Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Pumunta sa nilalaman
WikipediaAng Malayang Ensiklopedya
Hanapin

Samahan ng mga Bansa sa Timog-Silangang Asya

Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
(Idinirekta mula saASEAN)
Samahan ng mga Bansa sa Timog-Silangang Asya
ASEAN
  • အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများအသင်း(sa Birmano)
    Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á(sa Biyetnames)
    Association of Southeast Asian Nations(sa Ingles)
    Perhimpunan Bangsa-bangsa Asia Tenggara(sa Indones)
    សមាគមន៏ប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ(sa Khmer)
    ສະມາຄົມປະຊາຊາດແຫ່ງອາຊີຕະເວັນອອກສຽງໃຕ້(sa Lao)
    Persatuan Negara-negara Asia Tenggara(sa Malay)
    தென்கிழக்காசிய நாடுகளின் கூட்டமைப்பு(sa Tamil)
    สมาคมประชาชาติแห่งเอเชียตะวันออกเฉียงใต้(sa Thai)
    东南亚国家联盟 / 東南亞國家聯盟(sa Tsino)
Watawat ng ASEAN အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများအသင်း (sa Birmano) Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (sa Biyetnames) Association of Southeast Asian Nations (sa Ingles) Perhimpunan Bangsa-bangsa Asia Tenggara (sa Indones) សមាគមន៏ប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ (sa Khmer) ສະມາຄົມປະຊາຊາດແຫ່ງອາຊີຕະເວັນອອກສຽງໃຕ້ (sa Lao) Persatuan Negara-negara Asia Tenggara (sa Malay) தென்கிழக்காசிய நாடுகளின் கூட்டமைப்பு (sa Tamil) สมาคมประชาชาติแห่งเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ (sa Thai) 东南亚国家联盟 / 東南亞國家聯盟 (sa Tsino)
Watawat
Salawikain: "Isang Pananaw, Isang Pagkakakilanlan, Isang Pamayanan"
"10 Bansa, 1 Pagkakakilanlan"
Awitin: (The ASEAN Way)"Ang Paraan ng ASEAN"
Luklukan ng KalihimanIndonesiaJakarta
Pinakamalaking lungsodIndonesiaJakarta
Wikang panggawainIngles[1]
KatawaganTimog-Silangang Asyano
Bansang-kasapi
PamahalaanKapisanang panrehiyon
• Tagapangulo
MalaysiaAnwar Ibrahim
• Kalihim
KambodyaKao Kim Hourn
Pagtatag
8 Agosto 1967
• Karta
16 Disyembre 2008
Lawak
• Kabuuan
4,522,518 km2 (1,746,154 mi kuw)
Populasyon
• Pagtataya sa 2023
683,290,000
• Densidad
144/km2 (373.0/mi kuw)
KDP (PLP)Pagtataya sa 2024
• Kabuuan
US$ 12.007 trilyon
• Bawat kapita
US$ 17,528
KDP (nominal)Pagtataya sa 2024
• Kabuuan
US$ 4.248 trilyon
• Bawat kapita
$6,201
TKP (2022)0.736
mataas
Salapi
Sona ng orasUTC+9 hanggang+6:30 (Asean)
Kodigong pantelepono
  • Brunei +673
  • Kambodya +855
  • Indonesia +62
  • Laos +856
  • Malaysia +60
  • Myanmar +95
  • Pilipinas +63
  • Singapore +65
  • Taylandiya +66
  • Vietnam +84
Internet TLD
  1. Kung isinaalang-alang bilang isahang entidad.
  2. Napiling susi ng mga batayang tagaturol ng ASEAN
  3. Taunang paglaki 1.6%

AngSamahan ng mga Bansa sa Timog-Silangang Asya[2], na kadalasang dinadaglat bílangASEAN oAsean,[3][4] ay isang kapisanangpang-heopolitika,pang-ekonomiya, atpangkultura ng mga bansa saTimog-Silangang Asya. Ang Asean ay itinatag noong ika-8 ng Agosto 1967 at binuo ngIndonesya,Malaysia,Pilipinas,Singapore, atTaylandiya. Ang mga layunin ng samahang ito ay pagtaguyod ngpaglago ng ekonomiya,kaunlarang panlipunan, pagsulong ng mga kultura sa mga kasapi, at pagpapalaganap ng kapayapaang pangrehiyon.

Kasaysayan

[baguhin |baguhin ang wikitext]
Deklarasyon ng Bangkok: Ang pagkatatag ng Asean noong 8 Agosto 1967.

Maaaring iguhit ang pagkatatag ng Asean mula sa pagkatatag ng dalawang hiwalay na organisasyon: ang Samahan ng Timog-Silangang Asya, isangalyansa na binubuo ng mga bansangPilipinas,Malaysia atTaylandiya na itinatag noong taóng 1960, at angMaphilindo, isang iminungkahing alyansa na ibubuo ngPilipinas,Indonesya atMalaysia.

Ang Asean ay itinatag noong 8 Agosto 1967, na ang mga ministro ng ugnayang panlabas ng limang bansa ay nagpulong sa Bangkok at naglagda ng Deklarasyon ng Asean, na kinikilala nang lubos naDeklarasyon ng Bangkok. Ang limang ministro ng ugnayang panlabas –Adam Malik ng Indonesya,Narciso Ramos ng Pilipinas,Tun Abdul Razak ng Malaysia,S. Rajaratnam ng Singapore, atThanat Khoman ng Taylandiya – ay itinuring na Mga Ama ng Pagkatatag ng Organisasyon.

Naging bahagi ng Asean angBrunei noong 8 Enero 1984, ang araw pagkatapos ng pagkamit ng kanilang kalayaan nang isang linggo. Ang Brunei ay ang unang bansa na naging kasapi sa kalunan ng Asean. Noong 28 Hulyo 1995, nagkaroon ng isang bagong kasapi ang Asean nang sumanib angBiyetnam bílang ikapitong kasapi. Pagkatapos ng dalawang taon, sumanib ang mga bansangLaos atMyanmar bílang kasapi ng Asean noong 23 Hulyo 1997. Kasabay dapat angKambodya sa araw ng pagsanib na iyon, ngunit ipinagpaliban muna sapagkat lumalaganap pa ang kaguluhang panloob sa politika. Noong 30 Abril 1999, sumanib na sa wakas ang bansang Kambodya at nakabuo ng isang matatag na samahán ang Asean.

Mga Pangunahing layunin ng Asean

[baguhin |baguhin ang wikitext]

Ang mga bansang-kasapi ng Asean at nakapagpatibay ng mga pangunahing prinsipyo para sa kanilang mga ugnayan ng mga bawat isa, na nabibilang sa Kasunduan ng Pagkakaibigan at Pagkikiisa sa Timog-Silangang Asya (TAC):

  • Paggalang sa magkabilá ng-panig ukol sa kalayaan, kapangyarihan, kapantayan, katatagang panteritoryo, at pambansang pagkakakilanlan ng lahat ng mga bansa;
  • Karapatan ng bawat estado na mamahala ang kanilang pambansang pamamalagi na maging malaya sa kaguluhang panlabas, lihim na pagbabagsak o pamimilit
  • Walang mangyayaring kaguluhan sa ugnayang panloob ng isa't isa
  • Pagsasaayos ng mga kakulangan o pagtatalo sa pamamagitan ng mapayapang paraan
  • Pagtatakwil sa mga banta o paggamit ng puwersa; at
  • Mabisang pakikiisa sa pagitan ng mga bansang-kasapi.

Mga kasapi ng Asean

[baguhin |baguhin ang wikitext]
Mga watawat ng 10 kasapi ng Asean
Ang mapa ng Asean na binubuo ng mga bansang-kasapi

Ang mga kasalukuyang bansang-kasapi sa Asean ay mula sa pinakauna hanggang sa pinakahuling sumapi:

Mga kasaping nagtatag

[baguhin |baguhin ang wikitext]

Itinatag ang organisasyon ng ito sa pamamagitan ngDeklarasyon sa Bangkok noong 8 Agosto 1967.

Mga estadong sumapi sa kalaunan

[baguhin |baguhin ang wikitext]

Timor-Leste

[baguhin |baguhin ang wikitext]

Noong 23 Hulyo 2006, SiJosé Ramos-Horta, ang kasalukuyang pangulo ngSilangang Timor, ay lumagda ng pormal na pakiusap at inaasahan ang mabilis na paraan ng pagpasok upang maging ganap na kasapi sa loob ng limang taon.

Papua New Guinea

[baguhin |baguhin ang wikitext]

Ang bansangPapua Bagong Guinea ay kasalukuyang nasa katayuang tagamasid mula 1976.

Pagtitipon ng Asean

[baguhin |baguhin ang wikitext]
Mga likas na kasapi ng Asean
Mga tagamasid sa Asean
Mga kandidatong-kasapi ng Asean
Asean Dagdag Tatlo
Pagtitipon ng Silangang Asya
Porong Panrehiyon ng Asean

Nagdadaos ng mga pagpupulong ang Asean na nakilalangPagtitipon ng Asean (Asean Summit), kung saan nagpupulong ang mga punò ng pamahalaan ng bawat kasapi upang pag-usapan at pasyahan ang mga isyung panrehiyon, gayundin sa pagdaraos ng ibang pagpupulong kung saan kasáma ang mga bansa na nasa labas ng hanay na may hangaring magtaguyod ng mga ugnayang panlabas.

Mga Pagtitipong Pormal ng Asean
PetsaBansaPunung-abala
Ika-1Pebrero 23–24, 1976 IndonesyaJakarta
Ika-2Agosto 4–5, 1977 MalaysiaKuala Lumpur
Ika-3Disyembre 14–15, 1987 PilipinasMaynila
Ika-4Enero 27–29, 1992 SingaporeSingapore
Ika-5Disyembre 14–15, 1995 TaylandiyaBangkok
Ika-6Disyembre 15–16, 1998 BiyetnamHanoi
Ika-7Nobyembre 5–6, 2001 BruneiBandar Seri Begawan
Ika-8Nobyembre 4–5, 2002 KambodyaPhnom Penh
Ika-9Oktubre 7–8, 2003 IndonesyaBali
Ika-10Nobyembre 29–30, 2004 LaosVientiane
Ika-11Disyembre 12–14, 2005 MalaysiaKuala Lumpur
Ika-12Enero 11–14, 20071 PilipinasCebu
Ika-13Nobyembre 18–22, 2007 SingaporeSingapore
Ika-14327 Pebrero – 1 Marso 2009
10–11 Abril 2009
 TaylandiyaCha Am,Hua Hin
Pattaya
Ika-1523 Oktubre 2009 TaylandiyaCha Am,Hua Hin
Ika-168–9 Abril 2010 BiyetnamHanoi
Ika-1728-31 Oktubre 2010 BiyetnamHanoi
Ika-187–8 Mayo 2011 Indonesya4Jakarta
Ika-1914–19 Nobyembre 2011 IndonesyaBali
Ika-203–4 Abril 2012 KambodyaPhnom Penh
Ika-2117–20 Nobyembre 2012 KambodyaPhnom Penh
Ika-2224–25 Abril 2013 BruneiBandar Seri Begawan
Ika-239–10 Oktubre 2013 BruneiBandar Seri Begawan
Ika-2410–11 Mayo 2014 MyanmarNaypyidaw
Ika-2512–13 Nobyembre 2014 MyanmarNaypyidaw
Ika-2626–27 Abril 2015 MalaysiaKuala Lumpur atLangkawi
Ika-2718–22 November 2015 MalaysiaKuala Lumpur
Ika-286–8 Setyembre 2016 LaosVientiane
Ika-296–8 Setyembre 2016 LaosVientiane
Ika-3028–29 Abril 2017 PilipinasPasay
Ika-3110–14 Nobyembre 2017 PilipinasPasay
Ika-3227–28 Abril 2018 SingaporeSingapore
Ika-3311–15 Nobyembre 2018 SingaporeSingapore
Ika-3420–23 Hunyo 2019 TaylandiyaBangkok
Ika-3531 Oktubre–4 Nobyembre 2019 TaylandiyaBangkok
Ika-3626 June 2020 BiyetnamHanoi
Ika-3711–15 Nobyembre 2020 BiyetnamHanoi
Ika-3826–28 Oktubre 2021 BruneiBandar Seri Begawan
Ika-3926–28 Oktubre 2021 BruneiBandar Seri Begawan
Ika-4010–13 Nobyembre 2022 KambodyaPhnom Penh
Ika-4110–13 Nobyembre 2022 KambodyaPhnom Penh
Ika-429–11 Mayo 2023 IndonesyaLabuan Bajo
Ika-435–7 Setyembre 2023 IndonesyaJakarta
Ika-446–11 Oktubre 2024 LaosVientiane
Ika-456–11 Oktubre 2024 LaosVientiane
1 Ipinagpaliban mula Disyembre 10–14, 2006.
2 Nagpunong-abala ng pagtitipon nang lumiban ang Myanmar.
3 Ang pagtitipon ay binubuo ng dalawang bahagi.
Ang unang bahagi ay nalipat mula 12–17 Disyembre 2008 dahil sakrisis pampolitika ng Taylandiya noong 2008.
Ang ikalawang bahagi ay napigil noong Abril 11 dahil sa pagpasok ng mga demonstrador sa lugar ng pagdaraos ng pagtitipon.
4 Nagmungkahi ang bansang Indonesya sa bansang Brunei ng palitan na magpupunong-abala sila sa APEC (at malamang ang pagpupulong ng G20) sa 2013.

Habang nagdaraos ang ikalimang Pagtitipon sa Bangkok, nagpasiya ang mga pinúnò na magpulong nang "di-pormal" sa pagitan ng bawat pagtitipon:

Mga Pagtitipong Di-pormal ng Asean
PetsaBansaPunung-abala
Ika-130 Nobyembre 1996 IndonesyaJakarta
Ika-214–16 Disyembre 1997 MalaysiaKuala Lumpur
Ika-327–28 Nobyembre 1999 PilipinasMaynila
Ika-422–25 Nobyembre 2000 SingaporeSingapore

Ang paghahambing ng mga hanay sa mga malalaking bansa

[baguhin |baguhin ang wikitext]
OrganisasyonLawak
km²
PopulasyonGDP (PPP)
sa EU$
GDP (PPP)
bawat kapita

sa EU$
Mga bansang-
kasapi
UE4,225,104449,206,57926.308 trilyon58,83827
ASEAN4,522,518683,290,00012,007 trilyon17,52810
CSN17,715,335366,669,9752,635,3497,18712
AU29,922,0591,494,988,6688.990 trilyon6,33055
Malalaking
bansa
Hati ng
politika
India3,287,2631,428,627,66314.594 trillion10,12336
Tsina9,596,9611,409,670,00035.291 trillion25,01534
EU19,833,520334,914,89528.781 trillion85,37350
Canada19,984,67041,288,5992.472 trillion60,49513
Russia17,098,246143,679,9165.473 trillion38,29289

Itinaya sa taong 2024. Bughaw-puti para sa pinakamalaking halaga, lunting-puti para sa pinakamaliit, sa mga hanay na pinaghahambingan.

Katayuan ng ekonomiya

[baguhin |baguhin ang wikitext]

Ang talahanayang GDP ay nakabatay sa PPP na itinaya noong 2024.

BansaGDP (PPP)
angaw
saEU$(Itinaya)
GDP (PPP)
bawat kapita
saEU$(Itinaya)
 Indonesya4.721 trilyon16,861
 Taylandiya1.644 trilyon23,401
 Biyetnam1.559 trilyon15,470
 Pilipinas1.392 trilyon12,192
 Malaysia1.306 trilyon39,030
 Singapore794.179 bilyon133,737
 Myanmar283.572 bilyon5,200
 Kambodya106.714 bilyon6,541
 Laos74.205 bilyon9,787
 Brunei33.875 bilyon76,864

Mga Lider ng ASEAN

[baguhin |baguhin ang wikitext]

Tingnan din

[baguhin |baguhin ang wikitext]

Mga sanggunian

[baguhin |baguhin ang wikitext]
  1. ASEAN Charter(PDF). Association of Southeast Asian Nations. p. 29. Inarkibo mula saorihinal(PDF) noong 2015-11-09. Nakuha noong2016-03-25.Article 34. The working language of ASEAN shall be English.
  2. "Ang Saligang Batas ng ASEAN"(PDF). Association of Southeast Asian Nations. Inarkibo mula saorihinal(PDF) noong 10 Enero 2018. Nakuha noong10 Enero 2018.
  3. http://www.gmanetwork.com/news/story/282707/ulatfilipino/balitangpinoy/pnoy-umalis-na-patungong-cambodia-para-sa-asean-summit-biyahe-gagastusan-ng-p11-m
  4. http://www.gmanetwork.com/news/story/266003/ulatfilipino/balitangpinoy/ilang-miyembro-ng-asean-dismayado-sa-di-paglabas-ng-summit-ng-pahayag-ukol-sa-west-phl-sea[patay na link]

[1]

[2]

Mga kawing panlabas

[baguhin |baguhin ang wikitext]
Samahan ng mga Bansa sa Timog-Silangang Asya
Association of Southeast Asian Nations / ASEAN
Mga Bansang Tagamasid:Papua Bagong Guinea ·Silangang Timor
  1. "Selected Basic ASEAN Indicators"(PDF). 9, May 2015. Inarkibo mula saorihinal(PDF) noong 4, September 2015.{{cite web}}:Check date values in:|date= at|archive-date= (tulong)
  2. "Report for selected countries and subjects". 13, April 2023.{{cite web}}:Check date values in:|date= (tulong)CS1 maint: url-status (link)
Kinuha sa "https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Samahan_ng_mga_Bansa_sa_Timog-Silangang_Asya&oldid=2152442"
Kategorya:
Nakatagong kategorya:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp