AngEstados Unidos (Ingles:United States), opisyal naEstados Unidos ng Amerika, dinadaglat naEU/EUA (Ingles:US/USA), at karaniwang tinatawag naAmerika (Ingles:America), ay bansang transkontinental na pangunahing matatagpuan saHilagang Amerika. Hinahangganan ang 48 estado at distritong pederal nito ngKanada sa hilaga atMehiko sa timog. Makikita angAlaska sa sukdulang hilagang-kanluran ng Hilagang Amerika na katabi ng Kanada sa silangan at nahihiwalay saRusya sa kanluran sa Kipot ng Bering; angHawai ay isang kapuluangPolinesyo na nasasagitna saKaragatang Pasipiko at ang tanging estado na wala saKaamerikahan. Nagbabahagi ang bansa ng mga limitasyong maritimo saBahamas,Kuba, Rusya,Reyno Unido,Republikang Dominikano,Kapuluang Cook,Samoa, atNiue. Sumasaklaw ng mahigit 9,833,520 kilometrong kuwadrado (3,531,905 milyang kuwadrado) at mayroong higit 331 milyong naninirahan, ito ang ikaapat na pinamalaking bansa ayon sa panlupaing lawak, ikalima ayon sa magkaratig na lawak, at ikatlo ayon sa kabuuang lawak at populasyon. Itinatagurian na panlusaw na palayok ng mga kalinangan at etnisidad, hinubog ang populasyon nito ng ilang siglo ngimigrasyon. Mayroon itong lubos na dibersong klima at heograpiya, at kinikilala bilang isa sa 17 ekolohikal na bansang megadiberso. Ang kabiserang pambansa nito ayWashington, D.C. habang ang pinakamalaking lungsod at sentrong pampananalapi nito'yLungsod ng Bagong York.
Ang mga Paleo-Indians ng Siberia ay nandayuhan sa Hilagang Amerika 12,000 taon na ang nakalilipas. Nagsimula angpananakop ng mga Europeo noong ika-16 na siglo. Nabuo ang Estados Unidos mula sa13 kolonyang Britano na itinatag sa Silangang Baybayin. Ang pakikipagtalo hinggil sa pagbubuwis at pamamahala ngGran Britanya ay nagbunsod saAmerican Revolutionary War (1775-1783), na nagpangyaring makamit ng bansa ang kalayaan. Sa huling bahagi ng ika-18 siglo, lalo pang lumawak ang nasasakupan ng Estados Unidos habang unti-unting nag-aangkin ng mga teritoryo, kung minsan sa pamamagitan ng digmaan na nagtaboy sa maramingkatutubong Amerikano, at naitatatag ang mga bagong estado. Pagsapit ng 1848, nasakop na ng Estados Unidos ang Hilagang Amerika hanggang sa kanluran. Naging legal angpang-aalipin sa timugang Estados Unidos hanggang noong ika-19 na siglo, nang buwagin ito ngDigmaang Sibil ng Amerika.
Pagsapit ngdekada 1890 ay naitala ang ekonomiya ng Estados Unidos bilang pinakamalaki sa mundo, at kinumpirma ngDigmaang Espanyol-Amerikano atUnang Digmaang Pandaigdig ang katayuan nito bilang kapangyarihang militar. Sa pagtatapos ngIkalawang Digmaang Pandaigdig ay lumabas ang bansa bilang unang estadongnukleyar at isa sa dalawang pinakamakapangyarihang bansa kasama angUnyong Sobyetiko. Nasangkot ang dalawang estado sa isang tunggalian noongDigmaang Malamig para sa ideolohikong pangingibabaw, partikular na makikita saDigmaang Koreano atDigmaang Biyetnamita, ngunit pareho nilang iniwasan ang direktang labanang militar. Nakipagkompitensya rin sila saKarerang Pangkalawakan, na nagtapos sa Amerikanong pangkalawakang paglipad ng 1969 na ipinadala ang mga tao saBuwan sa unang pagkakataon. Kasabay nito, humantong angkilusang pangkarapatang sibil sa pagbabawal sadiskriminasyong panlahi laban sa mgaAprikanong Amerikano. Nagwakas ang Digmaang Malamig sa pagkabuwag ng URSS noong 1991, na iniwan ang EUA bilang nag-iisang superpotensyang internasyonal. Saika-21 dantaon, nagresulta ang mga pag-atake noong11 Setyembre 2001 sa paglunsad ng bansa ng digmaan laban sa terorismo, na kinabibilangan ngDigmaan ng Apganistan (2001–2021) atDigmaan ng Irak (2003–2011). Ang pagsibol ngTsina at pagbabalik ng Rusya sa pandaigdigang politika ay nagdulot ng mga tensyon sa pagitan ng mga bansa na kung minsa'y tinatawag na Ikalawang Digmaang Malamig.
Isangrepublikang pederal, binubuo ang EU ng tatlong magkakahiwalay na sangay ngpamahalaan atlehislaturang bikameral. Pinapatakbo sa ilalim ngdemokrasyang liberal atekonomiyang pampamilihan, nagraranggo ito ng mataas sa mga pandaigdigang sukat ngkarapatang pantao,kalidad ng buhay,kita atyaman,ekonomikong pagkakakompitensya, atedukasyon. Gayunpaman, pinapanatili ng bansa angparusang kamatayan, wala ng pangkalahatang pangangalagang pangkalusugan, at mayroong mataas na antas ng pagkakabilanggo at kawalan ng pagkakapantay-pantay. Ang pangunahingindustriyal atkapitalistang puwersa sa planeta, isa ito sa mga namumuno ng makaagham na pananaliksik at pagbabagong teknolohikal. Ito ang pinakamalakingekonomiya ayon sa nominal naKDP at ikalawa ayon sa KDP batay saKLP. Sa halaga, ito ang pinakamalaking nag-aangkat at ikalawang pinakamalaking nagluluwas ng mga kalakal. Bagama't bumubuo ng halos 4.2% lamang ng kabuuang pandaigdigang populasyon, hawak ng bansa ang higit 30% ng kayamanan sa mundo, ang pinakamalaking bahaging taglay ng alinmang bansa. Isa itong kasaping tagapagtatag ngOEA,PMI,OTHA,Bangkong Pandaigdig, atmga Nagkakaisang Bansa, kung saan naglilingkod ito bilang panatilihang miyembro ngKonsehong Pangkatiwasayan nito. Gumagastos ng katumbas ng halos dalawang-ikalima ng pandaigdigang paggastang pangmilitar, nagtataglay ito ng ikatlong pinakamalaking hukbo sa mundo. Nangunguna ang EUA sa mga larangan ngpolitika,kalinangan, atagham saDaigdig.
Malapitang litrato ng mapa ni Waldseemüller na nagpapakita ng pangalang Amerika sa lupaing kilala ngayon bilangBrasil.
Isinasapetsa ang pinakamaagang kilalang paggamit ng pangalang "Amerika" sa taong 1505, nang ginamit ito ng makatang Aleman na si Mathias Ringmann sa kanyang tulang ukol sa Bagong Mundo. Latinisado itong anyo ng pangalan ng Italyanong eksplorador na si Amerigo Vespucci, na unang nagmungkahi na ang Kanlurang Indiyas na natuklasan niCristobal Colon noong 1492 ay bahagi ng dating di-kilalang kalupaan, kaysa sa silangang hangganan ngAsya.[1] Inilimbag ang mapangUniversalis Cosmographia ni Martin Waldseemüller noong 25 Abril 1507 kasama ang tula. Ginagamit ng mapa ang terminong "Amerika" para sa lugar na kinikilala ngayon bilangTimog Amerika.[2] Noong 1538, ginamit din ni Plamenkong kartograpong Gerardus Mercator ang pangalang "Amerika" sa kanyang sariling mapang pandaigdig, at inilapat ang salita sa buong Kanlurang Emisperyo. Iminumungkahi ng mga alternatibong teorya na hango ang "Amerika" sa Bulubunduking Amerrisque ngNicaragua, o mula sa apelyido ng mayamang Anglo-Gales na mangangalakal na si Richard Amerike.
Nagmumula ng unang dokumentadong ebidensya ng pariralang "Estados Unidos ng Amerika" sa isinulat na liham ni Stephen Moylan noong 2 Enero 1776 kay ayudante-ng-kampo ni George Washington na si Joseph Reed. Inihayag ni Moylan ang kanyang nais na lumakbay "nang may buo at sapat na kapangyarihan mula sa Estados Unidos ng Amerika patungong Espanya" upang humingi ng tulong sa Digmaang Mapanghimagsik. Karaniwang pagkakamali na kilalanin si Thomas Paine bilang lumikha ng terminong ito sa kanyang polyetongCommon Sense na inilathala noong Enero 1776, ngunit hindi niya ginamit ang huling anyo nito. Makikita ang unang publikasyon ng parirala sa isang di-kilalang sanaysay sa pahayagangThe Virginia Gazette sa Williamsburg noong 6 Abril ng parehong taon.
AngCliff Palace, matatagpuan ngayon sa Colorado, na itinayo ng mga katutubong Amerikano naPuebloano sa pagitan ng 1190 at 1260
Pinaniniwalaang ang mga unang nanirahan sa Hilagang Amerika ay mga taong nandayuhan mula sa Siberia patawid ng Beringia patungong Alaska 12,000 taon na ang nakalilipas (Ang Beringia ay isangland bridge na, noong sinaunang panahon, nagdurugtong sa lupain ng Siberia at Alaska hanggang sa maglaho ito at paghiwalayin ng katubigan na kilala ngayon bilang Bering Strait). Pero may ebidensiya di-umano na mas maaga pa rito ang pagdating nila. Ang kulturang Clovis, na umiral humigit-kumulang noong 11,000 BC, ang pinaniniwalaang kumakatawan sa mga unang taong nandayuhan sa Amerika. Ito marahil ang una sa tatlong bugso ng malakihang pandarayuhan patungong Hilagang Amerika; ang mga huling bugso ang nagdala sa kasalukuyang mga katutubo ng Athabaskan, Aleut, at Eskimo.
Sa pagdaan ng panahon, nagkahalo-halo na ang mga katutubo sa Hilagang Amerika. Ilan sa mga ito, gaya ng kulturang Mississippiano sa timog-silangan bago ang panahon ni Columbus, ay bumuo ng masulong na agrikultura, arkitektura, at sari-saring mga komunidad. Pinakamalaki sa mga ito ang Cahokia, isang dating lunsod-estado na ngayon ay dinadayong kaguhuan sa kasalukuyang Estados Unidos. Sa tinatawag na Four Corners Region (isang rehiyon kung saan nagtatagpo ang apat na kantong hangganan ng mga estado ng Utah, Arizona, Colorado, at New Mexico), nabuo ang kultura ng mga katutubong Puebloano mula sa mga siglo ng mga pag-eeksperimento sa agrikultura. Ang Haudenosaunee, na matatagpuan sa timugang rehiyon ng Great Lakes, ay unti-unting naitatag sa pagitan ng ika-12 at ika-15 siglo. Lumaganap sa mga estadong Atlantiko ang mga tribo ng Algonquian, na nakilala sa pangangaso at pambibitag. Naging magsasaka din naman ang ilan sa kanila.
Hindi matiyak ang populasyon ng mga katutubong Amerikano sa panahon ng pakikipag-ugnayan ng mga Europeo. Tinantiya ni Douglas H. Ubelaker ng Smithsonian Institution ang bilang ng populasyon: 92,916 sa timugang estadong Atlantiko at 473,616 sa mga estadong kahangga ng Gulf of Mexico. Pero napakaliit ng mga bilang na ito sa tingin ng mga akademiko. Ang antropologist na si Henry F. Dobyns ay naniniwalang mas malaki pa ang mga bilang ng populasyon: 1.1 milyon ang mga nasa estadong kahangga ng Gulf of Mexico, 2.2 milyon ang mga nasa estado mula Florida hanggang Massachusetts, 5.2 milyon ang mga nasa rehiyon ng Mississippi, at mga 700,000 ang nakatira sa estado ng Florida.
AngMayflower Compact, na nilagdaan sa loob mismo ng barkongMayflower noong 1620, ang nagpasimula ng pag-uusap para sa pagbuo ng sariling gobyerno at konstitusyon.
Kontobersyal at laging pinagdedebatehan ang maagang kolonisasyon ng mga Norse (o mga Vikings ng Scandinavia) sa New England. Ang unang napaulat sa kasaysayan na pagdating ng mga Europeo sa ngayo'y kontinente ng Estados Unidos ay ang unang ekspedisyon ng conquistadores mula Espanya na si Juan Ponce de León sa noo'y Spanish Florida noong 1513. Bago pa nito, nakarating na saPuerto Rico siChristopher Columbus mula sa kaniyang paglalayag noong 1493, at nang sumunod na dekada ay tinirhan ng mga Espanyol ang San Juan. Bumuo ng mga pamayanan ang mga Espanyol sa Florida at New Mexico, ang Saint Augustine, na itinuturing na pinakamatandang siyudad sa bansa, at ang Santa Fe. Nagtatag naman ang mga Pranses ng kanilang sariling mga pamayanan sa mga pampang ngIlog Mississippi, lalo na sa New Orleans.
Matagumpay namang nakabuo ng kolonya ang mga Britano sa silanganing baybayin ng Hilagang Amerika: ang Virginia Colony sa Jamestown noong 1607 at Pilgrims Colony sa Plymouth noong 1620. Unang itinatag sa kontinente noong 1619 ang sarili nitong lehislatibong kapulungan, ang Virginia's House of Burgesses. Ang mga dokumentadong kasunduan, gaya ng Mayflower Compact at ang Fundamental Orders of Connecticut, ang bumuo ng mga parisan bilang batayan ng mga saligang batas na ipinatupad sa mga maitatatag pa noong mga kolonya sa Amerika. Marami sa mga pamayanang Ingles ay mga Kristiyanong naghahangad ng malayang pagsamba. Noong 1784, mga Ruso ang mga unang Europeo na nakapagtatag ng sariling pamayanan sa Alaska, sa Three Saints Bay. Ang mga Amerikanong Ruso noon ang sumasakop sa kalakhang bahagi ng ngayo'y estado ngAlaska.
Sa maagang panahon ng kolonisasyon, maraming nakipamayang Europeo ang nakaranas ng kakulangan sa pagkain, sakit, at pag-atake mula sa mga Katutubong Amerikano. Ang mga katutubong Amerikano ay madalas ding nakikipaglaban sa mga kalapit na tribo at mga Europeo. Gayunpaman, sa maraming pagkakataon, natutuhan ng mga katutubo at mga naninirahan na umasa sa isa't isa. Ang mga nakipamayan ay nakipagkalakalan para sa pagkain at mga balat ng hayop; ang mga katutubo naman para sa mga baril, mga kasangkapan at iba pang kalakal sa Europa. Tinuruan ng mga katutubo ang mga Europeo na magtanim ng mais, sitaw, at iba pang mga pagkain. Nadama ng mga misyonerong Europeo at iba pa na mahalagang "sibilisahin" ang mga Katutubong Amerikano at himukin sila na tularan ang mga gawi at pamumuhay ng mga Europeo pagdating sa agrikultura. Gayunpaman, sa paglawak ng kolonisasyon ng Europa sa Hilagang Amerika, lumikas na lang ang mga Katutubong Amerikano dahil madalas na pinapatay sila sa panahon ng mga alitan.
Ang Pinagkaisang Kolonya noong 1775: * Matingkad na Pula = Mga Kolonya ng New England. * Mapusyaw na Pula = Mga Kolonya sa Gitnang Atlantiko. * Kayumangging Pula = Mga Kolonya sa Timog.
Ang mga nakipamayang Europeo ay nagsimula ring manguha ng mga Afrikano para gawing alipin sa Amerika sa pamamagitan ng slave trade patawid ng Atlantiko. Dahil sa mabagal na pagkalat ng mga tropikal na sakit at mas mahusay na panggagamot, naging mas mahaba ang buhay ng mga alipin sa Hilagang Amerika kumpara sa Timog Amerika, dahilan ng kanilang mabilis na pagdami. Ang mga pamayanan sa kolonya ay karaniwang hinahati ayon sa relihiyon at moral na kalagayan ng alipin, at ilang mga kolonya nga ang nagpasa ng mga batas na laban at pabor sa isinagawang panukala. Gayunpaman, pagsapit ng ika-18 siglo, ang mga aliping Afrikano na ang pumalit sa mga manggagawang Europeo na walang sahod bilang mga cash crop labor, partikular na sa Katimugang Amerika.
Ang Labintatlong Kolonya (New Hampshire, Massachusetts, Connecticut, Rhode Island, New York, New Jersey, Pennsylvania, Delaware, Maryland, Virginia, North Carolina, South Carolina, at Georgia) na magiging Estados Unidos ng Amerika ay pinangasiwaan ng mga Britano bilang kanilang mga banyagang teritoryo, o nasasakupan. Gayunpaman, lahat ng ito ay may sari-sariling gobyerno at mga halalan na puwedeng pagbotohan ng mga tao. Dahil sa mataas na bilang ng mga ipinanganganak na sanggol, kakaunting namamatay, at matatag na komunidad, naging mabilis ang paglago ng populasyon ng mga kolonya; nahigitan pa nito ang populasyon ng mga katutubong Amerikano. Ang kilusan ng mga nanunumbalik sa Kristiyanismo noong mga dekada ng 1730 at 1740, na tinawag na ang Great Awakening, ang nagpaalab sa interes ng mga tao sa relihiyon at sa karapatan sa malayang pagsamba.
Noong Pitong Taóng Digmaan (1756-1763), tinatawag ding French and Indian War, naagaw ng mga puwersang Britano ang Canada mula sa mga Pranses. Sa pagtatatag ng Lalawigan ng Quebec, ang lalawigang Pranses ng Canada ay pinanatiling hiwalay sa mga lalawigang Ingles ng Nova Scotia, Newfoundland, at ng Labintatlong Kolonya. Hindi kasama ang mga Katutubong Amerikano na nanirahan doon, ang Labintatlong Kolonya ay may populasyong mahigit 2.1 milyon noong 1770, halos isang katlo ng populasyon ng Britanya. Habang may dumarating na mga bagong maninirahan at patuloy sa paglago ang populasyon, iilang mga Amerikano na lamang ang ipinanganganak sa ibang mga bansa noong dekada ng 1770. Ang distansya ng mga kolonya mula sa Britanya ay nagbigay-daan sa pag-unlad ng sariling pamahalaan, pero ang inaasam nilang tagumpay ay nag-udyok sa mga monarko ng Britanya na pana-panahong maghangad na muling igiit ang awtoridad ng hari.
Deklarasyon ng Kasarinlan, ipininta ni John Trumbull, nagpapakita sa Komite ng Lima na nagpipresenta ng balangkas ng Deklarasyon sa Continental Congress, 4 Hulyo 1776.
AngDigmaang Rebolusyonaryong Amerikano na ipinaglaban ngLabintatlong Kolonya mula sa Imperyo ng Britanya ang unang matagumpay na digmaan sa modernong kasaysayan na isinagawa ng isang di-Europeong pangkat laban sa isang kapangyarihang Europeo. Binuo ng mga Amerikano ang konsepto ng “republikanismo”, kung saan ang gobyerno ay dapat nakasalig sa kapakapanan ng mamamayan ayon sa nakasaad sa kanilang lokal na lehislatura. Ipinatupad ang kanilang “mga karapatan bilang mamamayang Ingles” at ang slogan na “walang buwis kung walang ipinepresenta.” Tinangka ng mga Britano na gawing parliamento ang kanilang imperyo, na nagresulta ng digmaan.
Udyok ng kanilang nagkakaisang desisyon, inilunsad ngSecond Continental Congress, isang pagtitipon na binubuo ng Pinagkaisang Kolonya, angDeklarasyon ng Kasarinlan noong Hulyo 4, 1776; at ang araw na ito ang ipinagdiriwang bilangAraw ng Kalayaan. Noong 1777, angArticles of Confederation ay nagpanukala ng isang desentralisadong gobyerno na tumagal lang hanggang noong 1789.
Matapos matalo saLabanan sa Yorktown noong 1781, ang Britanya ay pumirma sa isangkasunduang pangkapayapaan. Iginawad na ang internasyonal na pagkilala sa mga teritoryong sakop ng Amerika, at ipinagkaloob na sa bansa ang mga lupaing nasa silangang panig ng Ilog Mississippi. Gayunpaman, hindi pa rin tapos ang tensyon laban sa Britanya, na umakay saLabanan noong 1812, isang alitang nagtapos lang sa isang pustahan. Pinangunahan ng mga Nationalista angPhiladelphia Convention noong 1787 para isulat angKonstitusyon ng Estados Unidos, napinagtibay noong 1788. Sa higit pang pagpapatibay sa konstitusyon noong 1789, muling inorganisa na magkaroon ng tatlong sangay ang pederalismo, sa layuning mapahusay ang mga gawaing pagsusuri at pagbabalanse. SiGeorge Washington, na siyang nanguna sa tagumpay ngContinental Army, ang unang inihalal na pangulo sa ilalim ng bagong konstitusyon. Inaprubahan angBill of Rights noong 1791, na nagbigay ng higit na kalayaan sa mga mamamayan at garantiya ng legal na proteksyon mula sa pamahalaan.
Bagaman hindi direktang nakibahagi ang pederalismo sa mga slave trade sa Atlantiko noong 1807, lumaganap noong 1820 ang pagsasaka at pagbebenta ng cotton crop sa Dulong Timog, at kasabay nito, ang pang-aalipin. AngIkalawang Great Awakening, lalo na noong mga taon ng 1800 hanggang 1840, ay nagkumberte sa milyon-milyong mamamayan saProtestantismo. Pinasigla naman nito ang mga mamamayan sa Hilaga na magsagawa ng iba’t ibang kilusang panlipunan para sa pagbabago, kasama na angpaglansag sa di-makatarungang pang-aalipin. Sa Timog, nagsagawa ng pangungumberte ang mga Metodista at Baptist sa mga mamamayang alipin.
Pag-aangkin ng mga teritoryo para sa Estados Unidos sa pagitan ng 1783 at 1917
AngCalifornia Gold Rush ng 1848-1849 ay nagdulot ng malawakang pagdarayuhan patungong Pacific coast, na humantong sagenocide sa California at paglikha ng karagdagang mga estado sa kanluran. Ang pagbibigay ng mga lupain sa mga puting Europeano bilang bahagi ngHomestead Acts, na halos 10% ng kabuuan ng Estados Unidos, at sa mga pribadong kompanya ng riles at kolehiyo bilang bahagi ng paggagawad ng mga lupain ay lalong nagpaunlad sa ekonomiya. Matapos ang Civil War, ang paggawa ng mga bagongtranscontinental railways ay nagpadali sa mga mamamayan na magpalipat-lipat at makipagkalakalan, pero naging madali rin ang panunupil sa mga katutubong Amerikano. Noong 1869, isang bagongPeace Policy ang ipinanukala, na sinasabing magpoprotekta sa mga katutubong Amerikano mula sa mga pang-aabuso, huwag masangkot sa digmaan, at mapagtibay ang kanilang pagkamamamayan sa Amerika. Magkagayunman, nagkaroon pa rin ng mga digmaan at alitan sa mga estado sa kanluran hanggang noong dekada na 1900.
Ang talaang ito ay hindi kinabibilangan ng mga Indian reservation na may limitadong soberanyang pangtribo o angFreely Associated States na sumasali sa mga programa ng pamahalaan ng Estados Unidos ngunit hindo nasa ilalim ng soberanya ng Estados Unidos.
States and federal districtPadron:In5 Inhabited territoriesPadron:In5 Uninhabited territories
Ang sumusunod ay isang listahan ng mga internasyonal na mga exclave sa Estados Unidos. Ang mga ito ay matatagpuan lahat sa mainland Estados Unidos. Ang isangexclave ay isang bahagi ng isang estado sa heograpiya na nakahiwalay mula sa pangunahing bahagi ng nakapalibot na dayuhan teritoryo. Ito ang ilan sa lahat:
Bilang pangatlong pinakamalaking bansa sa buong mundo (sa kabuuang sukat), ang paysahe at mga tanawin sa Estados Unidos ay magkakaiba: lupang kakahuyang katamtaman (temperate forest) sa Silangang baybayin,bakawan saFlorida, angMalaking Kapatagan sa gitang bahagi ng bansa, ang sistemangIlog Mississippi-Missouri, angGreat Lakes na parte rin ng saCanada,Rockies na nasa kanluran ng kapatagan, ilang disyerto at sonang katamtaman sa baybaying kanluran ng Rockies, at mga kagubatang katamtaman (temperate rainforest) sa bahaging Pasipiko ng Hilagang-Kanluran. Dagdag paysahe din angAlaska at mgamabulkang pulo ngHawaii.
Ang klima ay iba-iba rin: tropikal saHawaii at timogFlorida, attundra naman saAlaska at sa mga tuktok ng matataas na bundok (pati ng Hawaii). Karamihan sa mga bahaging Hilaga at Silangan ay dumaranas ng klimang kontinental-katamtaman, may mainit na tag-araw at malamig na taglamig. Ang timog bahagi ng bansa naman ay dumaranas ng subtropikal na klimang umedo na may katamtamang taglamig at mahahaba at umedong tag-araw.
