Angaktor,aktres oartista ay isang taong gumaganap ng isang karakter sa isang produksyon.[1] Nagtatanghal ang aktor "ng personal" sa tradisyunal na midyum ngteatro o sa modernong midya tulad ngpelikula,radyo, attelebisyon. Ang kahalintulad na katawagangGriyego ayὑποκριτής (hupokritḗs), literal na "isa na sumasagot". Ang interpretasyon ng aktor sa isang papel—ang sining ngpag-arte—ay nauukol sa ginampanan na papel, batay man sa isang tunay na tao o kathang-isip na karakter. Maaari ding ituring ito na isangrole ng aktor (o "gampanin ng aktor"), na tinawag ito dahil sa mga rolyo na ginagamit sa mga sinehan. Nagaganap ang interpretasyon kahit na ang aktor ay "ginagampanan nila ang kanilang sarili", tulad ng sa ilang anyo ng pang-eksperimentongsining ng pagganap.
Dati, sasinaunang Gresya at samedyebal na mundo, at saInglatera noong panahon niWilliam Shakespeare, mga lalaki lamang ang maaaring maging artista, at ginagampanan ang mga kababaihang karakter ng mga lalaki o batang lalaki.[2] Habang pinahintulutan ngSinaunang Roma ang mga babaeng nagtatanghal sa entablado, maliit na minorya lamang sa kanila ang binigyan ng mga bahaging nagsasalita. Pinahintulutan ngcommedia dell'arte ngItalya, gayunpaman, ang mga propesyonal na kababaihan na magtanghal noon pa man; si Lucrezia Di Siena, na nasa kontrata ng mga aktor ang pangalan noong Oktubre 10, 1564, ay tinukoy bilang ang unang aktres na Italyano na kilala sa pangalan, kasama sina Vincenza Armani at Barbara Flaminia bilang mga unang primadonna at ang unang mahusay na dokumentado na mga artista saItalya (at saEuropa).[3] Pagkatapos ng Restorasyong Ingles noong 1660, nagsimulang lumitaw ang mga babae sa entablado sa Inglatera. Sa modernong panahon, partikular sa pantomima at ilangopera, paminsan-minsang ginagampanan ng mga babae ang mga papel na lalaki o binata.[4]
Noong 2015, iniulat ngForbes na "...21 lamang sa 100 nangungunang mga pelikula (sa Estados Unidos) noong 2014 ang nagtampok ng babaeng bida o kasamang bida, habang 28.1% lang ng mga karakter sa 100 nangungunang pelikula ang babae...".[5] "Sa Estados Unidos, mayroong isang malawak na [puwang] sa buong industriya sa mga suweldo ng lahat ng antas. Sa karaniwan, kumikita ang mga puting babae ng 78 sentimo sa bawatdolyar na ginagawa ng isang puting lalaki, habang kumikita ang mga babaeng Hispaniko ng 56 sentimo sa bawat dolyar ng isang puting lalaki, ang mga itim na babae ay 64 sentimo at ang mga babaengKatutubong Amerikano ay 59 sentimo lamang doon."[5] Ang pagsusuri ngForbes sa mga suweldo ng pinakamatataas na kumikitang aktor noong 2013 ay natukoy na ang "... lalaki sa listahan ng Forbes ng mga nangungunang binabayarang aktor para sa taong iyon na ginawang 2 at kalahating beses na mas maramingsalapi kaysa sa mga nangungunang binabayarang aktres. Nangangahulugan iyon na ang mga aktres na may pinakamahusay na bayad saHollywood ay kumita lamang ng 40 sentimo para sa bawat dolyar na ginawa ng pinakamataas na suweldo na mga lalaki."[6][7][8]
Ang mga aktor na nagtatrabaho sateatro,pelikula,telebisyon, atradyo ay kailangang matuto ng mga partikular na kasanayan. Ang mga pamamaraan na mahusay sa isang uri ng pag-arte ay maaaring hindi gumana nang maayos sa isa pang uri ng pag-arte.
↑"The dramatic world can be extended to include the 'author', the 'audience' and even the 'theatre'; but these remain 'possible' surrogates, not the 'actual' referents as such" (Elam 1980, 110). (sa Ingles)
↑Neziroski, Lirim (2003)."narrative, lyric, drama".Theories of Media :: Keywords Glossary :: multimedia (sa wikang Ingles). University of Chicago. Nakuha noong14 Marso 2009.For example, until the late 1600s, audiences were opposed to seeing women on stage, because of the belief stage performance reduced them to the status of showgirls and prostitutes. EvenShakespeare's plays were performed by boys dressed in drag.
