Tungkol sa lupa bilang isang materyal na sumusuporta sa halaman ang artikulo na ito. Para artikulonganyong lupa na tungkol sa mga anyo ng lupa oDaigdig para sa planeta. Para sa ibang gamit, tingnan angLupa (disambiguation).
Lupa
Anglupa ay isang pangkalahatang kataga para sa materyal na nasa ibabaw ngdaigdig, sumusuporta sa paglago ng mgahalaman at nagsisilbing tirahan para sa buhay ng mga hayop mula sa pinakamaliit na mga mikroorganismo hanggang sa maliliit na hayop.
Mahalaga ang lupa sa lahat ng buhay sa mundo dahit sinusuporta nito ang paglago ng mga halaman, na nagbibigay ngpagkain atoksihena at hinihigop angdiyoksidong karbono.
Binbuo ang lupa ng yugtong solido ng mga mineral at materyang organiko (ang molde ng lupa), gayon din ang yugtong nagkakaroon na maraming maliliit na butas na nilalaman ang mga gas (ang atmosperang lupa) attubig (ang solusyon ng lupa).[1][2] Alinsunod dito, may tatlong-estadong sistema ang lupa ng mga solido, likido at gas.[3] Produkto ang lupa ng ilang salik: ang impluwensya ngklima, kalatagang-lupa (elebasyon, oryentasyon, at dalisdis ng kalupaan), mga organismo, at ang mga magulang na materyal ng lupa (orihinal na mga mineral) na mayroong interaksyon sa paglipas ng panahon.[4] Patuloy itong sumasailalim ng pagbabago sa paraan ng maraming prosesong pisikal, kimikal at biyolohikal, na kinabibilangan ng meteorisasyon (o pagkadurog ng tubig dulot ng ulan o tubig) na may kaugnayan saerosyon. Dahil sa pagiging kumplikado at malakas na panloob na koneksyon sa loob nito, kinikilala ng mga ekolohista ng lupa ang lupa bilang isangekosistema.[5]
Angbuhangin (Ingles:sand) ay isangnatural na nagaganap na butil na materyal na binubuo ng makinis na hinati nabato at mga partikula ngmineral. Ito ay tinukoy sa pamamagitan ng sukat, na mas pinong kaysa sa graba at magaspang kaysa sa banlik. Maaari ring sumangguni ang buhangin sa isang klase ng uri nglupa o lupa; iyan ay isang lupa na naglalaman ng higit sa 85 porsiyento ng mga partikula na buhangin sa buhangin sa pamamagitan ng masa.
Angluwad ay isang uri ng lupa na madikit kapag hinawakan. Kadalasang ginagamit ito sa paggawa ng mga palayok sapaghahardin. Depende sa uri, maaari itong magaspang, at maamoy minsan. Maaaring binubuo ng mga iba't ibang uri ngatomo ang luwad, bagaman, may mga luwad na naglalaman ng malaking bahagi ng mga atomo ngsilikon atoksiheno na nagbubuo ng silikato. Nabubuo sila kapag nagbago dulot ng panahon. Kapag ginagamit sapagpapalayok, hinuhugisan ang luwad at hinahayaang matuyo at dinadaan sa apoy sahurno o tapahan.
Angkumunoy (Ingles:quicksand) ay buhangin o lupa na lumulubog kapag tinapakan ng isang tao o hayop. Karaniwang masusumpungan ang kumunoy sa tabingilog,lawa, obulaos.
Nakaturo ang "putik" dito. Para isang likido o halos likidong halo ng tubig at ilang kombinasyon ng bulok na bagay, tingnan angBurak.
Angputik ay isang likido o halos likidong halo ng tubig at ilang kumbinasyon ng lupa at buhangin. Ang mga makalumang uri ng putik ay naninigas base sa panahong heoholikal para makabuo ng batong sedimentaryo tulad ngshale at putik-bato (lutite o lutita). Kapag nabuo ang mga ito sa mga istuwaryo, ang mga nagagawang pangkat ay tinatawag nabay mud (putik look).
↑Voroney, R. Paul; Heck, Richard J. (2007)."The soil habitat". Sa Paul, Eldor A. (pat.).Soil microbiology, ecology and biochemistry (sa wikang Ingles) (ika-3rd (na) edisyon). Amsterdam, the Netherlands: Elsevier. pp. 25–49.doi:10.1016/B978-0-08-047514-1.50006-8.ISBN978-0-12-546807-7.Inarkibo(PDF) mula sa orihinal noong 10 Hulyo 2018. Nakuha noong27 Marso 2022.
.jpg)
