บทความนี้มีชื่อเป็นภาษาอังกฤษ เนื่องจากยังไม่มีชื่อภาษาไทยที่กระชับ เหมาะสม, ไม่ปรากฏคำอ่านที่แน่ชัด หรือไม่ปรากฏคำแปลที่ใช้ในทางวิชาการ

บทความนี้อ้างอิงคริสต์ศักราช/คริสต์ทศวรรษ/คริสต์ศตวรรษ ซึ่งเป็นสาระสำคัญของเนื้อหา

Tendinopathy
ชื่ออื่น	[1] tendinosus[2]
เส้นเอ็นหวายที่มักมีปัญหา
สาขาวิชา	Primary care
อาการ	เจ็บ บวม[3]
สาเหตุ	บาดเจ็บ ทำกิจกรรมซ้ำ ๆ[3]
วิธีวินิจฉัย	อาการ การตรวจร่างกายภาพจากเครื่องมือ[4]
การรักษา	พักผ่อน,ยาแก้อักเสบชนิดไม่ใช่สเตอรอยด์,เข้าเฝือกหรือใช้อุปกรณ์ยึด,กายภาพบำบัด[5]
พยากรณ์โรค	80% ของโรคเนื่องกับการใช้งานเกินจะดีขึ้นใน 6 เดือน[2]
ความชุก	สามัญ[3][2]

Tendinopathy เป็นโรคเอ็นชนิดหนึ่งที่ทำให้เจ็บ บวม หรือพิการ^[3][1]มักจะเจ็บมากขึ้นเมื่อเคลื่อนไหว^[6]มักเป็นที่ไหล่ (rotator cuff tendinitis, biceps tendinitis)ข้อศอก (tennis elbow, golfer's elbow) ข้อมือ สะโพกเข่า (jumper's knee, popliteus tendinopathy) หรือข้อเท้า (Achilles tendinitis)^[3][7][2]

โรคอาจจะเกิดจากการบาดเจ็บหรือทำอะไรซ้ำ ๆ^[3]เหตุเกิดที่มีน้อยกว่าอื่น ๆ รวมทั้งการติดเชื้อข้ออักเสบโรคเกาต์โรคไทรอยด์เบาหวาน และการใช้ยาปฏิชีวนะกลุ่ม quinolone^[8][9]กลุ่มเสี่ยงรวมทั้งกรรมกรนักดนตรี และนักกีฬา^[10]การวินิจฉัยปกติจะอาศัยอาการการตรวจร่างกาย และบางครั้งภาพจากอุปกรณ์^[4]ในไม่กี่อาทิตย์หลังการบาดเจ็บ อาการบวมก็จะมีน้อยหรือไม่มีเลย โดยปัญหาพื้นฐานจะเป็นเพราะเส้นใยฝอย (fibrils) ของเส้นเอ็นอ่อนแอหรือเสียหาย^[11]

การรักษาอาจรวมการพักผ่อนยาแก้อักเสบชนิดไม่ใช่สเตอรอยด์การเข้าเฝือกหรือใช้อุปกรณ์ยึด และกายภาพบำบัด^[5]การรักษาที่สามัญน้อยกว่ารวมทั้งการฉีดยาสเตอรอยด์หรือการผ่าตัด^[5]คนไข้ชนิดใช้งานเกินประมาณ 80% จะหายดีเป็นปกติใน 6 เดือน^[2]โรคค่อนข้างจะสามัญ^[3]ผู้สูงอายุมีปัญหามากกว่า^[10]เป็นโรคที่ทำให้คนขาดงานมาก^[2]

อาการรวมทั้งกดแล้วเจ็บ บวม เจ็บ มักเกิดเมื่อออกกำลังหรือเมื่อขยับอวัยวะ^[12]

เหตุเกิดรวมทั้งการบาดเจ็บหรือการทำกิจกรรมซ้ำ ๆ^[3]กลุ่มเสี่ยงรวมกรรมกรนักดนตรีและนักกีฬา^[10]เหตุเกิดที่มีน้อยกว่ารวมทั้งการติดเชื้อข้ออักเสบโรคเกาต์โรคไทรอยด์ และเบาหวาน^[9]วิธีรักษาที่ได้ผลรวมทั้งกายภาพบำบัดและ/หรือการผ่าตัด^[13]โรคอ้วน โดยเฉพาะคือภาวะเนื้อเยื่อไขมันมาก (adiposity) อาจทำให้เสี่ยงโรคมากขึ้น^[14]

ยาปฏิชีวนะกลุ่ม quinolone ทำให้เสี่ยงเป็นเส้นเอ็นอักเสบและเส้นเอ็นฉีกเพิ่มขึ้น^[15]งานทบทวนเป็นระบบปี 2013 พบว่าอัตราการเกิดเอ็นบาดเจ็บของผู้ใช้ยา fluoroquinolones อยู่ที่ระหว่างร้อยละ 0.08-0.2^[16]เป็นยาที่มักมีผลต่อเส้นเอ็นรับน้ำหนักในอวัยวะส่วนล่าง โดยเฉพาะเอ็นร้อยหวาย ซึ่งมักฉีกในคนไข้ในอัตราถึงร้อยละ 30-40^[17]

• Achilles tendinitis
• Calcific tendinitis
• Patellar tendinitis (jumper's knee)

จนถึงปี 2016 ความเข้าใจทางพยาธิสรีรวิทยาของโรคก็ยังไม่ดีแม้การอักเสบจะเป็นปัญหา ความสัมพันธ์ระหว่างความเปลี่ยนแปลงที่โครงสร้างเนื้อเยื่อ การทำงานของเส้นเอ็น และความเจ็บก็ยังไม่ชัดเจน มีแบบจำลองที่แข่งกันหลายอย่างซึ่งก็ยังไม่ได้ทดสอบความสมเหตุผลอย่างบริบูรณ์ และก็ยังไม่ได้พิสูจน์ว่าเป็นเท็จอีกด้วย^[18][19]กลไกระดับโมเลกุลของการอักเสบรวมทั้งการปล่อยสารทำให้อักเสบกลุ่มไซโตไคน์ เช่น IL-1β ซึ่งลดการแสดงออกของ collagen mRNA กลุ่ม 1 ในเซลล์เอ็น (tenocyte) ซึ่งทำให้สารเคลือบเซลล์ (extracellular matrix) ของเอ็นเสื่อม^[20]งานทบทวนอย่างเป็นระบบปี 2020 พบว่า แม้จะมีสารบ่งชี้การอักเสบ (inflammatory marker) ในงานศึกษาที่ได้ทบทวนถึง 2 ใน 3 แต่ความต่าง ๆ กันของข้อมูล และการไร้งานศึกษาที่เทียบกันได้จึงหมายความว่า ไม่สามารถสรุปในงานศึกษานี้ได้ว่าโรคมีพยาธิสรีรภาพที่เหมือน ๆ กัน^[21]

ในทางทฤษฎี ปัจจัยของโรคมีหลายอย่างรวมทั้งเอ็นยืดเกิน (tensile overload), ความเสียหายของเซลล์เส้นเอ็นที่มีหน้าที่สังเคราะห์คอลลาเจน, การขาดเลือดเพราะรับน้ำหนักเกิน, เส้นประสาทงอก (neural sprouting), ความเสียหายเพราะเย็นหรือร้อนเกิน และการตอบสนองแบบปรับตัวของร่างกายต่อแรงอัดโดยการขยับเลื่อนของมัดใยเส้นเอ็น (fascicle) ต่าง ๆ และแรงเฉือน (shear force) ที่ผิวของ (interface) มัดใยเส้นเอ็นอาจเป็นปัจจัยสำคัญให้เกิด tendinopathy และทำให้เส้นเอ็นฉีกได้ง่าย^[22]

เหตุเกิดที่ยอมรับกันมากที่สุดสำหรับสภาวะนี้ก็คือ การใช้อวัยวะมากเกินบวกกับปัจจัยภายในและภายนอก ซึ่งขัดขวางกระบวนการรักษาตัวเองตามธรรมชาติ โดยอาจทำให้ล้มเหลวได้อย่างสิ้นเชิง โรคมีผลเป็นเซลล์ตาย (cellular apoptosis), สารเคลือบเซลล์ผิดระเบียบ (matrix disorganization) และเส้นเลือดงอก (neovascularization)^[23]

ลักษณะคลาสสิกของ "tendinosis" (โรคเอ็น, เส้นเอ็นผิดปกติ) ก็คือผิวเส้นเอ็น (collagenous matrix) เสื่อม, เซลล์เกิดมากผิดปกติ (hypercellularity) และเส้นเลือดเกิดมากผิดปกติ (hypervascularity) โดยไม่มีเซลล์ที่อักเสบดังนั้น จึงเป็นลักษณะที่คัดค้านชื่อผิดดั้งเดิมว่า "tendinitis" (เส้นเอ็นอักเสบ)^[24][25]

สำหรับโรคข้อศอกเทนนิสเรื้อรัง สิ่งที่ตรวจพบทางจุลกายวิภาครวมทั้งเนื้อเยื่อแกรนูเลชัน, เส้นใยที่ฉีกออก (microrupture) และเอ็นเสื่อม โดยไม่มีการอักเสบที่เคยคิดว่ามี ดังนั้น จึงอาจเรียกว่าเป็น lateral elbow tendinopathy หรือ tendinosis ได้ดีกว่า lateral epicondylitis^[26]มีโรคข้อศอกเทนนิสที่มีเนื้อเยื่อผิดปกติแต่ไม่อักเสบ ดังนั้น จึงเรียกได้ด้วยว่า angio-fibroblastic tendinosis^[27]

จานเพาะเส้นเอ็นที่ผิดปกติพบว่า มีการผลิตคอลลาเจนแบบ 3 (type III collagen) เพิ่ม^[28][29]

การดูภาพอัลตราซาวนด์ตามยาว (longitudinal sonogram) ของปุ่มข้อศอกด้านข้างพบว่า common extensor tendon หนาขึ้นและมีความต่าง ๆ กัน ซึ่งเป็นลักษณะของ tendinosis โดยภาพแสดงการเกาะแคลเซียม, รอยฉีกที่เส้นเอ็น และความผิดปกติที่ชัดเจนของปุ่มกระดูก lateral epicondyleแม้มักจะใช้คำว่า "epicondylitis" สำหรับภาวะโรคนี้ แต่สภาพทางจุลพยาธิวิทยาก็ไม่แสดงการอักเสบ ไม่ว่าจะเป็นโรคแบบเฉียบพลันหรือเรื้อรัง งานศึกษาทางจุลพยาธิวิทยาแสดงว่า สภาวะโรคนี้เป็นผลของความเสื่อมสภาพของเส้นเอ็น (tendon degeneration) คือ เนื้อเยื่อปกติธรรมดาจะถูกแทนที่ด้วยคอลลาเจนที่ไม่เป็นระเบียบ ดังนั้น สภาวะโรคจึงควรเรียกว่า tendinosis หรือ tendinopathy ไม่ใช่ tendinitis^[30]

อัลตราซาวนด์แบบ Colour Doppler แสดงการเปลี่ยนแปลงของเส้นเอ็นโดยโครงสร้าง บริเวณที่มีเส้นเลือด (vascularity) และบริเวณที่สะท้อนเสียงน้อย (hypo-echoic area) จะเป็นส่วนที่เจ็บของ common extensor tendon^[31]

tendinopathy ที่เกิดจากการรับน้ำหนักเกินโดยไม่ฉีก (load-induced, non-rupture) ในมนุษย์สัมพันธ์กับการเพิ่มอัตราโปรตีนคอลลาเจน III:I, กับการเปลี่ยนเส้นฝอยคอลลาเจนแบบขนาดใหญ่ไปเป็นขนาดเล็ก,กับการงอ (buckling) ของมัดใยคอลลาเจนที่สารเคลือบเอ็น (extracellular matrix) และกับการงอของเซลล์เส้นเอ็น (tenocyte) รวมทั้งตัวนิวเคลียส^[32]

อาการจะต่าง ๆ กันรวมทั้งเจ็บปวด ขยับข้อต่อไม่สะดวก ชาหรือร้อนรอบ ๆ ข้อต่อในที่ที่เส้นเอ็นอักเสบในบางกรณี จะมีอาการบวม ร้อน และแดง โดยอาจจะเห็นเป็นปม ๆ ที่ข้อต่อ ปกติจะเจ็บเพิ่มขึ้นในช่วงทำกิจกรรมและหลังกิจกรรม โดยเอ็นและข้อต่ออาจขยับได้ไม่สะดวกในวันต่อไปเพราะกล้ามเนื้อเกร็งเพราะการขยับเอ็น คนไข้จำนวนมากรายงานความเครียดในชีวิตโดยสัมพันธ์กับการเริ่มเจ็บ ซึ่งอาจมีผลต่ออาการ^{[ต้องการอ้างอิง]}

อาจดูภาพอัลตราซาวด์เพื่อตรวจความตึงของเนื้อเยื่อและลักษณะทางกายภาพอื่น ๆ^[33]วิธีนี้เริ่มนิยมเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ เพราะราคาไม่แพง ปลอดภัย และทำได้เร็วและสามารถใช้สร้างภาพเนื้อเยื่อ โดยคลื่นเสียงจะสามารถให้ข้อมูลทางกายภาพอื่น ๆ ของเนื้อเยื่อ^[34]

การรักษาปัญหาเส้นเอ็นโดยมากเป็นเชิงอนุรักษ์ มักใช้ยาแก้อักเสบชนิดไม่ใช่สเตอรอยด์ (NSAIDs), ให้พักผ่อน และให้ค่อย ๆ เพิ่มออกกำลังกายการพักผ่อนจะช่วยป้องกันไม่ให้เส้นเอ็นเสียหายเพิ่มขึ้น การประคบน้ำแข็ง การใช้ผ้ารัด และการยกอวัยวะขึ้นสูงก็มักจะแนะนำด้วยกายภาพบำบัด อาชีวบำบัด และการใช้อุปกรณ์พยุงก็ช่วยได้เหมือนกัน โรคชนิดใช้งานเกินปกติจะฟื้นตัวในเบื้องต้นใน2-3 วัน โดยจะฟื้นสภาพอย่างบริบูรณ์ใน3-6 เดือน^[2]Tendinosis ใช้เรียกภาวะเมื่อระยะการฟื้นสภาพเฉียบพลันได้ยุติแล้ว คือใน6-8 อาทิตย์แต่ก็ยังมีส่วนที่หายยังไม่ดีพอ ดังนั้น การรักษา tendinitis จึงอาจลดความเสี่ยงการเกิด tendinosis ซึ่งหายได้ช้ากว่า^{[ต้องการอ้างอิง]}มีหลักฐานเบื้องต้นว่า การยิงแสงเลเซอร์พลังต่ำ (low-level laser therapy) อาจช่วยรักษา tendinopathy^[35]แต่ผลของการรักษาด้วยการนวดแบบ deep transverse friction massage (การกดเส้นแบบลึก) เพื่อรักษาข้อศอกเทนนิสหรือ lateral knee tendinitis ก็ยังไม่ชัดเจน^[36]

ยาแก้อักเสบชนิดไม่ใช่สเตอรอยด์ (NSAIDs) อาจใช้ช่วยบรรเทาความปวดได้^[2]แต่ก็ไม่ช่วยให้หายโรคในระยะยาว^[2]ยาแก้ปวดชนิดอื่น ๆ เช่นพาราเซตามอล อาจใช้ได้ดีเท่า ๆ กัน^[2]

การฉีดสเตอรอยด์ไม่พบว่ามีประโยชน์เพื่อรักษา tendonitis ในระยะยาว แต่ก็พบว่าแก้ปวดและทำให้ใช้ชีวิตได้ดีกว่าการรักษาอย่างอื่น ๆ ในระยะสั้น ยกเว้นยาแก้อักเสบชนิดไม่ใช่สเตอรอยด์^[37]แต่ไม่ปรากฏว่ามีประโยชน์ต่อ tendinitis ที่เอ็นหุ้มข้อไหล่ (rotator cuff)^[38]ยาฉีดยังอาจมีผลลบอื่น ๆ อีก^[39]

การใช้ยาฉีดอื่น ๆ เป็นปกติเพื่อรักษา Achilles tendinopathy ยังไม่มีหลักฐานเพียงพอยาฉีดเช่น autologous blood, platelet-rich plasma, deproteinised haemodialysate, aprotinin, polysulphated glycosaminoglycan, skin derived fibroblasts^[40]อนึ่ง จนถึงปี 2014 ก็ยังไม่มีหลักฐานเพียงพอเพื่อสนับสนุนการรักษาการบาดเจ็บด้วย platelet-rich plasma ที่เนื้อเยื่ออ่อนของกล้ามเนื้อและโครงกระดูก เช่น เอ็นยึดบาดเจ็บ กล้ามเนื้อฉีก เอ็นกล้ามเนื้อฉีก และ tendinopathy^[41]

tendinosus เพราะใช้งานเกินปกติจะฟื้นตัวในเบื้องต้นใน2-3 เดือน และคนไข้ 80% จะฟื้นสภาพอย่างบริบูรณ์ใน3-6 เดือน^[2]

การบาดเจ็บของเส้นเอ็นที่เป็นเหตุและ tendinopathy ที่เป็นผล เป็นกรณีคนไข้ถึง 30% สำหรับแพทย์กีฬา และแพทย์กล้ามเนื้อและกระดูกอื่น ๆ^[42]แม้โรคจะเห็นได้บ่อยสุดในนักกีฬาไม่ว่าจะบาดเจ็บหรือไม่ แต่ก็เริ่มสามัญยิ่ง ๆ ขึ้นสำหรับผู้ไม่ใช่นักกีฬาและกลุ่มบุคคลที่ไม่มีกิจกรรมมากยกตัวอย่างเช่น ในงานศึกษากลุ่มประชากรทั่วไป คนไข้โดยมากผู้มีโรคที่เอ็นร้อยหวายไม่สัมพันธ์โรคของตนกับกิจกรรมทางกีฬา^[43]งานศึกษาปี 1996 พบว่า อุบัติการณ์การเกิดโรค tendinopathy ที่เอ็นร้อยหวายในกลุ่มประชากรทั่วไปเพิ่มขึ้นเป็น 6 เท่าเมื่อเทียบช่วงปี 1979-1986 กับช่วงปี 1987-1994^[44]ส่วนอุบัติการณ์โรคที่ rotator cuff อยู่ที่ระหว่างร้อยละ 0.3-5.5 และความชุกของโรคต่อปีอยู่ที่ระหว่างร้อยละ 0.5-7.4^[45]

คำว่า tendinitis ใช้กันอย่างสามัญมาก แต่ก็มักจะทำให้เข้าใจผิดเพราะคำต่อท้ายว่า "-itis" บ่งการอักเสบ (inflammation)ซึ่งเป็นการตอบสนองเฉพาะที่ของร่างกายต่อความเสียหายที่เนื้อเยื่อโดยเซลล์เม็ดเลือดแดงเซลล์เม็ดเลือดขาว และโปรตีนเลือด อนึ่ง เส้นเลือดรอบ ๆ ส่วนที่บาดเจ็บจะขยายขนาด^[46]เทียบกับเส้นเอ็นปกติที่จะไม่ค่อยมีเส้นเลือด^[47]

คอร์ติโคสเตอรอยด์เป็นยาที่ช่วยลดการอักเสบ อาจมีประโยชน์ลดความเจ็บปวดของโรค tendinopathy แบบเรื้อรัง ช่วยให้ใช้ชีวิตประจำวันได้ดีขึ้น และลดอาการบวมในระยะสั้น แต่ก็อาจเพิ่มความเสี่ยงให้เกิดโรคอีกในระยะยาว^[48]ปกติจะฉีดกับยาชาคือลิโดเคน งานวิจัยยังพบด้วยว่าเส้นเอ็นจะไม่แข็งแรงหลังจากฉีดคอร์ติโคสเตอรอยด์

tendinitis ปัจจุบันยังเป็นวินิจฉัยที่สามัญ แม้งานวิจัยจะแสดงเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ ว่า อาการที่เรียกว่า tendinitis ปกติจะเป็น tendinosis^[49]

โรคอื่น ๆ ที่คล้ายกันทางกายวิภาคแต่จัดว่าต่างกันก็คือ

• Enthesitis เป็นการอักเสบที่ entheses ซึ่งเป็นจุดที่เอ็นกล้ามเนื้อและเอ็นยึดสอดเข้าไปในกระดูก^[50][51] อาการสัมพันธ์กับโรคข้อกรรมพันธุ์โดยยีน HLA B27 เช่นกระดูกสันหลังอักเสบยึดติด, psoriatic arthritis และข้ออักเสบรีแอคทีฟ^[52][53]
• Apophysitis เป็นการอักเสบของ tubercle (ปุ่มที่เกาะของกล้ามเนื้อ) ซึ่งมักเกิดจากการใช้งานมากเกินไปของเด็กที่กำลังโต^[54][55][56]

การใช้แผ่นแปะแบบ glyceryl trinitrate เพื่อส่งยาไนตริกออกไซด์ที่บริเวณที่เจ็บมากที่สุดพบว่าสามารถลดความเจ็บปวดและทำให้ใช้อวัยวะที่เป็นปัญหาได้ดีขึ้น^[57]

วิธีการรักษาที่มีอนาคตอย่างหนึ่งก็คือ การให้ออกกำลังแบบ eccentric ซึ่งอาศัยการเกร็งกล้ามเนื้อเมื่อกำลังยืดกล้ามเนื้ออยู่^[58]

Bowed tendon เป็นคำเรียกอาการอักเสบ (tendinitis) และอาการเสื่อม (degeneration) ของเส้นเอ็นที่เกิดในม้า มักพบที่เอ็น superficial digital flexor tendon ในขาหน้าMesenchymal stem cell ที่ได้มาจากไขกระดูกหรือไขมันของม้า มักจะใช้รักษาเส้นเอ็นของม้า^[59]

• Questions and Answers about Bursitis and Tendinitis - US National Institute of Arthritis and Musculoskeletal and Skin Diseases

• บทความที่ขาดแหล่งอ้างอิงเฉพาะส่วนตั้งแต่October 2020
• โรคของฟาสเชีย
• การอักเสบ
• การบาดเจ็บจากการใช้งานมากเกินไป
• ความเจ็บปวด

• CS1 แหล่งที่มาภาษาอังกฤษ (en)
• บทความที่มีชื่อเป็นภาษาอังกฤษ
• บทความที่ขาดแหล่งอ้างอิงเฉพาะส่วน
• บทความที่เรียกใช้แม่แบบโดยใส่วันที่ไม่ถูกต้อง