Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Pumunta sa nilalaman
WikipediaAng Malayang Ensiklopedya
Hanapin

Batangas

Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
Kasalukuyan pong nangyayari ang pangyayaring dinodokumento ng pag aalburoto ngBulkang Taal at pagkalat ngAfrican Swine fever na ito.(Agosto 2024.)
Maaaring mabilis pong magbago ang mga impormasyon habang umuusad po ang pangyayari, at maaari rin pong hindi mapagkakatiwalaan ang mgapaunang balita (breaking news). Depende saaktibidad ng pahinang ito,maaari pong hindiupdated ang impormasyong nakalagay rito.
Malaya po kayongbaguhin ang kahit ano sa pag aalburoto ngBulkang Taal at pagkalat ngAfrican Swine fever na ito. Pakatandaan lamang po namaaaring matanggal ang mga pagbabagong hindi totoo o walang kaakibat na sanggunian. Maaari rin pong pag-usapan ang mga pagbabago rito sapahina ng usapan nito.
(Alamin kung paano o kailan matatanggal ang mensaheng ito)
Batangas
Lalawigan ng Batangas
Watawat ng Batangas
Watawat
Mapa ng Pilipinas na magpapakita ng lalawigan ng Batangas
Mapa ng Pilipinas na magpapakita ng lalawigan ng Batangas
Map
Mga koordinado: 13°50'N, 121°0'E
Bansa Pilipinas
RehiyonCalabarzon
KabiseraLungsod ng Batangas
Pagkakatatag1581 (Huliyano)
Pamahalaan
 • UriSangguniang Panlalawigan
 • GobernadorHermilando Mandanas
 • Manghalalal1,819,071 na botante (2022)
Lawak
[1]
 • Kabuuan3,119.75 km2 (1,204.54 milya kuwadrado)
Populasyon
 (senso ng 2020)
 • Kabuuan2,908,494
 • Kapal930/km2 (2,400/milya kuwadrado)
 • Kabahayan
716,192
Ekonomiya
 • Kaurian ng kitaika-1 klase ng kita ng lalawigan
 • Antas ng kahirapan4.30% (2021)[2]
 • Kita₱ 6,698 million (2022) (2022)
 • Aset₱ 31,999 million (2022)
 • Pananagutan₱ 4,207 million (2022)
 • Paggasta₱ 5,771 million (2022)
Pagkakahating administratibo
 • Mataas na urbanisadong lungsod0
 • Lungsod5
 • Bayan30
 • Barangay1,078
 • Mga distrito4
Sona ng orasUTC+8 (PST)
PSGC
041000000
Kodigong pantawag43
Kodigo ng ISO 3166PH-BTG
Klimatropikal na monsoon na klima
Mga wikaTagalog Batanggenyo
wikang Tagalog
Websaythttps://www.batangas.gov.ph

AngBatangas (pagbigkas: ba•táng•gas) ay isanglalawigan ngPilipinas na matatagpuan sa timog-kanlurang bahagi ngLuzon sarehiyon ngCalabarzon. AngLungsod ng Batangas ang kabisera nito. Napaliligiran ito ng mga lalawigan ngCavite atLaguna sa hilaga atQuezon sa silangan. Pagtawid saVerde Island Passages sa timog, matatagpuan angMindoro at sa kanluran naman angTimog Dagat Tsina.

Isa ang Batangas sa pinakasikat na destinasyong panturismong malapit saKalakhang Maynila. Maraming mga magagandang baybayin ang lalawigan at kilala sa magagandang pook sisiran o"diving spots" kasama ang Anilao sa Mabini, ang pulo ng Sombrero sa Tingloy, pulo ng Ligpo sa Bauan, ang mga lugar na ito ay higit na kilala bilang Anilao. Kasama rin sa mga dinarayong lugar ay ang Matabungkay saLian, Punta Fuego saNasugbu,Calatagan at Laiya sa San Juan. Sa Batangas din matatagpuan ang tanyag naBulkang Taal, ang pinakamaliit na aktibong bulkan sa daigdig. Nasa Batangas ang ikalawang pinakamalaking daungang pandaigdig ng Pilipinas sunod sa Kalakhang Maynila.

Etimolohiya

Ang pinakaunang naitalang pangalan ng lalawigan ayKumintang. Ang sentro nito, ang kasalukuyang bayan ngBalayan, ay ang pinakamaunlad na bayang lalawigan at ang daing sentro ng pamahalaan. Lumaon, dahil sa pagkawasak ng bayan dahil sa pagsabog ng Bulkang Taal, inilipat ang sentro ng lalawigan saTaal, na dating tinatawag naBonbon at ang pangalan ng lalawigan ay pinalitan sunod sa pangalan ng bayan na iyon.

Ang salitangBatangan ay nangahuhulugang balsa, ang tawag ng mga katutubo sa sasakyang pantubig na gamit ng mga katutubo sa kanilang pangingisda sa kalapit naLawa ng Taal. Maaari rin siyang mangahulugang kahoy na gawa matatagpuan saIlog Calumpang, ang bahagi ng tubig na dumadaloy sa hilagang silangang bahagi ng bayan.

Mamamayan

AngTagalog ng Batangas na sinasalita sa lalawigan ay malapit sa sinaunang wikangTagalog na sinasalita bago dumating ang mga Kastila. Kaya ayon saSummer Institute of Linguistics[1], tinawag nila ang lalawigan bilang sentro ng wikang Tagalog.

Sa mga nakalipas na mga taon, ang pagdagsa ng mga katutubo mula saKabisayaan ang nagdulot ng pagdami ng mga Bisaya sa lalawigan. Mayroon din ilang nakapagsasalita ngKastila, dahil isang mahalagang sentro rin ang Batangas noong panahon ng pananakop ng Espanya sa Pilipinas.

Isa ang Batangas sa may pinakamataas na antas ng kamuwangan sa Pilipinas sa 96.5%, kung saan ay higit na mataas ang muwang ng mga lalaki na nasa 97.1% kaysa sa mga babae na 95.9%.

Heograpiya

Pisikal

Magkahalong kapatagan at kabundukan ang lalawigan ng Batangas, kung saan matatagpuan din ang pinakamaliit na bulkan sa daigdig, angBulkan Taal, na may taas na 600 metro, na nasa gitna ngLawa ng Taal. Ang ilan pang mahahalagang bundok ay angBundok Makulot na may taas na 830 m, Bundok Talamitan, na may taas na 700 m, Bundok Pico de Loro na may taas na 664 m, Bundok Batulao, Bundok Manabo, at Bundok Daguldol.

Wika

Bagaman may sariling pamamaraan ng pagsasalita ng Tagalog ang mga Batangueño, matatas din manalita ng Ingles ang mga mamamayan nito. Nakauunawa din ng iilang salita sa wikang Kastila ang ilan sa mga Batangueño. Sa katunayan, ang ilang bayan gaya ngNasugbu, Taal at Lemery ay maroon pa ring iilang mananalita ng wikang Kastila. Marami rin ang nagsasalita ngCebuano dahil sa iilang dayo mula sa katimugan ng Pilipinas.

Pamahalaan

Politika

Ang Kapitolyo ng lalawigan ng Batangas

Kasama ang mga lalawigan ng ng Pulo ngPanay,Ilocos Sur atPampanga, isa ang Batangas sa mga naunang ekonomiyang binuo ng mga Kastilang nanirahan sa Pilipinas. Pinamunuan ito niMartin de Goiti at simula noon ay naging mahalagang sentro ang Batangas ng Pilipinas, hindi lamang para sa mga Tagalog. Unang nakilala bilang Bonbon ang Batangas. Isinunod ang pangalan nito sa kamangha-manghangLawa ng Taal, na dati ay tinatawag na Bonbon. Ang ilan sa mga naunang pamayanan sa Batangas ay naitatag malapit saLawa ng Taal. Noong 1534, naging kauna-unahang lalawigan naayos sa Luzon ang Batangas. Naging kabisera nito angBalayan simula noong 1597 hanggang 1732. Noong 1732, inilipat ito saTaal, at naging pinakamaunlad na bayan sa lalawigan hanggang noong 1754, nang mawasak ito ng pagsabog ng Taal. Noong 1889, inilipat ang kabisera sa kasalukuyangLungsod ng Batangas.

Pagkakahating Pampolitika

Mapang Pampolitika ng Batangas

Nahahati ang lalawigan sa 30 mgabayan at 4 mgalungsod.

  •  † Panlalawigang kabisera at bahaging lungsod
  •  ∗ Bahaging lungsod
  •     Bayan
Lungsodo bayanDistritong
pambatas
[3]
Populasyon±% p.a.Lawak[3]Kapal ng populasyonBrgy.Koordinado[A]
(2015)[4](2010)[5]km2sq mi/km2/sq mi
AgoncilloIII1.4%38,05935,7941.18%49.9619.297602,0002113°56′05″N120°55′43″E / 13.9348°N 120.9285°E /13.9348; 120.9285 (Agoncillo)
AlitagtagIII0.9%25,30023,6491.29%24.769.561,0002,6001913°51′55″N121°00′17″E / 13.8653°N 121.0046°E /13.8653; 121.0046 (Alitagtag)
BalayanI3.4%90,69981,8051.98%108.7341.988302,1004813°57′01″N120°44′00″E / 13.9503°N 120.7334°E /13.9503; 120.7334 (Balayan)
BaleteIII0.8%22,66120,2142.20%25.009.659102,4001314°01′00″N121°05′59″E / 14.0168°N 121.0998°E /14.0168; 121.0998 (Balete)
Lungsod ng BatangasV12.2%329,874305,6071.47%282.96109.251,2003,10010513°45′22″N121°03′28″E / 13.7561°N 121.0577°E /13.7561; 121.0577 (Batangas City)
BauanII3.4%91,29781,3512.22%53.3120.581,7004,4004013°47′33″N121°00′27″E / 13.7925°N 121.0076°E /13.7925; 121.0076 (Bauan)
CalacaI3.0%81,85970,5212.88%114.5844.247101,8004013°55′49″N120°48′46″E / 13.9304°N 120.8128°E /13.9304; 120.8128 (Calaca)
CalataganI2.1%56,44951,9971.58%112.0043.245001,3002513°49′58″N120°37′56″E / 13.8329°N 120.6322°E /13.8329; 120.6322 (Calatagan)
CuencaIII1.2%32,78331,2360.92%58.1822.465601,5002113°54′05″N121°02′57″E / 13.9015°N 121.0492°E /13.9015; 121.0492 (Cuenca)
IbaanIV2.0%52,97048,4821.70%68.9926.647702,0002613°49′11″N121°08′09″E / 13.8196°N 121.1358°E /13.8196; 121.1358 (Ibaan)
LaurelIII1.5%39,44435,6741.93%71.2927.535501,4002114°03′01″N120°56′00″E / 14.0504°N 120.9332°E /14.0504; 120.9332 (Laurel)
LemeryI3.5%93,15781,8252.50%109.8042.398502,2004613°53′01″N120°54′48″E / 13.8837°N 120.9132°E /13.8837; 120.9132 (Lemery)
LianI2.0%52,66045,9432.63%76.8029.656901,8001914°02′09″N120°39′12″E / 14.0357°N 120.6534°E /14.0357; 120.6534 (Lian)
LipaVI12.3%332,386283,4683.08%209.4080.851,6004,1007213°56′29″N121°09′51″E / 13.9414°N 121.1642°E /13.9414; 121.1642 (Lipa)
LoboII1.5%41,50437,0702.17%175.0367.582406202613°38′50″N121°12′36″E / 13.6473°N 121.2100°E /13.6473; 121.2100 (Lobo)
MabiniII1.7%46,21144,3910.77%44.4717.171,0002,6003413°44′51″N120°56′28″E / 13.7476°N 120.9412°E /13.7476; 120.9412 (Mabini)
MalvarIII2.1%56,27045,9523.93%33.0012.741,7004,4001514°03′15″N121°09′17″E / 14.0542°N 121.1548°E /14.0542; 121.1548 (Malvar)
MataasnakahoyIII1.1%29,18727,1771.37%22.108.531,3003,4001613°57′45″N121°06′49″E / 13.9625°N 121.1137°E /13.9625; 121.1137 (Mataas na Kahoy)
NasugbuI5.0%134,113122,4831.74%278.51107.534801,2004214°04′24″N120°37′56″E / 14.0734°N 120.6322°E /14.0734; 120.6322 (Nasugbu)
Padre GarciaIV1.8%48,30244,8771.41%41.5116.031,2003,1001813°52′40″N121°12′42″E / 13.8777°N 121.2116°E /13.8777; 121.2116 (Padre Garcia)
RosarioIV4.3%116,764105,5611.94%226.8887.605101,3004813°50′39″N121°12′13″E / 13.8442°N 121.2035°E /13.8442; 121.2035 (Rosario)
San JoseIV2.9%76,97168,5172.24%53.2920.581,4003,6003313°52′49″N121°06′07″E / 13.8802°N 121.1019°E /13.8802; 121.1019 (San Jose)
San JuanIV4.0%108,58594,2912.72%273.40105.564001,0004213°49′29″N121°23′46″E / 13.8246°N 121.3962°E /13.8246; 121.3962 (San Juan)
San LuisII1.2%33,14930,7011.47%42.5616.437802,0002613°51′31″N120°54′59″E / 13.8585°N 120.9163°E /13.8585; 120.9163 (San Luis)
San NicolasIII0.8%22,62320,5991.80%14.375.551,6004,1001813°55′49″N120°57′08″E / 13.9302°N 120.9521°E /13.9302; 120.9521 (San Nicolas)
San PascualII2.4%65,42459,5981.79%50.7019.581,3003,4002913°47′04″N121°01′49″E / 13.7844°N 121.0302°E /13.7844; 121.0302 (San Pascual)
Santa TeresitaIII0.8%21,12717,4153.75%16.306.291,3003,4001713°52′11″N120°58′37″E / 13.8698°N 120.9769°E /13.8698; 120.9769 (Santa Teresita)
Santo TomasIII6.7%179,844124,7407.21%95.4136.841,9004,9003014°06′24″N121°09′42″E / 14.1068°N 121.1616°E /14.1068; 121.1616 (Santo Tomas)
TaalI2.1%56,32751,5031.72%29.7611.491,9004,9004213°52′49″N120°55′26″E / 13.8803°N 120.9238°E /13.8803; 120.9238 (Taal)
TalisayIII1.7%45,30139,6002.59%28.2010.891,6004,1002114°05′40″N121°01′19″E / 14.0944°N 121.0219°E /14.0944; 121.0219 (Talisay)
TanauanIII6.4%173,366152,3932.49%107.1641.371,6004,1004814°05′07″N121°09′10″E / 14.0853°N 121.1528°E /14.0853; 121.1528 (Tanauan)
TaysanIV1.4%38,00735,3571.39%93.6236.154101,1002013°47′48″N121°11′19″E / 13.7968°N 121.1885°E /13.7968; 121.1885 (Taysan)
TingloyII0.7%17,91916,8701.16%33.0712.775401,4001513°39′33″N120°52′24″E / 13.6592°N 120.8734°E /13.6592; 120.8734 (Tingloy)
TuyI1.6%43,74340,7341.37%94.6536.544601,2002214°01′19″N120°43′48″E / 14.0219°N 120.7299°E /14.0219; 120.7299 (Tuy)
Kabuuan2,694,3352,377,3952.41%3,119.751,204.548602,2001,078(tingnan angGeoGroup box)
  1. ^ Ang mga koordinado ay tumatanda ng poblasyon, at maaaring iayos batay salatitud.

Mga sanggunian

Padron:More footnotes

  1. "Province: Batangas".PSGC Interactive. Quezon City, Philippines:Philippine Statistics Authority. Nakuha noong12 Nobyembre 2016.
  2. Kamalian ng Lua na sa Module:Wd na nasa linyang 1890: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
  3. 3.03.1"Province: Batangas".PSGC Interactive. Quezon City, Philippines:Philippine Statistics Authority. Nakuha noong8 Enero 2016.
  4. Census of Population (2015).Highlights of the Philippine Population 2015 Census of Population.PSA. Nakuha noong20 Hunyo 2016.{{cite ensiklopedya}}: CS1 maint: numeric names: mga may-akda (link)
  5. Census of Population and Housing (2010).Population and Annual Growth Rates for The Philippines and Its Regions, Provinces, and Highly Urbanized Cities(PDF).NSO. Nakuha noong29 Hunyo 2016.{{cite ensiklopedya}}: CS1 maint: numeric names: mga may-akda (link)

Mga kawing panlabas

May kaugnay na midya tungkol saBatangas ang Wikimedia Commons.
Lalawigan ngBatangas
Mga bayan
Mga nakapaloob na lungsod
Mga distritong pambatas
Rehiyon I
Lalawigan
Lungsod
Rehiyon II
Lalawigan
Lungsod
Rehiyon III
Lalawigan
Lungsod
Rehiyon IV
Lalawigan
Lungsod
Lalawigan
Lungsod
Rehiyon V
Lalawigan
Lungsod
Rehiyon VI
Lalawigan
Lungsod
Rehiyon VII
Lalawigan
Lungsod
Bais •Bayawan •Bogo •Canlaon •Carcar •Cebu •Danao •Dumaguete •Guihulngan •Lapu-Lapu •Mandaue •Naga •Tagbilaran •Talisay •Tanjay •Toledo
Rehiyon VIII
Lalawigan
Lungsod
Rehiyon IX
Lalawigan
Lungsod
Rehiyon X
Lalawigan
Lungsod
Rehiyon XI
Lalawigan
Lungsod
Rehiyon XII
Lalawigan
Lungsod
Rehiyon XIII
Lalawigan
Lungsod
CAR
Lalawigan
Lungsod
NCR
Kabiserang Distrito
Ikalawang Distrito
Ikatlong Distrito
Distritong Katimugan
BARMM
Lalawigan
Lungsod
Mga ibang teritoryo
Mga pinag-aagawang teritoryo
Kinuha sa "https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Batangas&oldid=2126948"
Kategorya:
Mga nakatagong kategorya:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp