uSomalia sa i labu nu Africa, itiza i 10 00 N, 49 00 E. u ahebal nulala' mapulung sa izaw ku 637,657 km2. u ahebal nu lala'ay sa izaw ku 627,337 km2, u ahebal nu nanumay sa izaw ku 10,320 km2.hami n nutademawan sa 10,817,354. kakalukan umah sa 70.30%, kilakilangan umah sa 10.60%, zumaay henay umah sa 19.10%.
u tabakiay a tapang nu kanatal (congtung) ayza sa ciMohamed Abdullahi Mohamed (Muhamude．Aputula．Muhanmude 穆罕默德·阿卜杜拉·穆罕默德), 1962 a mihca 3 a bulad 11 a demiad nalecuhan. u tabakiay a tapang nu kanatal (congtung) nu Somalia (索馬利亞) ayza, micakat a demiad sa i 2017 a mihca 2 bulad 16 demiad.
wali amisan a Machill (Ma-ke-si-e 馬科希爾) a kakitiddan itini i tusa a malebut (2000) a mihcaan pitu a bulad cacay a demiad, mihapu tuudip u Somalia (索馬利亞) a niyadu'ay kamisa, sakamusa idaw ku sapikuwan tu Sanag (Sa-na-ke 薩那格) sa, caay palu tadenanga nutaw.
dumasatu, walian timulan a Sur (Su-e 蘇爾) kitidaan atu Buntland (Pan-te’-lan 邦特蘭) idaw ku cawi, nikudanay namakayda i tusa a malebut idaw ku tulu (2003) amihcaan nanu tawyatu amikuwan tuna niyadu'an. saka nutipan a Awta-le (奧達勒) mangalay tu amiliyas tu nuheniyan.
hatidaaytu nu tademaw itini i Somalia (索馬利蘭) a lala’an nucaay kaw mapalalitay nu masakaputay patahekal tu lala' miyukiw u kakatawawan nutaw, nina nipiyukiw hatidaay tu nu tademaw atu binacadan nikababenisan malecad inai ku cence a pu'can.
Buntland (Pan-te’-lan 邦特蘭) atu Somalia (索馬利亞) anikasa suadaan itini i tusa a malebut idaw ku pitu (2007) a mihcaan cacay a bataan a bulad miki kaka a talaayaw, tawya nu Somalia (索馬利亞) hitay midebung tu Sur (Su-e 蘇爾) a niyadu' nu suofu Lase-anuode (拉斯阿諾德)。
蘇爾、薩那格和埃因地區的居民已經建立了「北索馬利亞聯合運動」，並宣布要促進泛索馬利亞的和平和統一。
Sur (Su-e 蘇爾) Sana-ke (薩那格) atuEgypt (埃因) a niyaduay nu binawlan patideng tu "amis Somalia (北索馬利亞) kasaupu nu sapilaylay", sakamusa mangalay pakakapah tu Somalia (索馬利亞) palecaded alihalay.
nina niyaduay a Dole Bahant (Duo-le-pa-han-te’ 多勒巴漢特) u tumuk mihaput tu sasakamuen pakatineng tu kanatal nu siakay atu Somalia (北索馬利亞) a tademaw, sakamu sa tu Dole Bahant (Duo-le-pa-han-te’ 多勒巴漢特) amica naayaw atu ayda caay kaw nu Somaliland (索馬利蘭) sa, caay palutatengan tu nuhenian, u Dole Bahant (Duo-le-pa-han-te’ 多勒巴漢特) atu Somaliland (索馬利蘭) inayay kuni kasa sulitan tu cancan a sasuliten, tayaay nipalutatengaan tu Somalia (索馬利亞) a nikapulungan u caaya kaw mamacumut.
Islamkiw (伊斯蘭教) u tada sinzia nuheni, hamin nu Somaliland (索馬利蘭) a tademaw u Islamkiw (伊斯蘭教) Sunni Muslims (遜尼派穆斯林), itini i paylipay tu saka lima a demiad nu kalahukan a mapulung tu kaput milungnc.
amica ku Somaliland (索馬利蘭) idaw henay ku Islamkiw (伊斯蘭教) nu naayaway a nikilulan nu nasiziaan, nika Islamkiw (伊斯蘭教) misaayaw tu Somalia (索馬利亞) a tademaw saka etiman sa, u kaka kilulan nu katuuday sa.
hatidaay tu nu lisn nuheni namakayda i Islamkiw (伊斯蘭教) ani pasubana, patinaku sa katuuday nu tataynu i kapulungan akakitidaan kanca sitalupung tu tangah ku tatayna, sakalecad a tademaw makakapet ku lima’, caykan tu heci nu basis, caay pipakiaw, caay kantupah, duma akawawan u wawaw nu kalisiw a caay piala, ka tesekan nu singku miduduc tu kawaw nu kiwkay, acaay ka paleman sa amisa hecaheca tu kawaw.
但還是有天主教的傳教活動。殖民地時期英屬索馬利蘭是屬於羅馬天主阿拉伯代牧區。
nika idaw henay kunu tinsukiw anipisingding tu kawaw nuheni. malamadaty a kitidaan uUnited Kingdom (英國) Somalia (索馬利亞) u Roma (羅馬) tingcu (天主) Arab (阿拉伯) a mikuwanan.
Somalia (索馬利亞) a tademaw makaala tu tulu a lasubu lima a mang (350) ku tademaw. Somalia (索馬利亞) siakay u masa niyaduay a binacadan ku patidengay, nu binacadan namaka tabakiya adidiay i lima (5000) a malebut katukuh milakuud tu lima (50000) a mang.
索馬利蘭最主要的部族家族是伊薩克氏族。第二等重要同時也是現在總統來自的氏族是Gadabuursi。
Somalia (索馬利亞) uangangan a binacadan u niyaduay a Esa-kese’(伊薩克氏) a binacadan.
sakatusa a angangan tawya nu aydaay a Cuotun namakaydaay tu i binacada u Gadabuursi。
其他氏族包括Issa、Gabooye和索馬利蘭 Harti 例如 Warsangali 和 Dhulbahante（Darod部族的分支）。Warsangali 和Dhulbahante主要生活在蘇爾、薩那格及索馬利蘭托格代爾地區的一小部分，而伊薩克氏族主要生活在沃戈伊加勒貝德、托格代爾、薩赫爾、奧達勒東部和南部，薩那格西部和蘇爾西部。
duma nu binacadan u Issa, Gabooye atu Somalia (索馬利亞) Harti tinaku Warsangali atu Dhulbahante (Darod nu dumaan a binacadan). Warsangal atu Dhulbahante anganganan nu sakaudip itini i Su-e (蘇爾), Sana-ke (薩那格) atu Somalia索馬利蘭 Tuoke-taye (托格代爾) a niyaduay nu adidiay, u Esa-ke'se (伊薩克氏) a binacadan angangan nu sakaudip itini i Wuoke-iciawle-pie-de (沃戈伊加勒貝德), Tuoke-taye (托格代爾), Sahe-e (薩赫爾), Awta-le (奧達勒) waliyan atu timulan a niyaduan, Sana-ke (薩那格) nutipan atu Su-e (蘇爾) nutipan.
Gadabursi氏族生活在這個國家的西部，包括奧達勒地區和部分Gabiley District。
Gadabursi binacadan sakaudip itini i kanatal a nutipan, u Awta-le (奧達勒) niyaduay atu nu "Gabiley" a kakitidaan.
niyadu'ay a binacadan u idang ku caayay kalecad mala tusa a malebut lima a lasubu (2500) katukuh cacay a mang (10000) nu pina a tademaw. misuayaw tu Somalia (索馬利亞) a tademaw sa anu matineng tu tungangan atu binacadan katinengan tu ku masahicaay kunuheni.
部族間的歧視在索馬利蘭是嚴格禁止，索馬利蘭政府規定每個部族都是平等的。
binacadan acaay kasasuudiih itini i Somalia (索馬利亞), Somalia (索馬利亞) cen-hu (政府) u binacadan palecahan han ku kawaw.
sakalecad tu u Muslim (穆斯林) a tademaw , hatdaaytu nu tademaw anu u Somalia (索馬利亞) a tademaw taneng pakunidasa amalacawaw. nuni kahida anikale acawaan u tatayna mikisaba' henay tu tatama.
和來自母親家族的表親結婚傳統上是受到歡迎的，因為這能使家族聯盟更加牢固，但這種現象之前並不多見。
nama kaydaay i nuwinaan anipusadak kan anikaleacawa u sakanamuhan nu lalumaan, mahiniay a kawaw han u satanetekay nika taleacawan, nika nina kawaw caay kaadih i sumamad.
itini i Somalia (索馬利蘭) a tademaw tayni iluma' palabanga, namukan satu kanca asiliwaw tu pusak i sala u siligiay a tademaw kumahiniay sa. mahini sa u pasubanaay tu silumaay a tdemaw mabecultu kaku sa.
anu mamin ku isalaay a kakanen sa u mangalaya henay a wayway kuuydaan sa, hatidaay tu nu Somalia (索馬利蘭) a tademaw caay tu kalikec tu tina daduducan a kawaw, nika anu idaw henay kuliwan i isala sa u sasiligiay a kawawan kumahiniay sa.
kawawnutuas (傳統儀式) tu demiad anikana sa u kalahukan a mukan, Somalia (索馬利亞) a tademaw u "La'hooh" (啦喉赫) a nganganan a manpaw (麵包), bala’ niiidid tu minpaw, u habay a aam atu mugi nunisa aaman ku lingatu mukan.malahuk satu taneng malalamel tu hemay atu tuwamin atu tititawyu kuyunikan.
namakay ihekalay a nasulitan atu zumaay a natinengan
