Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Pumunta sa nilalaman
WikipediaAng Malayang Ensiklopedya
Hanapin

Armenya

Mga koordinado:40°11′N44°31′E / 40.183°N 44.517°E /40.183; 44.517
Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
(Idinirekta mula saArmenia)
Republika ng Armenya
Հայաստանի
Հանրապետություն
(Armenyo)
Hayastani Hanrapetut’yun
Salawikain: Մեկ Ազգ, Մեկ Մշակույթ
Mek Azg, Mek Mshakuyt
"Isang Bansa, Isang Kalinangan"
Awitin: Մեր Հայրենիք
Mer Hayrenik
"Amang Bayan Natin"
Lokasyon ng Armenya.
Lokasyon ng Armenya.
Kabisera
at pinakamalaking lungsod
Ereban
40°11′N44°31′E / 40.183°N 44.517°E /40.183; 44.517
Wikang opisyalArmenyo
KatawaganArmenyo
PamahalaanUnitaryongrepublikangparlamentaryo
• Pangulo
Vahagn Khachaturyan
Nikol Pashinyan
LehislaturaAsembleyang Pambansa
Pagkakatatag
ika-6 na dantaon BK
190 BK
52–428
885–1045
1198–1375
28 Mayo 1918
2 Disyembre 1920
23 Setyembre 1991
21 Disyembre 1991
2 Marso 1992
5 Hulyo 1995
Lawak
• Kabuuan
29,743 km2 (11,484 sq mi) (ika-138)
• Katubigan (%)
4.71
Populasyon
• Pagtataya sa Q1 2021
2,963,900 (ika-137)
• Senso ng 2011
3,018,854
• Densidad
101.5/km2 (262.9/mi kuw) (ika-99)
KDP (PLP)Pagtataya sa 2021
• Kabuuan
$43.550 bilyon
• Bawat kapita
$14,701
KDP (nominal)Pagtataya sa 2021
• Kabuuan
$13.612 bilyon (ika-127)
• Bawat kapita
$4,595 (ika-104)
Gini (2019)29.9[1]
mababa
TKP (2019)Increase 0.776
mataas · ika-81
SalapiDram (֏) (AMD)
Sona ng orasUTC+4 (AMT)
Ayos ng petsadd/mm/yyyy
Kuryente230V-50Hz
Kodigong pantelepono+374
Internet TLD

AngArmenya (Armenyo:Հայաստան;tr.Hayastan), opisyal naRepublika ng Armenya, ay bansang transkontinental at walang pampang na nasa pagitan ngSilangang Europa atKanlurang Asya. Matatagpuan sa Timog Kaukasya, hinahangganan ito ngTurkiya sa kanluran,Heorhiya sa hilaga,Aserbayan at ng koridor Lachin sa silangan, atIran at ng eksklabong Aseri na Nakhchivan sa timog. Ang kabisera, sentrong pinansyal, at pinakamalaking lungsod nito ayEreban.

Ang unang Armenyong estado ngUrartu ay itinatag noong 860 BK, at noongika-6 na dantaon BK ito ay pinalitan ngSatrapya ng Armenya. Naabot ngKaharian ng Armenya ang kataasan nito sa ilalim niDakilang Tigranes noongika-1 dantaon BK at naging ang kauna-unahang estado na ginawa angKristiyanismo bilang angopisyal na relihiyon, na ginawa noong 301. Ang natatangingalpabetong Armenyo ay nilikha niMesrop Mashtots noong 405. Ang sinaunang kaharian ng Armenya ay nahati sa pagitan ngImperyong Bisantino atSasanida noong unang bahagi ngika-5 dantaon. Sa ilalim nghalaring Bagratuni, angArmenyang Bagratida ay naibalik noongika-9 na dantaon. Humina ito dahil sa mga digmaan laban sa mga Bisantino, at tuluyan itong bumagsak noong 1045. Pagkatapos ay agad itong sinalakay ng mgaSelyukidang Turko. Isang Armenyong prinsipado, at sa kalaunan ay angKahariang Armenyo ng Silisya ay naroon sa baybayin ngDagat Mediteraneo sa pagitan ng ika-11 at ika-14 na dantaon.

Sa pagitan ng ika-16 at ika-19 na dantaon, ang tradisyunal na tinubuang-bayan ng Armenya na binuo ngKanlurang Armenya atSilangang Armenya ay napasailalim ng pamumuno ngImperyong Otomano atPersa, na paulit-ulit na pinamunuan ng alinman sa dalawa sa paglipas ng mga siglo. Noongika-19 na dantaon, ang Silangang Armenya ay nasakop ngImperyong Ruso habang ang karamihan sa mga kanlurang bahagi ng tradisyunal na Armenyong tinubuang-bayan ay nanatili sa ilalim ng pamamahalang Otomano. NoongUnang Digmaang Pandaigdig, higit 1.5 milyong Armenyo na nanirahan sa kanilang lupaing ninuno sa Imperyong Otomano ay sistematikong nalipol sahenosidyong Armenyo. Noong 1918, kasunod ngHimagsikang Ruso, ang lahat ng mga bansang hindi Ruso ay nagpahayag ng kanilang kalayaan pagkatapos na pagkabuwag ngImperyong Ruso, na humantong sa pagkatatag ngUnang Republika ng Armenya. Noong 1920, ang estado ay isinama saTranskaukasyanong Sosyalistang Pederatibong Republikang Sobyet, at noong 1922 ay naging isa itong kasaping nagtatag ngUnyong Sobyet. Noong 1936, ang estadong Transkaukasyano ay nilansag at ginawang ganap na mga republika ng Unyon ang mga nasasakupan nitong estado, kabilang na angArmenyong Republikang Sosyalistang Sobyet. Ang modernong Republika ng Armenya ay naging malaya noong 1991 sa panahon ngpagbuwag ng Unyong Sobyet.

Ang Armenya ay isang demokratikong maraming partidongbansang estado. Isa itongbansang umuunlad, at niranggong ang bansa bilang ang ika-81 saTalatuntunan ng Kaunlarang Pantao noong 2018. Pangunahing nakabatay ang ekonomiya nito sa produksyong industriyal at pagkuha ng mga mineral. Habang ang Armenya ay heograpikal na matatagpuan saTimog Kaukasya, ito ay karaniwang itinuturing na geopolitikong Europeo. Dahil dito, miyembro ang bansa ng iba't-ibang organisasyong Europeo, kabilang angKonseho ng Europa,Silangang Pakikipagsosyo,Eurokontrol,Kapulungan ng mga Rehiyong Europeo, atBangko para sa Muling Pagtatayo at Pagpapaunlad ng Europa. Bahagi rin ang Armenya ng mga partikular na grupong rehiyonal saEurasya, kabilang angBangko sa Pagpapaunlad ng Asya,Organisasyon ng Tratadong Pangkolektibong Katiwasayan,Unyong Eurasyano, atBangko sa Pagpapaunlad ng Eurasya. Sinusuportahan ng Armenya angde factong may kasarinlangRepublika ng Artsakh, na naiproklama noong 1991. Kinikilala ng Armenya angSimbahang Apostolikong Armenyo, ang pinakamatandangpambansang simbahan sa mundo, bilang ang pangunahing relihiyosong establisyemento ng bansa.

Pamahalaan at Politika

[baguhin |baguhin ang wikitext]

Paghahating pang-administratibo

[baguhin |baguhin ang wikitext]

Ang Armenia ay nahahati sa sampunglalawigan (marzer, kapag isamarz), na ang lungsod (kaghak) ngYerevan (Երևան) bilang may natatanging kalagayang pang-administratibo dahil sa pagiging kabesera ng bansa.

  1. Lalawigan ng Aragatsotn
  2. Lalawigan ng Ararat
  3. Lalawigan ng Armavir
  4. Lalawigan ng Gegharkunik
  5. Lalawigan ng Kotayk
  6. Lalawigan ng Lori
  7. Lalawigan ng Shirak
  8. Lalawigan ng Syunik
  9. Lalawigan ng Tavush
  10. Lalawigan ng Vayots Dzor
  11. Yerevan

Talababa

[baguhin |baguhin ang wikitext]

Mga sanggunian

[baguhin |baguhin ang wikitext]
  1. "GINI index (World Bank estimate) - Armenia".World Bank.Inarkibo mula sa orihinal noong 21 Nobyembre 2018. Nakuha noong17 Hunyo 2021.

 CIS

Mga bansa at dependensiya saAsya
Mga estadong soberano
Estadong limitado ang pagkakakilala
Dependensiya at iba pang teritoryo


BansaArmeniaAng lathalaing ito na tungkol saBansa atArmenia ay isangusbong. Makatutulong ka saWikipedia sapagpapalawig nito.

Nagmula sa "https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Armenya&oldid=2161937"
Kategorya:
Mga nakatagong kategorya:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp