nu Belguim sakay nu hungtiay akanatal anipanganganan, i tida i nu tipan ya Europanay a kanatal, nikahida sa na u Europe a nikapulunganay kalingatuan a masacabayay a kanatal. u satalakaway a tuse sa yaBrussels, iti nu O’mun nikapulungan atu yakaamisanay a bayuay nikasakaputan, sakay nusatabakiay nikapulung a kakitidaan. ina Belguim a kanatal sa sipakay amis sulul han pasiamismaysaliyut, mitatepal tu Netherlands, Germany, Luxembourg atu France a kanatal, i nu etipan sa micapi tu ya amisan a bayu.
u Belguimkalingatuan a nipangangan, namakaykasumamadan ya Roma hananay a ziday, itawya sa i tiniay anipangangan sa, u BelguimGaul (Kaw-lu 高盧) han, nu masulitay a imi sa u nuBelgae (Pey-el-kay 貝爾蓋) abinacadan yaGaul sananay. Belguim nipangangan nu Hulaman han sa, na u ci Si-ci-yu (徐繼畬) hananay nu Hulam a tademaw, i ti 1849 a mihcaan a mapalamit i “Ying-huwan-ce-liye 瀛寰志略)” a cudad.
uBelgium sa ilabu nu Oco,itiza i 50 50 N, 4 00 Eu ahebal nu lala’ mapulung sa 30,528 km2, uahebal nu lala'ay sa 30,278 km2, u ahebal nu nanumay sa 250 km2
hamin nu tademaw sa 11,409,077.kakalukan umah sa 44.10%,kilakilangan umah sa 22.40%,zumaay henay umah sa 33.50%
utabakiay a tapang nu kanatal (congtung) ayza sa ciPhilippe of Belgium, micakat a demiad sa i 2313 a mihca 7 bulad 21 demiad.u cunli nu Belgium ayza sa ciAlexander De Croo, micakat a demiad sa i 2020 a mihca 10 bulad 1 demiad.
i kalumanayay nu ba’tuan a ziday, ina Belguim hananay a kanatal idaw tu kumuenengay nu tademaw i tida. kalahecian sakanahatu i nukakitidaan atu nu sakaylalangawan sa, u Belguim a nikaidaw mahida tu u kaudip i masakiwacingay a cacumudan nu dadan, iti kalakuwitan nu tusaay a malebut a mihcaan, namapalaheci tu ku masadumaay nu binacadan, sakay nulaylayay a nikabangbangan atu kasinpayan a malawpes. nu nikahinian sisa u Belguim hanany a kanatal mala u nu tatenga’ay masasidumaay nu damsayay nikalalacalan a kakitidaan.
i celahcan a mihcaan kaayawan nu lima a bataan idaw ku sepat, i mahida sa u sakahenulan a muenengay nu binacadan sa, ya Celtic (凱爾特) hananay a binacadan i tida, na mademec nu Roma kapulunganay a kanatal, ci Caesar (Kay-sa 凱撒) hananay a sibuisay nu mamikeliday tu hitay. ya Roma nu hungtiay a kanatalmalaliwasak satu sa, nu dikudan ya Germanic (Ze-el-man 日耳曼) hananay a binacadan iti limaay a seci beleng han a mudebung, i labu sa u yaFranks (Fa-lang-ke 法蘭克) a binacadan patideng satu Meroving (Mo-lo-un 墨洛溫) hanany a masahungtiay a ziday, u nikaidaw nu lala’ sa hamin han ku nuaydaay a Belguim. nu dikudan nu Meroving (Mo-lo-un 墨洛溫) a ziday sa mapakutay nu Caroling (Ka-lo-lin 卡洛林) a hungtiay a ziday.
ina Belguim a kanatal kinapinaan tu mapaliyun a nipikuwan, u kakitidaan nu kenis sa u masadumaay nu kanatal, ya Netherlands, Burgundy (Pu-ken-ti 勃艮地), Spain, Austria, kayadah a makuwan. ini Napoleon (Napulun 拿破崙) hananay a nipicebisan a tatukian sa, ina Belguim nau mala nu France a sakaidaw, ci Napulun mademec tusa, patayda han tu i Netherlands mapatideng tu nu kapulungan a hungtiay a kanatal.
1830 a mihcaan ina Belguim a masahungtiay idaw ku nipahaka tu sakunida sananay a nipilatlatan a kawaw, a sipakay nu Netherlands a nipikuwan miliyas a sakaku saan a malakanatal, mala nu nitatulisan a sihulicay a kanatal, i mahida sa idaw ku nipili’an tu nu Germany a kasenengan a kakitaan a kakitidaan, yaSachsen-Coburg und Gotha (Sa-ke-sen. ke-paw. Ke-ta 薩克森-科堡-哥達) hananay nu hungtiay a wawa, ci Leopold (Li-aw-po-te 利奧波德) u saka nu Belguimsayaway a malatatapangan nu kanatal.
ina Belguim namapatideng tu ku kanatal nu dikudan sa palatebanan nu heni ku tatapalan tu cedang, zayhan iti sakatusaan nu kitakitay a nikalalais sa, kacalapan nuDeutsches (Te-yi-ce 德意志) a hungtiay atu Na-suyi hananay a picalap. nu dikudan sa, ina Belguim sipaales tu ku pasay tebanay a nipitapal a patideng, milihida tu nu kasatipanay a masakaputay. tatulis sa midabu aca tu nu Europeanay (歐洲的) kapulunganay a pakalisiway.
nu masa aydaay a Belguim sakay nu aydaay, nutineng tu kagak i Europe a kanatal usakacumelakay, i nu tukian sa mahida tu mala nu kaamisan atu nu ya O’mun hananay a masacabayay, u sasenengan a tuse sa, yaBrussels han sa u nu mahtatusaay a masakaputayay a kapulungan a pu (部). nika u Belguim hananay a kanatal sa, caay henay kasatedep ku kalcinuwas nu kanatalay atu sakay lupisak nu nikalaheci, sakay nu amisan musakamuay tu nu Netherlands a kamu yaVlamingen (Fo-lay-min 佛萊明) a binacadan (misasungaayay tu Netherlands) atu nu kalapangkiwan nu pasay timulay musakamuay tu nu France a kamu ya Walloon (Wa-lung 瓦隆) hananay (misasungaayay tuFrance) nikatenesan a masasula’cus kapilpilan sa ku nikahida.
i 2007 a mihcaan enemay ku bulad, patideng tu nu kapulunganay a nikalalubang a misingkiw. kacaliwayan tu pangkiw nu mihcaan sa, patideng tu nikapulunganay a cen-hu, nika ya kapulunganay a cen-hu sa, pakala tu tuluay a bulad sa kainayian tu.
2007年6月10日，舉行聯邦議會選舉。經過半年談判後組成聯合政府，但聯合政府僅三個月便下台。
2010 a mihcaan i enemay a bulad nikatatengilan a nipisingkiw, nu dikudan sa na idaw tu ku nikala tu 543 a demiadan caay kalaheci tu masakaput nu satalakaway mamukeliday tu sakikawawan, makapeci tu satanayaay nu caay pakalaheci tu patideng tu satalakaway a mamikuwanay mapangangan i kitakit a cudad.
2010年6月議會選舉後，曾經過543天未能組閣，打破組閣權最長的世界紀錄。
2016 a mihcaan tulu a bulad tusa a bataan idaw ku tusa nu demiad, ya sakasenengan a tuseBrussels kalitemuhan kya sakatalawan sananay a masakaputay u nu Islamic (Yi-se-lan 伊斯蘭) hananay a nidateng a kaput, u mamipasaheciay a tademaw kalingatu a mibakudang.
u kakitidaan nu Belguim sa i Europe a enalkalaamisanay,masasuayaw tu kabalatan atu UK, pakay amis sibiyaw tu Netherlands, patatimul samalalitin tu France, walian masatimul sa micapi tu Luxembourg a kapulunganay a kanatal, kasawalian sa malalitin tu Germany kanatal. u nikaidaw kaahebalan nu lala’ sa makaala tu 3.05 mang km2 kayadah.
ina Belguim hananay a kanatal sa malatulu ku tabakiay nukenis,nutipan sa kalunubayuay a enal, nuteban sa ubuyu’buyu’an, pasu nu kawalianay ya A-ten (阿登) hanany abuyu’buyu’an. nutipan a enal sa malecad ku nikasapalan, yadah ku namapalangat a culal sananay a masalenuay a enal, sakay nu teban sa malanu katalatalakawan nu enal,kasidamekan nu lala’, nikayadahan nusauwac, caay kakelah ku sapananum tu nikalukan nu umah, sakusaan sa idaw aca ku ungcung atu dihep. nu walian a buyu’ ya A-ten (阿登) han, u nikatalakaw sa makaala tu 694 m (Botlange (Po-te-lan-ze 博特朗日) a buyu’masakilakilangan, nikayadahan nu baba’tuan maadih tu, caay kakapahan anu kalukan. uynisa u sakaidaw aca nu kayadah nu aadupan i tida a musadibu masaupu a kakaudipan.
比利時分為三大地理區域：西部的海邊平原、中部的高原、以及東部的阿登山脈。西部平原地勢平坦，有諸多圍海造出的窪地。中部為漸漸升高的平原地區，土地富饒，河流眾多，灌溉充分，同時也有一些洞穴和峽谷。東部為阿登山脈，地勢升高，最高點海拔694米（博特朗日山：Signal de Botrange），多森林，多處基岩裸露，不宜耕種。這也是比利時大多數野生動物的棲息處。
nu Belguim a sakahenulan a sauwac sa, idaw ku Scheldt (Se-hay-el-te ) a sauwac, pakay i Doornik (Tu-el-nay 圖爾奈), Ghent (Ken-te’ 根特), Antwerp (An-te’-uyi-pu 安特衛普) atu Meuse (Mo-ce 默茲) hanany a sauwac,maycaliway musilsil, caliwayan kya Namur (Na-mu-el 那慕爾), Liege (Li-ze 列日).
kaladihkuan ku demiad u mahida bayuay a kalahida, i kasienawan sa kaladihdihkuan, i lalud sa banihiw saan, hina udad, cacay a bulad sa katulakan nu demiad sa 0-3°C, i pituay a bulad sa katulakan nu demiad sa 14-19°C; mihmihcaan a nikaudad sa makaala tu 700-900 mm, i satalakaway a enal atu buyu’buyu’an sa makaala tu 1500 mm kayadah.
nikatuudan nu kacacelcelan nu tademaw i Belguim, u sakasilacul nu sakay mukingay akalukawawan a kitidaan, u matabalay a miteka tu nu mukingay iti 19 a seci i Europe pasumad tu nu mukingnay a kanatal. u Belguimsidahkecan tu sakapahay a mingtu,cacaliwayan a sauwac,silamalay atu nipadadanan tu cacaliwayan nu kadideng, u sakusaan sa sikaydih tu a masasungaay atu belaway a kanatal sakay nukalisiway a nikalalacal pabaluhay tu u ngalal nu udip. saka u kaidaw nu sisacabayan i O’mon, u Belguim sa maydih a taneng pulung han ku O’mon baluten ku nu Europeanay a pakalisiway, Belguim iti 1999 a mihcaan i sayaway a bulad sa mala u numicukaymasay tu ya EUR (O-yen 歐元) hananay a kanatal, u ya nu Belguimay a Franc (Fa-lan 法郎) hananay sa iti 2002 a mihcaan mahamin a mapakutay.
u nu Belguim a nipakalisiw sa miida tu nu kitakitay akalalacalan. i kanatal sa ya GNP sa makaala tulu a tusa a nipatahkal, nitulakan tu masacacayay nu tademaw sa, malatusa nu tatungduhan nu Germany a kanatal kayadah, lima ku nikiyadahan tu Dipun anikatatungduhan, ina Belguim nipatahkalan a misiwbay sa u nikakapah sa, sakahenulan ya kakitidaan nu na enengan atu sikaidaw nu satalakaway nutineng atu nu mitesekay, masasidumaay nu kamu, atu maylayay nu binacadan icelang. u sakahenulan sapasiwbay nipiida tu cacakayan sa ya kakanan, kikay, budawang (usasanga’an henay), simal, u sapacamul tu zayliw a tuudtuud, atu sapitenun tu dikuc a zayliw, sakay i hekal a nipipasiwbay sa, idaw kuchocolate (Ciw-ke-li 巧克力), kadideng, u tiking, sapaiyu, budawang (u masanga’ay tu) atu tuud nu dikudikuc.
kakitidaan nu Belguim kalaamisan ya Antwerp (An-te-uy-pu 安特衛普) u sakatusaay nu katabakiay aminatu, kotosi sa u mala nu kitakitay satabakiay nu maycunusay tu nu nalimaanay a misanga’ tu budawang, sikaidaw nukasenengan a nipangangan tubudawangay a tuse han.
位於比利時北部的安特衛普為歐洲第二大港，同時也是世界上最大的鑽石加工地，有鑽石之都的稱譽。
malalitin tu ihekalay atu zumaay a natinengan (外部連結)
