Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Pōdź kaj inhalt
Wikipedia
Szukej

Religijŏ

Ze Wikipedia
(Pōnkniyntŏ zeReligja)
Ślabikŏrzowe abecadło
Tyn artikel je narychtowany we ślabikŏrzowym zŏpisie ślōnskij gŏdki. Coby sie przewiedzieć wiyncyj, wejzdrzij doartikla ô nim.
Symbole religijne, ôd lewyj:krześcijōństwa,judaizmu,hinduizmu,bahaizmu (piyrszy rzōnd),islamu, plemiennych religiji,taoizmu,shintō (drugi rzōnd),buddyzmu,sikhizmu,dżinizmu,ahinsa (trzeci rzōnd),ayyavazhi,Potrōjnyj Bogini (Wicca),krziż maltański,rodzimowiyrstwa słowiańskigo (sztwŏrty rzōnd)
Procynt ôbywately uznŏwajōncych religijõ za barzo wŏżnõ: do 19%, > 90%
Religije dōminujōnce na danych terynach

Religijŏ to je systym wierzyń i praktyk ôkryślajōncy relacyjõ miyndzy roztōmajcie chytanõ sferōmsacrum (świyntościōm) i boskōm sferōm a społeczyństwym, grupōm abo jednotkōm. Manifestuje sie ôna w fasōngu doktrynalnym (doktryna,wierzyniŏ), w czynnościach religijnych (bp.kult,rytuały), w sferze ôbywatelsko-ôrganizacyjnyj (spōlnota religijnŏ, bp.Kościōł) i w sferze duchowości indywidualnyj (m.in.mistycyzm).

We 2012 roku 59% ludzi uwŏżało sie za ôsoby religijne, 23% niy, a 13% deklarowałoateizm[1].

Podle roztōmajtych danych je ôd 4200[2] do 10000 religiji[3].

Etymologijŏ

[edytuj |edytuj zdrzōdło]

PodleCycerōna mianoreligijŏ je ôdłacińskigo słowarelegere aboreligere (ôdczytować, grōntownie rozwŏżać).Laktancjusz wykludzŏ jōm ôd słowareligare (wiōnzać). Tã ôstatniõ etymologijõ uznŏwŏŚwiynty Augustyn, aŚwiynty Tōmasz z Akwinu dopuszczŏ jy wszyjske[4].

Gynyza

[edytuj |edytuj zdrzōdło]

Nojstarsze szlaki religije wystympujōm już w czasach prehistorycznych we formie szkryfōnkōw naskolnych i pochōwkōw (zawiyrzynie we pośmiertne życie). Pierwotnõ religijōm bōł snŏdźanimizm, a podle krześcijōńskij naukipramōnoteizm. Religijŏ była knifym, w jaki czowiek prōbowoł pojōńć świat i ôbtŏczajōnce go zjawiska (bp. pierōny, śmierć, zjawisko dnia i nocy).

Tajlōng

[edytuj |edytuj zdrzōdło]

Typologije:

  • religije Weschodu (kosmocyntryczne)
  • religije Zŏchodu (teocyntryczne)

Religije tajluje sie:

  • skuli byciŏ: naturalne, ôbjawiōne i dharmiczne.
  • skuli, jak chytajōm istotã boskõ: mōnoteizm, polityizm, hynoteizm, deizm, pantyizm, panynteizm, nōnteizm.
  • skuli zasiyngu wpływaniŏ: religije uniwersalistyczne, nŏrodne, plemienne.
  • skuli pōnktu wyjściŏ: religije teocyntryczne, religije kosmocyntryczne.
  • skuli wyznŏwaniŏ: religije żywe i religije umrzite[5].

Nojsrogsze religije świata

[edytuj |edytuj zdrzōdło]

Podle danych ze 2010 roku procyntowy udzioł formuje sie jak pokŏzano dalij[6]:

Państwa podle dōminujōncego zawiyrzyniŏ

     Kościōł katolicki

     Cerkew prawosławnŏ

     Protestantyzm

     Islam sōnnicki

     Islam szyicki

     Hinduizm

     Judaizm

     Religije Chin

     Theravada

     Mahajana

     Lamaizm

     Inksze

Kuklōng bazowych religiji świata

[edytuj |edytuj zdrzōdło]
CechaKrześcijōństwoIslamJudaizmBahaizmHinduizmBuddyzmSikhizmDżinizmKōnfucjanizmTaoizmShintōZaratusztrianizm[7]
Czas nastōniŏ1. stolecie n.e.7. stolecie n.e.1300 r. p.n.e.1863 r. n.e.14. stolecie p.n.e.500 r. p.n.e.15. stolecie n.e.6. stolecie p.n.e.722–481 r. p.n.e.500–300 r. p.n.e.1000 r. p.n.e.
Wielość wyznŏwcōw2,3 mld[8]1,6 mld[8]14,5 mln[9]7-7,5 mln950 mln[9]450 mln[9]24 mln4,5-5 mlnRoztōmajte daneRoztōmajte daneRoztōmajte dane

(110–120 mln)

250 000
BōstwoBōg (tyżJahwe aboAllah)roztōmajcie we

znŏleżności ôd tradycyje

zŏgŏdniynie niy

rozwŏżane bez religijõ

Jedyny BōgWaheguruzŏgŏdniynie niy

rozwŏżane bez religijõ

Niebo (duchy praôjcōw)brak abopolityizmNojwŏżniyjsze bōstwo:

Amaterasu

Ahura Mazda i

Aryman

ZałożycielJezus KrystusMahōmetMojżeszBaha Allahustny przekŏzBudda SiakjamōniNanakWardhamana MahawiraKōnfucjuszLaoziustny przekŏzZaratusztra
Świynte ksiyngiBiblijŏKōranTanachAl-Kitab Al-AkdasAgamy,

Brahmasutry,

Dewimahatmja,

Gita,

Jogasutry,

Manusmryti,

Natjaśastra,

Purany,

Smryti,

Upaniszady,

Wedy, śastry

sutrySri Guru Granth SahibAgamaPiyńcioksiōng kōnfucjŏńskiDaodejing iZhuangzibrakAwesta


Przipisy

  1. Global Index of Religiosity and Atheism, web.archive.org, 13 października 2012 [dostymp 2021-04-24] [zarchiwizowane zadresy 2012-10-13] .
  2. The Everything World’s Religions Book: Explore the Beliefs, Traditions and Cultures of Ancient and Modern Religions, s. 1, Kenneth Shouler – 2010.
  3. Ks.J.Górski Spotkanie z religiami Katowice 2007.
  4. Maciej sieniatycki, Apologetyka czyli dogmatyka fundamentalna, Kraków 1932, s. 2.
  5. Kazimierz Banek, Słownik wiedzy o religiach, Wydawnictwo Szkolne PWN 2010, s.397.
  6. CIA World Factbook
  7. The major world religions
  8. 8,08,1Ateista – gatunek zagrożony?. radiovaticana.va
  9. 9,09,19,2Compilation of almanacs at religioustolerance.org
Commons
Commons
Uobocz galeryjo na Wikimedia Commons:
Religijŏ
Zdrzōdło "https://szl.wikipedia.org/w/index.php?title=Religijŏ&oldid=375781"
Kategoryje:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp