David Hume |
| Ipinanganak | 7 Mayo 1711(1711-05-07)
Edinburgh, Scotland |
|---|
| Namatay | 25 Agosto 1776(1776-08-25) (edad 65)
Edinburgh, Scotland |
|---|
| Nasyonalidad | Scottish |
|---|
| Panahon | 18th-century philosophy |
|---|
| Rehiyon | Western philosophy |
|---|
| Eskwela ng pilosopiya | Scottish Enlightenment,Naturalism,Scepticism,Empiricism,Utilitarianism,Classical liberalism |
|---|
| Mga pangunahing interes | Epistemology,metaphysics,philosophy of mind,ethics,political philosophy,aesthetics,philosophy of religion,classical economics |
|---|
| Mga kilalang ideya | Problem of causation,bundle theory,induction,association of ideas,is–ought problem,utility,science of man |
|---|
Naimpluwensiyahan ni - Locke,Descartes,Berkeley,Hobbes,Hutcheson,Newton,Pascal,Leibniz,Epicurus,Cicero,Malebranche,Earl of Shaftesbury,Sextus Empiricus,Pyrrho,Pierre Bayle
|
Nakaimpluwensiya kay - Adam Smith,Adam Ferguson,Henry Home,Thomas Reid,Dugald Stewart,Johann Georg Sulzer,Johann Georg Hamann,Christoph Meiners,Johannes Nikolaus Tetens,Friedrich Heinrich Jacobi,Immanuel Kant,Jeremy Bentham,James Madison,Alexander Hamilton,James Beattie,John Millar,John Leslie,Arthur Schopenhauer,African Spir,Auguste Comte,John Stuart Mill,Baron d'Holbach,Charles Darwin,Thomas Huxley,Thomas Robert Malthus,William James,Alexius Meinong,Edmund Husserl,Bertrand Russell,Ernst Mach,Albert Einstein,Karl Popper,A. J. Ayer,J. L. Mackie,Noam Chomsky,Simon Blackburn,David Kellogg Lewis,W.V.O. Quine,Saul Kripke,John Searle,Daniel Dennett,Jerry Fodor,Kenneth Binmore,Gilles Deleuze,Jonathan Haidt,Franz Brentano,Alexius Meinong,Quentin Meillassoux,Harry Markowitz
|
SiDavid Hume (/ˈhjuːm/;7 Mayo[Lumang Estilo 26 Abril]1711 – 25 Agosto 1776) ay isang Scottish na pilosopo, historyan, ekonomista, at manunulat ng sanaysay na kilala sa kanyang pilosopikal naempirisismo atskeptisismo. Siya ay isa sa pinakamahalagang mga tauhan sa kasaysayan ngPilosopiyang Kanluranin atKaliwanagang Scottish.[1]
Sinikap ni Hume na lumikha ng isang buongnaturalistikongagham ng tao na sumisiyasat sa basehang sikolohikal ng kalikasan ng tao. Taliwas sa mgarasyonalistang nauna sa kanya, kanyang isinaad na ang pagnanasa sa halip na katwiran ang namamahala sa pag-aasal ng tao.[2] Siya ay isang kilalang tauhan sa tradisyonal skeptikal na pang pilosopiya at isang malakas na empirisista at nangatwiran laban sa pag-iral ng mgalikas na ideya at sa halip ay nagsaad na ang mga tao ay may kaalaman lamang sa mga bagay na kanilang tuwirang nararanasan. Kanyang hinati ang mga persepsiyon sa pagitan ng malakas at buhay na mga impresyon o mga direktang sensasyon at mas malabong mga ideya na kinokpya mula sa mga impresyon. Kanyang binuo ang posisyon na ang pag-aasal ng isipan ay pinamamahalaan ng kustombre na isang kakayahang nakakamit. Halimbawa, ang ating paggamit ng induksiyon ay pinangangatwiran lamang ng ating ideya ng patuloy na pag-uugnay ng mga sanhi at epekto. Kung walang mga direktang impresyon ng isang metapisikal na sarili, kanyang isinaad na ang mga tao ay walang aktuwal na konsepsiyon ng kanyang sarili at isa lamang kalipunan ng mga sensasyon na nauugnay sa sarili. Itinaguyod ni Hume ang isang teoriyangkompatibilista ngmalayang kalooban na napatunayang sukdulang maimpluwensiya(influential) sa kalaunangpilosopiyang moral. Siya ay isa ringsentimentalista na naniniwalang ang etika ay nakabatay sa mga saloobin sa halip na mga abstraktong prinsipsyong moral. Kanya ring siniyasat ang normatibongproblemang is-ought. Kanyang hinamon angargumentong teleohikal sa kanyangDialogues Concerning Natural Religion (1777). Kinilala niImmanuel Kant si Hume sa paggising sa kanya mula sa kanyang mga dogmatikong pagkakatulog. Si Hume ay sukdulang maimpluwensiya(influential) sa mga kalaunang pilosopiya lalo na tungkol sautilitarianismo,positibismong lohikal,William James,pilosopiya ng agham, maagangpilosopiyang analitiko at ibang mga kilusang at mga tagapag-isip. Inihayag niJerry Fodor angTreatise ni Hume na "tagapagtatag na dokumento ng kognitibong agham".[3] Also famous as a prose stylist,[4] Pinasimulan ni Hume angsanaysay bilang isang genreng panitikan at lumahok sa mga kontemporaryong intelektuwal na mga luminaryo gaya ninaJean-Jacques Rousseau,Adam Smith,James Boswell,Joseph Butler, atThomas Reid.
