvonn ašmardi kam kardero ce həjvonon žimoni ijən əcəvon təbiətədə roli cok zyne lazime. Əvən məlume ki, insoni žimonədə ce həjvonon rol vaxt še-še dəjiš byə. Məsələn, bənə insoni ruzi mənbə vəhši həjjvonon əhəmijjət xəjli kam byə, cymi əvəzi čurbəčur həjvonjə təsərrufaton inkišaf kardəšone.
Muasir təbabəti be zooloži tədgigaton təsəvvur karde əbyni, cunki i čo noxəši səbəbkaron (həjənə gižə, maljarija paraziton, sjočigəri paraziton, kələ soliteri, exinokok ijən i čo) həjvononin. De yn noxəšion mubarizə bardero əcəvon səbəbkaron ijən ovošdonjə nuvon tərkibi, morfoloži, bioloži ijan ekoloži xususijjəton tədgig byəninin. İ tərəfikuən, bo insoni xəjrinə həjvonon muhafizə, təsərrufatədə əcəvon de səmərə oko be ijan umumən, vəhši həjvonon ğyr be navi gəte ve muhumə məsələj.
Həjvonon de rəstəjon kali oxšərətion hestešone. Həm həjvonon, həmən rəstəjon hučejronku ibarətin, har dygləjədə hučejron boftəjon, boftəjon isə organon bə əməl vardedən. Həjvononən, rəstəjonən ruzi ğəbul kardən, nəfəs səjdən, ve bedən, jol bedən ijan inkišaf kardedən. Syvoj bymi, ce həjvonon ijan rəstəjon arədə muhumə fərgonən hestin. Həjvonon de hozoə uzvi maddon ruzihor bedən, əksər rəstəjon isə uzvi maddon ce gejri-uzvi maddonku yštən hozo kardedən. ce rəstəjonku fərgin, əksər həjvonon sinirə sistemyšon hestešone ijan həjvonon sərbəst hərəkət kardedən. Syvoj yn oxšərə ijan fərginə čəhəton, kali kərə ibtidai onemoninə organizmon bə həjvonon aləmi, jainki bə rəstəjon aləmi aid karde cətin bedə.
Həjvonon ijan rəstəjon aradə byə vejə oxšərətion təsadufi nin, ym əcəvon i əčdodiku inkišaf karde nušo kardedə.