Binubuo ng limampungestado ang Amerika na may limitadongawtonomiya at kung saan angbatas federal ang nananaig sabatas ng estado. Sa pangkalahatan, ang mga usapin sa loob ng hangganan ng mga estado ay saklaw ng kani-kanilang mga pamahalaang estado. Nabibilang dito ang panloobang komunikasyon; mga regulasyong may kinalaman sa pag-aari, industrya, negosyo, at kagamitang pampubliko; angkodigong kriminal ng estado; at mga kondisyon ng pagtatrabaho sa loob ng estado. Pumapailalim angDistrito ng Kolumbiya sa hurisdiksiyon ngKongreso ng Estados Unidos, at may limitadongalituntuning lokal.
Angsaligang batas ng iba't ibang estado ay may pagkakaiba sa ilang detalye ngunit kapwa sumusunod sa iisang huwarang tulad ng sa Saligang Batas federal, kabilang dito ang pahayag sa karapatang pantao at ang plano ng pagbubuo ng gobyerno. Sa mga usaping gaya ng pagpapatakbo ng negosyo, mga bangko, kagamitang pampubliko at mga kawang-gawang institusyon, ang saligang batas ng bawat estado ay kadalasang mas detalyado at klaro kaysa sa Saligang Batas federal. Sa mga nakalipas na taon, umako ng mas malawak na responsibilidad ang pamahalaang federal sa mga bagay-bagay gaya ng kalusugan, edukasyon, kapakanan, transportasyon, pabahay, at pagsulong urban.
Binubuo ng tatlong sangay ang pamahalaang pederal: angehekutibo (pinamumunuan ngPangulo), anglehislatura (angKongreso), at anghudikatura (pinamumunuan ngKorte Suprema). Nahahalal ang pangulo sa isang mandato ng apat na taon ngElectoral College, na nahihirang sa botong popular sa limampung estado. Nahahalal naman ang mga miyembro ng Konggreso sa mandato ng 2 taon saKamara ng mga Kinatawan at ng 6 taon saSenado. Tinatakda ng Pangulo ang mga huwes ng Korte Suprema at may pahintulot ng Senado sa pagkakaroon ng hindi limitadong termino. Kinokopya ng modelong tripartite na ito ng pamahalaan sa antas ng estado sa pangkalahatan. May iba't ibang anyo ang mga lokal na pamahalaan.
Pinamamayanihan ang pamahalaang pederal at pang-estado ang dalawang pangunahing partidong pampolitika, ang mgaRepublikano (Republicans) at ang mgaDemokrata (Democrats). Mayroong ding ibang maliliit na partido; ngunit hindi sila nakakapanghikayat ng kasindaming tagasuporta. Sa kabuuan, nangingibabaw ang tulad ng saright wing ng mga demokrasya sa Europa ang kulturang pampolitika sa Estados Unidos at madalas na nakikitungo sa iba't ibang usapin. Mahirap tukuyin ang kategoryang kinabibilangan ng dalawang partidong ito. Sa kulturang pampolitika ng Estados Unidos, mailalarawan ang Partido Republikano bilangright-wing at ang Partido Demokrata naman aycenter-left. Ang mgakandidato ng mga partido menor at independiente ay bihirang nahahalal, at kung nahalal man ay sa lokal o estado lamang, ngunit sa sistema ng politika ng bansa, nananaig ang mga "hakot partido" sa mga koalisyon. Ang mga patakaran at ideolohiya ng kasalukuyang Pangulo ng Estados Unidos ang may malaking ginagampanan sa patakbo ng kanyang partido, pati na rin sa plataporma ng oposisyon.
Ang Estados Unidos ay isangunyong pederal na may limampung estado. Ang orihinal na labintaltong estado ay ang unang labintatlong kolonya na nag-aklas mula sa pamumuno ng mga Ingles. Noong unang bahagi ng kasaysayan ng bansa, tatlong bagong mga estado ang binuo mula sa mga teritoryo galing na sa umiiral na mga estado: angKentucky mula saVirginia;Tennessee mula saNorth Carolina; atMaine mula saMassachusetts. Karamihan sa ibang mga estado ay nanggaling sa mga teritoryong nakuha mula sa mga digmaan o sa mga nabili ng pamahalaan ng Estados Unidos. Taliwas dito ang nangyari saVermont,Texas atHawaii: ang bawat isang ito ay dating malalayang republika bago sumali sa unyon. NoongDigmaang Sibil ng Amerika humiwalay angKanlurang Virginia sa Virginia. Ang pinakabagong estado - ang Hawaii - ay natamasa ang pagiging isang ganap na estado noong Agosto 21, 1959.[36]
Bumuo ang labintatlong kolonya, sa Deklarasyon ng Kalayaan ng Estados Unidos, ng kani-kanilangbayang estado na katulad ng mga bansa saEuropa noon. Sa mga sumunod na taon, dumami ang bilang ng mga estado sa Amerika dahil sa paglawak nitong pakanluran, sa pananakop at pagbibili ng mga lupa ng pamahalaang pambansa, at sa paghahati ng ilang estado, nauwi sa kasalukuyang bilang na limampu. Pangkalahatang nahahati ang mga estado sa mas maliit na rehiyong administratibo, kabilang ang mgakondado o "county", mgalungsod at mgapamayanan o "township".
Ang Estados Unidos ay isang mayaman at maunlad na bansa na may ekonomiyang pamilihan[72] at ang may pinakamalaking nominal naGDP at kabuuang yaman. Ito ang ikalawang bansa sa buong mundo na may kakayahan sa pagbili ng mga mamamayan nito.[73] Ito ang ika siyam na bansa sa buong mundo sa kada taong nominal naGDP at ika-15 sa kada taong Paridad ng Kakayahang Pagbili noong 2021.[74] Ang Estados Unidos ang pinakamakapangyarihan sa usaping ekonomiyang pangteknolohiya at paglikha ng mga bagong ideya at produkto lalo naintelihensiyang artipisyal,kompyuter,parmasyutikal,medikal,pangkalawakan at kagamitang panghukbo.[75] AngDolyar ng Estados Unidos ang salaping pinakaginagamit sa mga transaksiyon sa buong mundo at ang pinakainiimbak na salapi na sinusuportahan ng ekonomiya ng Estados Unidos, militar ng Estados Unido, sistemang petrodolyar at ang kaugnay naeurodollar at malaking pamilihan ng US Treasury.[76][77] Ang ilang mga bansa ay gumagamit sa US dollar bilang de factor currency.[78][79] Kabilang sa mga kasamang nakikipagkalakalan sa Estados Unidos angTsina,European Union,Canada,Mexico,India,Japan,Timog Korea,United Kingdom, atTaiwan.[80] Ang Estados Unidos ang pinakamalaking tagapag-angkat at ang ikalawang pinakamalaking tagapagaluwas.[81] Ito ay may kasunduan sa malayang kalakalan sa ilang mga bansa kasama angUSMCA, Australia, Timog Korea, Switzerland, Israel at marami pang iba.[82]
Ang ekonomiya nito ay sinasanhi ng masagang mga mapagkukunan sa kalikasan, mahusay na pinaunlad na mga imprastruktura at malaking produktibidad o pagiging produktibo ng mga mamamayan nito.[83] Ito ay may ika-7 malaking kabuuang halaga ng mapagkukunang pangkalikasan na nagkakahalagangUS$45trilyon noong 2015.[84]
Ang mga Amerikano ang may pinakamataas na sahod ng empleyado at pangbahay sa mga bansang kasapi ngOECD.[85]
Noong 1890, nalampasan ng Estados Unidos angImperyong British bilang pinakaproduktibo o mapakinabangan na ekonomiya sa buong mundo.[86] Ito ang pinakamalaking prodyuser ng petrolyo at natural gas.[87] Noong 2016, ito ang pinakamalaking bansang nakikipagkalakalan.[88]. Ito rin ang ikatlong pinakamalaki sa pagmamanupaktura ng mga produkto na kumakatawan bilang ikalima sa output ng pagmamanupaktura sa buong mundo.[89] Hindi lamang ito ang mayroong pinakamalaking panloob na pamilihan ng mga produkto ngunit nangunguna sa kalakalan ng mga serbisyo na nagkakahalagang $4.2trilyon noong 2018.[90] Sa 500 pinakamalalaking kompanya sa buong mundo, ang 121 ay nakaheadquarter sa Estados Unidos.[91] Ang Estados Unidos ang bansa sa buong mundo na may pinakamaraming bilyonaryo na may kabuuang halagang $3 trilyong dolyar.[92][93]
Ang mga komersiyal na banko sa Estados Unido ay may ariariang $20trillion noong 2020.[94] Ang USGlobal assets under management ay mayroong ariariang $30trilyon.[95][96]
AngNew York Stock Exchange atNasdaq ang pinakamalaking mgapamilihan ng stock ayon sakapitalisasyon ng pamilihan atbolyum ng kalakalan.[97][98] Ang mga pamumuhunang pandayuhan sa Estados Unidos ay umabot ng $4.0trilyon,[99] samantalang ang pamumuhuan ng Estados Unidos sa mga dayuhang bansa ay umabot ng higit sa $5.6 trilyon.[100] Ang ekonomiya ng Estados Unidos ay nangunguna saventure capital[101] at pagpopondo sa Pandaigdigang Pananaliksik at Pagpapaunlad.[102] Ang paggasta ng mga konsumer ay bumubuo ng 68% ng ekonomiya ng Estados Unidos noong 2018,[103] samantalang ang bahaging paggawang sahod ay 43% noong 2017.[104] Ito ang ikatlong bansa na pinakamalaking merkado ng mga mamimili.[105] Ang pamilihan ng mga trabaho ay umaakit ng mga immigrante mula sa iba ibang bansa na karaniwan ay edukado dahil sa mas maraming oportunidad sa Estados Unidos.[106] Ang Estados ay nangungunang ekonomiya ayons sa mga pag-aaral gaya ngIndex ng Madaling Pagnegosyo sa bansa,Ulat ng Pagiging Kompetetibo sa Buong Mundo at iba pa.[107]Ang Ekonomiya ng Estados Unidos ay dumanas ng malalang pagbagsak ng ekonomiya noong recession noong mga 2007-2009 na dulot ng subprime mortgage crisis at lumaganap sa buong mundo.[108][109][110][111] Ang Estados Unidos ang ika-41 sapagiging pantay ng sahod ng mga mamamayan sa mga 156 bansa noong 2017.[112].[113]
Hindi kasama angSocial Security atMedicare, ang Kongreso ng Estados Unidos ay naglaan ng halos $717 bilyon sa mga pondong pederal noong 2010 at karagdagang $210 bilyon ay inilaan sa mga pondo ng estado ($927 bilyong total) para sa mga programang welfare o pagbibigay tulong sa mga nangangailangan. Ang kalahati nito ay napunta sa pangangailangang medikal at halos 40% para sa cash, pagkain (food stamps) at tulong pabahay. Ang ilan sa mga programa ay kinabibilangan ng pagpopondo sa mga paaralang pampubliko, pagsasanay para sa trabaho, mga benepisyong SSI at medicaid.[114] Magmula noong 2011[update], ang public social spending-to-GDP ratio sa Estados Unidos ay sa ibaba saOECD average.[115] Ang halos kalahati ng mga tulong na welfare na nagkakahalagang $462 bilyon ay napunta sa mga pamilyang may anak na ang karamihan ay mga mag-isang nagtataguyod ng anak.[116]
Noong ika-19 na siglo, angUnited Kingdom,Italya, KanlurangEuropa,Pransiya, atAlemanya ang nangunguna sa pagkakatuklas ng mga bagong ideya at kaalaman sasiyensiya atmatematika.[117][118] Bagaman, nahuhuli ang Estados Unidos sa pagpormula ng teorya, ito ay nangibabaw sa paggamit ng teorya upang lutasin ang mga problema. Ito angnilalapat na siyensiya. Dahil ang mga Amerikano ay malayo sa pinagmumulan ng siyensiyang Kanluranin at pagmamanupaktura, ang mga Amerikano ay kailangang tuklasin ang mga paggawa ng mga bagay. Nang pagsamahin ng mga Amerikano ang kaalamang teoretikal sa Katalihunang Yankee, ang resulta ay isang daloy ng mga mahahalagang imbensiyon. Ang mga mahahalagang Amerikanong imbentor ay kinabibilangan ninaRobert Fulton (na nag-imbento ngsteamboat);Samuel Morse (nag-imbento ngtelegraph);Eli Whitney (nag-imbento ngcotton gin);Cyrus McCormick (angreaper); atThomas Alva Edison na siyang pinamalikhain sa lahat ng mga siyentipiko na may maraming imbensiyon na kanyang ginawa.
Unang paglipad ng Wright Flyer I, Disyembre 17, 1903, si Orville ang piloto at si Wilbur ang nagpapatakbo ng sulok ng pakpak ng eroplano.
Si Edison ay palaging ang una sa paglikha ng paglalapat siyentipiko pero siya ang palaging nagtatapos sa isang idea. Halimbawa, nilikha ng Inhinyeryong British na siJoseph Swan ang incandescent electric lamp noong 1860, halos 20 taon bago si Edison. Ngunit ang ilaw na bombilya ni Edison ay mas tumatagal sa imbensiyon ni Swan at maaaring patayin o ilawan ng indibidwal samantalang ang bombilya ni Swan ay magagamit lamang kapag ang ilang mga ilaw ay iniliywan o pinatay sa parehong panahon. Pinabuti ni Edison ang kanyang bombilya sa paglikha ng dynamo na sistemang lumilikha ng kuryente. Sa loob ng 30 taon, ang kanyang mga imbensiyon ay nagbigay kuryente o ilaw sa milyong tahanan.
Ang Astronaut na siBuzz Aldrin, piloto ng Lunar Module ng unang misyon ng paglapag sabuwan. Siya ay makikita sa tabi ng itinayongWatawat ng Estados sa ibabaw ng buwan.
Isa pang pang mahalagang aplikasyon ng mga ideyang siyentipiko sa kagamitang praktikal ang inobasyon ng magkapatid naWilbur at Orville Wright. Noong 1980, sila ay nahumaling sa mga account ng mga eksperimentong glider sa Alemanya at kanilang sinimulan ang kanilang imbestigasyon sa mga prinsipyo ng paglipas. Sa pagsasama ng kaalamang siyentipiko at mga kakayahang mekanikal, nilikha nila ang ilang glider. Noong Disyembre 17,1993, matagumpay nilayng nailipad ang pinapatakbong mekanikal naeroplano.
AngIkalawang Digmaang Pandaigdig ay nagkaroon ng malalim na epekto sa pagpapaunlad ng siyensiya at teknolohiya sa Estados Unidos. Bago ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig, ang gobyernong pederal ay walang responsibilidad sa pagsuporta ng pagpapaunlad ng siyensiya sa bansa. Noong digmaan, ang pederal na pamahalaan at siyensiya ay bumuo ng matulunguning relasyon. Pagkatapos ng digmaan, ang pederal na pamahalaan ng Estados Unidos ay nagkaroon ng tungkuling suportahan ang siyensiya at teknolohiya. Pagkalipas ng ilang taon, sinuportahan ng pamahalaang pederal ang pagtatatag ng pambansang sistema ng siyensiya at teknolohiya na gumagawa sa Estados Unidos na lider sa buong mundo sa siyensiya at teknolohiya.[119]Bahagi ng nakaraan at kasalukuyang kadakilaan ng Estados Unidos sa siyensiya ang napakalaking badyet para sa pagsasaliksik at pagpapaunlad na nagkakahalagang $401.6bn noong 2009 na doble sa badyet ng Tsina sa siyensiya na $154.1bn at higit sa 25% sa badyet sa siyensiya ng European Union na $297.9bn.[120]
Ang Estados Unidos ay nakalikha ng 278 Nobel Laureate saPisika,Kemika,Pisiolohiya o Medisina noong 2021 na ang unang bansa at bumubuo ng 42.5 % ng lahat ng natanggap na Gantimpalang Nobel sa buong mundo sa larangan ng Pisika, Kemika, at Pisiyolohiya.[121]
Tungkulin at Impluwensiya ng Estados sa Buong Mundo
Ang Estados Unidos ang isa sa mga bansa sa buong mundo na may malaking impluwensiya sa usaping ekonomiya, kultura, wika, siyensiya, teknolohiya, karapatang pantao at kapayapaan sa buong mundo. Dahil sa mga tulong pandayuhan ng Estados Unidos sa ibang bansa lalo na sa mga mahihirap na bansa, ang mga bansang ito ay karaniwang naiimpluwensiyahan sa usaping mga karapatang pantao sa mga bansang ito dahil sa prinsipyo ng Kapantayan ng Lahat ng Tao na isinusulong ng Estados Unidos. Ang Estados Unidos ay may malaki ring papel sa pagpapanatili ng seguridad sa buong mundo. Halimbawa, nagawang matukoy at mapaslang ng Intelihensiya ng Estados Unidos ang kinarorooanan gamit ang mga sopistikadong teknolohiya ng mga nagtatagong Pinuno ng mga Organisasyong Terorista na kinabibilangan ninaOsama bin Laden na pinuno ngAl Qaeda at responsable sa pag-Atake noong Setyembre 11, 2001 atAbu Bakr al-Baghdadi na pinuno ngISIS. Dahil din sa suporta nito saIsrael, marami ang galit sa Estados Unidos. Gaya ng ibang mga bansangKanluranin na mauunlad, ang Estados Unidos ay may kapangyarihan na magpalumpo ng mga ekonomiya ng isang bansa sa pamamagitan ng pagpapataw ng mga ekonomikongsanction gaya ng ginawa saCuba,Iran,North Korea atRusya.
AngUnang Susog ay may dalawang probisyon na nauukol sarelihiyon: Ang Sugnay ngEstablisyemento (pagtatatag) at ang Sugnay ngMalayang Pagsasanay. Ang Establisyemento ay nagbabawal sa gobyerno ng Estados Unidos na "magtatag" ng isang relihiyon. Sa kasaysayan, ito ay nangangahulugan sa pagpipigil ng mga simbahan na isinusulong ng gobyerno gaya ngSimbahan ng Inglatera. Sa kasalukuyan, ang "establisyemento ng relihiyon" ay pinangangasiwaan ng tatlong bahaging pagsubok na inilatag ngKorte Suprema ng Estados Unidos saLemon v Kurtzman, 403, U.S. 602 (1971). Isa ilalim ng "pagsubok na Lemon", ang gobyerno ng Estados Unidos ay maaari lamang tumulong sa isang relihiyon kapag (1) ang pangunahing layunin ng pagtulong aysekular(hindi relihiyoso), (2) ang pagtulong ay dapat hindi nagsusulong o nagpipigil sa isang relihiyon at (3) walang labis na paghihimasok sa pagitan ng simbahan at estado.
Ang Sugnay ngMalayang Pagsasanay ay nagpoprotekta sa mga mamamayan ng Estados Unidos na magsanay ng relihiyon na kanilang nanaisin kung ito ay hindi lumalabag sa mgamoralidad ng publiko o maynakakapilit na interes ang gobyerno. Halimbawa, saPrince v. Massachusetts, 321 U.S. 158 (1944), isinaad ng Korte Suprema ng Estados Unidos na maaaring pwersahin ng estado ang pagpapabakuna ng mga bata na ang mga magulang ay hindi pumapayag dito sa kadahilanang pang-relihiyon. Isinaad ng Korte Suprema ng Estados Unidos na ang estado ay may interest na mangibabaw sa paniniwala ng mga magulang upang maprotektahan ang kalusugan ng mga mamayan ng Estados Unidos at kanilang kaligtasan.
Ang Estados Unidos ay isangkulturang indibidwalistiko na isang uri ng ngkultura na ang pagpapahalaga ay nasa isangindibidwal o sarili kesa sa isanggrupo. Ang mga kulturang indidbidwal ay nagbibigay halaga sa sariling pananaw, pribasiya,autonomiya(pangangasiwa sa sariling buhay), pag-asa sa sarili at sariling sikap. Ang mga Amerikano ay gumagamit ng diretsang pakipagtalastasan, naghahayag sa sariling naisin, at gumagamit ng mga iba't ibang paraan upang maayos ang mga alitan sa ibang kapwa tao. Ang Estados Unidos ay isang uri ngmay mababang pagitan ng kapangyarihan(low power distance culture) kung saan ito ay nagbibigay halaga sa bawat indibidwal na walang tinitingnang estado o katayuan sa buhay at nagtatakwil ng kawalang kapantayan sa lipunan. Tinatakwil ng mga Amerikano ang mga autoridad sa ikabubuti ng bawat indibidwal na bahagi ng isang lipunan.
Ang bansangEstados Unidos ay isa sa mga bansang nasaKanlurang Emisperyo kabilang angCanada sa mga protestanteng mga bansang ang lalaki ay tinutuli sa 70% nito saBagong Inglatera at "Midwest" kasalungat sa mga rehiyong timog at kanluran ay 50% hanggang 30% ang tinutuli.
Ang paghaharing militar, ekonomiko, at kultural ng Estados Unidos ang dahilan kung bakit isang mahalagang tema sa politika ng bansa angpatakarang panlabas (o foreign policy) nito, bukod pa sa kahalagahan ng imahen ng Estados Unidos sa buong mundo.
Nauntog ang patakarang panlabas ng Estados Unidos sa pagitan ngpamumukod oisolationism,imperyalismo at paghahalo ng mga ito, sa buong kasaysayan ng bansa.
Nagresulta ang malakas na impluwensiya nito sa politika at kultura ng buong mundo sa sobrangpagkamuhi ng ilan dito, atpagpuri naman at paghanga para sa ilan. Isang halimbawa nito siAyatollah Khomeini na tinawag ang Estados Unidos "The Great Satan" (Ang Dakilang Satanas).
↑The original 13 states becamesovereign in July 1776 upon agreeing to theUnited States Declaration of Independence, and each joined the first Union of states between 1777 and 1781, upon ratifying theArticles of Confederation.[4] These states are presented in the order in which each ratified the 1787 Constitution, thus joining the present federal Union of states. Subsequent states are listed in the order of their admission to the Union, and the date given is the official establishment date set byAct of Congress.For further details, seeList of U.S. states by date of admission to the Union
↑3.03.13.23.33.4Represented by a non-voting delegate in the House of Representatives.[9]
↑Although not organized through a federal organic act or other explicit Congressional directive on governance, the people of American Samoa adopted a constitution in 1967, and then in 1977, elected territorial officials for the first time.[14]
↑Although there are no indigenous inhabitants, as of 2009, around 150 U.S. 150U.S. military personnel and civilian contractors were living on the island, staffing theWake Island Airfield and communications facilities.[28]
↑Jensen, Merrill (1959).The Articles of Confederation: An Interpretation of the Social-Constitutional History of the American Revolution, 1774–1781. University of Wisconsin Press. pp. xi, 184.ISBN978-0-299-00204-6.
↑6.06.16.26.36.46.56.66.76.8"State Area Measurements and Internal Point Coordinates". Washington, D.C.: U.S. Census Bureau.Inarkibo mula sa orihinal noong Marso 16, 2018. Nakuha noongMarso 3, 2018.... provides land, water and total area measurements for the 50 states, the District of Columbia, Puerto Rico and the Island Areas. The area measurements were derived from the Census Bureau's Master Address File/Topologically Integrated Geographic Encoding and Referencing (MAF/TIGER) database. The land and water areas, ... reflect base feature updates made in the MAF/TIGER database through August, 2010.
↑"Islands We Serve: American Samoa". Washington, D.C.: U.S. Department of the Interior. Hunyo 11, 2015.Inarkibo mula sa orihinal noong Marso 9, 2018. Nakuha noongMarso 1, 2018.
↑"Guam".The World Factbook. Central Intelligence Agency. Nakuha noongHulyo 9, 2013.
↑"Navassa Island". Washington, D.C.: U.S. Department of the Interior. Hunyo 12, 2015.Inarkibo mula sa orihinal noong Agosto 15, 2016. Nakuha noongMarso 3, 2018.
↑Benjamin J. Cohen,The Future of Money, Princeton University Press, 2006,ISBN0691116660;cf. "the dollar is the de facto currency in Cambodia", Charles Agar,Frommer's Vietnam, 2006,ISBN0471798169, p. 17
↑"US GDP Growth Rate by Year".multpl.com. US Bureau of Economic Analysis. March 31, 2014. Nakuha noongJune 18, 2014.
↑Wright, Gavin, and Jesse Czelusta, "Resource-Based Growth Past and Present", inNatural Resources: Neither Curse Nor Destiny, ed. Daniel Lederman and William Maloney (World Bank, 2007), p. 185.ISBN0821365452.
↑"Income".Better Life Index. OECD. Nakuha noongSeptember 28, 2019.In the United States, the average household net adjusted disposable income per capita is USD 45 284 a year, much higher than the OECD average of USD 33 604 and the highest figure in the OECD.
↑Digital History; Steven Mintz."Digital History". Digitalhistory.uh.edu. Inarkibo mula saorihinal noong Marso 2, 2004. Nakuha noongAbril 21, 2012.
↑"Global 500 2016".Fortune. Inarkibo mula saorihinal noong 2018-09-21. Nakuha noong2022-03-22. Number of companies data taken from the "Country" filter.
%2c_by_John_Trumbull.jpg)
.jpeg)
.jpg)
