Jozef Stalin[pozōr 1], po prŏwdzieIoseb Besarionis dze Dżughaszwili[pozōr 2] (nar.18 grudnia (stary styl: 6 grudnia)1878[1] wGori, um.5 marca1953 weMoskwie) to bōłsowiecki rewolucjōnistabolszewicki,dyktatōr,politiker i zbrodniŏrzkōmunistyczny. Je ôn ôdpowiydzialny za śmierć milijōnōw ludzi[2][3][4].
Bōł zGruzyje[5]. Bōł jednym ze ôrganizatorōw zbrojnego przewrotu bolszewickigo, kery przeszoł do historyje jako „paździyrnikowŏ rewolucyjŏ”[6][7]. Do 1922 roku bōł czōnkymRady Kōmisŏrōw Ludowych, wykōnowoł w nij m.in. funkcyjõ kōmisŏra do spraw nŏrodnościowych (1917–1923)[8]. W latach 1919–1953 bōł czōnkymBiōra Politycznego KC RKP(b), niyskorzij WKP(b) iKPSS (do ônego śmierci)[9].
Formalnie wykōnowoł ôbiyralne, kadyncyjne funkcyje sekretŏrza gyneralnego KPSS i ônyj poprzedniczek a tyż prymiera SSSR, a faktycznie bōł dożywotnim dyktatorym posiadajōncym niyôgraniczōnõ władzã. Epoka ônego panowaniŏ we SSSR je ôkryślanŏ mianymstalinizm.
W czasie panowaniŏ Stalina we SSSR panowoł masowy, państwowy terror, kery pochłōnōł życie 20 milijōnōw ludzi, z czego 11 milijōnōw umarto skirz głodu, jak tyż ciynżkõ do ôbsztalowaniŏ wielość ôfiar sowieckich deportacyji i niywolniczyj roboty weôbozach kōncyntracyjnych. Prziczyniōł sie do abszusuII wojny światowyj kej broł udzioł we ataku naPolskã we 1939 roku[10].
Na kōniec II wojny światowyj Sojusz Socjalistycznych Sowieckich Republik iZjednoczōne Sztaty stały sie supermocarstwami. Niyskorniyjsze pogorszynie relacyji miyndzy spiyranym bez SSSR blokym weschodnim a spiyranym bez USA blokym zachodnim sprawiyło dugotrwały ôkres napiynć –zimnŏ wojna, kerŏ trwałŏ do 1989 roku[11].
- ↑rus.Иосиф Сталин
gruz.იოსებ სტალინი - ↑rus.Ио́сиф Виссарио́нович Джугашви́ли
gruz.იოსებ ბესარიონის ძე ჯუღაშვილი
Przipisy
- ↑StephenS. Kotkin StephenS.,Stalin: Paradoxes of power, 1878-1928, Allen Lane, 2014,ISBN 978-0-7139-9944-0 [dostymp 2021-07-28] (angelski).
- ↑Stalin killed millions. A Stanford historian answers the question, was it genocide?, Stanford News, 23 września 2010 [dostymp 2021-07-28] (angelski).
- ↑How Many People Did Joseph Stalin Kill?, International Business Times, 5 marca 2013 [dostymp 2021-07-28] .
- ↑Patrick J.P.J. Kiger Patrick J.P.J.,How Joseph Stalin Starved Millions in the Ukrainian Famine, HISTORY [dostymp 2021-07-28] (angelski).
- ↑RobertR. Conquest RobertR.,Stalin: Breaker of Nations, Penguin Books, 1992,ISBN 978-0-14-016953-9 [dostymp 2021-07-28] (angelski).
- ↑RobertR. Service RobertR.,Stalin: A Biography, Macmillan, 2004,ISBN 978-0-333-72627-3 [dostymp 2021-07-28] (angelski).
- ↑Simon SebagS.S. Montefiore Simon SebagS.S.,SimonS. Montefiore SimonS.,Young Stalin, Weidenfeld & Nicolson, 2007,ISBN 978-0-297-85068-7 [dostymp 2021-07-28] (angelski).
- ↑SarahS. Davies SarahS.,JamesJ. Harris JamesJ.,Stalin: A New History, Cambridge University Press, 8 września 2005,ISBN 978-1-139-44663-1 [dostymp 2021-07-28] (angelski).
- ↑SamuelS. Totten SamuelS.,Paul RobertP.R. Bartrop Paul RobertP.R.,Steven L.S.L. Jacobs Steven L.S.L.,Dictionary of Genocide: A-L, Greenwood Press, 2008,ISBN 978-0-313-34642-2 [dostymp 2021-07-28] (angelski).
- ↑DerekD. Watson DerekD.,Molotov's Apprenticeship in Foreign Policy: The Triple Alliance Negotiations in 1939, „Europe-Asia Studies”, 52 (4),2000, s. 695–722,DOI: 10.1080/713663077,ISSN0966-8136 [dostymp 2021-07-28] .url
- ↑BBC ON THIS DAY | 3 | 1989: Malta summit ends Cold War, web.archive.org, 3 października 2018 [dostymp 2021-07-28] [zarchiwizowane zadresy 2018-10-03] .
.png)
_Bar.png)
_BAR.svg)
