Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Pumunta sa nilalaman
WikipediaAng Malayang Ensiklopedya
Hanapin

Wikang Latin

Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
(Idinirekta mula saLatin)
Para sa ibang mga gamit, tingnan angLatin (paglilinaw).
Nakaturo papunta rito ang "Wikang Romano". Huwag itong ikalito saWikang Rumano.
Latin
Latina
Bigkas/laˈtiːna/
Katutubo saKanlurangMediteraneo
Katutubo
Katutubo: wala
Pangalawang wika: nasa 5,000
Pangalawang wikang nasusulat: nasa 25,000
Alpabetong Latin
Opisyal na katayuan
Opisyal na wika
Lungsod ng Vaticano
PamamahalaOpus Fundatum Latinitas
(Simbahang Katoliko)
Mga kodigong pangwika
ISO 639-1la
ISO 639-2lat
ISO 639-3lat

AngLatin (lingua Latīna[ˈlɪŋɡʷalaˈtiːna] oLatīnum[laˈtiːnʊ̃]) ay isangwikang Indo-Europeo na unang sinalita saLatium na katawagan sa lupain sa palibot ngRoma. Mahalaga ang ginampanan ng Latin bilang pangunahing wika ngImperio Romano. Ito rin ang pinanggalingan ng lahat ngmga wikang Romanse kagaya ng (mula kanluran hanggang silangan)Portuges,Espanyol,Katalan,Pranses,Italyano, atRumano. Makikita rin sa talasalitaan ng iba pang mga pangkasalukuyang wika kagaya ngIngles (malimit dahil saPranses) at mgawika ng Pilipinas (dahil naman saKastila) ang maraming salitang hango sa Latin.

Angalfabetong Latin ay hango sa sinaunang alfabetong Italico na siya namang hango saalfabetong Griego; ito pa rin ang pinakaginagamit na alfabeto sa buong daigdig. Ginamit din ang Latin sa Kanluran sa loob ng mahigit 1000 taon bilanglingguwa prangka o wikang pantalastasan at para na rin sa panitikan saagham atpolitika. Napalitan naman ito ng Pranses noong ika-18 siglo at ng Ingles noong ika-19 na siglo.

Sa kasalukuyan, ginagamit pa rin ang Latin sa pagsasauri ng mga nilalang, pagngangalan ng mga larangan at iba pang mga bagay na inaaral sa agham nang naaayon sa Kanluraning kagawian. Samantalang angLating Pamsimbahan (Latina Ecclesiastica) pa rin ang formal na wika ng Simbahang Katoliko at pangunahing wika ng Lungsod ng Vatikano. Ginamit ng Simbahan ang Latin bilang banal na wika magpahanggang sa Ikalawang Kapulungang Vatikano noong dekada 1960.

Mga titik at tinig

[baguhin |baguhin ang wikitext]
Isang teenager/adult na lalaki na nagsasalita ng Latin

Narito ang isang talaan ng mga titik at tinig o fonema sa wikang Latin. Upang makatiyak, ginagamit na gabay sa pagbaybay ng bigkas angIPA.

A (maikli)[ʌ](tulad ng ‘talim’)
A (mahaba)[aː](tulad ng ‘akin’)
AE[aj](tulad ng ‘bigay’)
B[b](tulad ng ‘alab’)
C[k](tulad ng ‘anak’)
CH[kʰ](tulad ng katutubong bigkas ng Inggles na ‘cake’; bahagyang katulad ng sa ‘likha’)
D[d](tulad ng ‘dalisay’)
E (maikli)[ɛ](tulad ng ‘pera’)
E (mahaba)[eː](tulad ng karaniwang bigkas sa salitang Tagalog na ‘pare’, sa Frances na ‘été’, o saAleman na ‘Leben’)
EI[ej](tulad ng ‘Kankanaey’)
EU[ew](tulad ng ‘Europa’; malapit sa ‘ewan’)
F[f](tulad ng ‘Filipino’)
G[g](tulad ng ‘gawa’)
GN[ŋn](tulad ng ‘pangnakaraan’)
H[h](tulad ng ‘hawak’)
I (maikli)[ɪ](tulad ng ‘hapit’)
I (mahaba)[iː](tulad ng ‘kilos’)
J[j](tulad ng ‘yugto’)1
K[k](tulad ng C; madalang gamitin sa Latin)
L[l](tulad ng ‘laro’)
M[m](tulad ng ‘madla’)
N[n](tulad ng ‘niyog’; bago ng C, G, o Q, bilang /ŋ/ ng ‘tangkay’)
O (maikli)[ɔ](tulad ng ‘Ano?’)
O (mahaba)[oː](tulad ng sa salitang Tagalog na ‘alimuom’, sa Frances na ‘eau’, o sa Aleman na ‘wo’)
OE[oj](tulad ng ‘Oy!’)
P[p](tulad ng ‘payak’)
PH[pʰ](tulad ng Inggles na ‘pit’)
QU[kʷ](medyo kasintulad ng ‘pakwan’)
R[ɾ](tulad ng ‘marami’)
S[s](tulad ng ‘sarap’)
T[t](tulad ng ‘talampas’)
TH[tʰ](tulad ng Inggles na ‘tin’; malapit sa “bathala’)
U (maikli)[ʊ](tulad ng ‘balut’)
U (mahaba)[uː](tulad ng ‘pusa’)
V[w](tulad ng ‘wari’)
X[ks](tulad ng ‘paksa’)
Y (maikli)[ʏ](tulad ng Frances na ‘tu’)
Y (mahaba)[yː](tulad ng Aleman na ‘übermensch’)
Z[z](tulad ng Inggles na ‘zoo’)

Hindi ipinapakita sa pagbaybay ng Latin ang pagkakaiba ng maiikli at mahahabang patinig, ngunit sa makabagong baybay, maaaring lagyan ngmakron (ā, ē, ī, ō, ū,ȳ) ang mahahabang patinig.

Para sa baybay ngSimbahang Katoliko ng Latin, tingnan angLatin Eclesiastico.

1 Sa gitna ng dalawang patinig, dalawa ang bilang na ginagampanan ng titik J: isang katinig at isa ring bumubuo ng diptonggo kasama ng naunang patinig. Halimbawa (gamit ang baybay pambigkas sa Tagalog),major (/máy·yor/),cujus (/kwí·yus/),rejectus (/rey·yék·tus/).

Ilang halimbawa

[baguhin |baguhin ang wikitext]

Salita

[baguhin |baguhin ang wikitext]
  • tatay : pater
  • nanay : mater
  • ako : ego
  • ikaw : tu
  • parusa : multa
  • diwata : nympha, diva
  • bula : bulla
  • kapit : aprehendere; capere
  • sabon : sapo
  • diyos : deus
  • balat : cutis
  • grabe : gravis
  • sana : utinam
  • isa : uno
  • ito : iste
  • tinapay : pan
  • dalawa : duo
  • tatlo : tri
  • lima : quinque
  • walo : octo
  • pera : pecunia
  • paa : pes
  • pakiusap : si vobis; tibi placeat...
  • mata : oculus
  • tenga : auris
  • ilong : nasus
  • kamay : manus
  • at : ac; et
  • ngunit : at; sed
  • kasi/dahil : quoniam; quod
  • oo : ita
  • o  : aut
  • hindi : non
  • apoy : ignus
  • tubig : aqua
  • lupa : terra
  • hangin : ventum
  • salaysay/kasaysayan : historia
  • usapan : recensere
  • paanyaya : invitatio
  • abuloy : donatio
  • halamanan : hortum
  • salamat : gratias

Pangungusap

[baguhin |baguhin ang wikitext]

Tingnan din

[baguhin |baguhin ang wikitext]
Wikipedia
Wikipedia
Edisyon ngWikipedia saWikang Latin

WikaAng lathalaing ito na tungkol saWika ay isangusbong. Makatutulong ka saWikipedia sapagpapalawig nito.

Nagmula sa "https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikang_Latin&oldid=2155411"
Mga kategorya:
Mga nakatagong kategorya:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp