Movatterモバイル変換

[0]ホーム
URL:

Pōdź kaj inhalt
Wikipedia
Szukej

Dynga

Ze Wikipedia
Ślabikŏrzowe abecadło
Tyn artikel je narychtowany we ślabikŏrzowym zŏpisie ślōnskij gŏdki. Coby sie przewiedzieć wiyncyj, wejzdrzij doartikla ô nim.
Tyn artikel je ô ôptycznym zjawisku. Dej pozōr tyż:Danga (ferajn).
Dwojistŏ dynga

Dynga (abo tyżDanga) – ôptyczne i meteorologiczne zjawisko, wystympujōnce we formie charakterystycznego wielowystrego łuky powstŏwajōncego we wyniku rozszczepiyniŏ widzialnego światła, porzōnd słōnecznego prōmiyniowaniŏ, załōmujōncego sie i ôdbijajōncego we strzodku licznych kapekwody (bp. dyszcza i mgły) majōncych kształt zbliżōny do ôbłōniatego[1][2]. Rozszczepiynie światła je wynikym zjawiska dyspersyje, powodujōncego rozdziały we winklu załōmaniŏ światła ô roztōmajtyj dugości wele przi przejściu zluftu do wody i z wody do luftu.

Światło widzialne je postrzegalnōm zdrokym tajlōm widma elektrōmagnetycznego prōmiyniowaniŏ i we znŏleżności ôd dugości wele widziane je we roztōmajtych farbach. Kedy słōneczne światło przenikŏ bez kapki dyszcza, woda rozprasza biołe światło (kłōtã welōw ô roztōmajtych dugościach) na skłŏdowe ô roztōmajtych dugościach welōw (roztōmajtych farbach) i ludzke ôko widzi wielofarbny łuk.

Ôprōcz faktu, iże we dyndze wystympuje hned ciōngłe widmo farb, wyrōżniŏ sie z prawidła nastympujōnce farby: czyrwōny (na aus łuku), apluzinowy, żōłty, zielōny, modry, indygo i flidrowy (we strzodku łuku).

Nojczyńścij ôbserwowanŏ je bazowŏ dynga, atoli mogōm ukŏzać sie tyż dyngi wtōrne i dalsze jak tyż pŏrã zjawisk ôptycznych, tŏwarziszōncych dyndze[3]. Dynga powstŏwŏ naprzeciwklary i niy przinŏleży jeji mylić ze zjawiskym halo, kere wystympuje naôbkoło klary, a powstŏwŏ we wyniku inkszych ôptycznych zjawisk[4].

Dynga ukazuje sie czynsto we mitologiji, religiji, literaturze ikōnszcie. Dyngowŏ fana stanowiyła symbol masońskigo zakōnuOrder of the Rainbow Girls (7 farb). Fanã z szejściōma wystrymi pasami (bez farby indygo) uzdały za swōj symbol ruchyLGBT.

symbol przewidziany dlŏ dyngi[5].

Klasycznŏ teoryjŏ dyngi

[edytuj |edytuj zdrzōdło]
Formowanie dyngi

Richtōngi załōmaniŏ

[edytuj |edytuj zdrzōdło]
Porachowane z praw geometrycznyj ôptyki parametry dyng[6]
rθmin
czyrwōny		θmin
modry		Δθmini
czyrwōny		i
modry		r
czyrwōny		r
modry		Jasność
x/10 000
1137,63139,351,7259,5358,8340,3639,58914
2230,37233,483,1171,9171,5245,5744,93390
3317,52321,894,3776,8976,6247,0346,42215
442,7648,345,5879,6779,4647,6647,06136
5127,08133,866,7881,4681,2847,9947,3994
6210,90218,867,9682,7282,5748,1847,5969
7294,41303,559,1483,6583,5148,3147,7253
817,7128,0210,3184,3684,2548,3947,8042
9100,86112,3511,4984,9484,8348,4547,8734
10183,92196,5712,6585,4085,3148,4947,9128

Winkel załōmaniŏ światłar je powiōnzany z winklym padaniŏi mustrym, kery wynikŏ z prawa załōmaniŏ światła:

sin⁡r=sin⁡in,{\displaystyle \sin r={\frac {\sin i}{n}},}

kajn{\displaystyle n} je spōłczynnikym załōmaniŏ wody wzglyndym luftu.

Winkel ôdchylyniŏ ôkryślŏ muster[6]:

θ=k⋅180∘+2i−2r(k+1),{\displaystyle \theta =k\cdot 180^{\circ }+2i-2r(k+1),}
θ=k⋅180∘+2i−2arcsin⁡(sin⁡in)(k+1),{\displaystyle \theta =k\cdot 180^{\circ }+2i-2\arcsin \left({\frac {\sin i}{n}}\right)(k+1),}

kajk{\displaystyle k} ôznaczŏ wielość ôdbić świytlnego prōmiynia we postrzodku kapki.

Winkel ôdchylyniŏ uzyskuje nojmyńszõ wartość, kej pochodnŏ ôdchylyniŏ wzglyndym winkla padaniŏ je rōwnŏ 0. Ôwdy winkel padaniŏ dlŏ prōmiynia, kery ôdbije sie we postrzodkuk{\displaystyle k}-krotnie, ôkryślōny je mustrym:

cos⁡ik=n2−1k(k+2).{\displaystyle \cos i_{k}={\sqrt {\frac {n^{2}-1}{k(k+2)}}}.}

Jasność załōmanego światła

[edytuj |edytuj zdrzōdło]

Spōłczynnik ôdbiciŏ światła ô polaryzacyji rōwnolygłyj i prostopadłyj do szkarty padaniŏ je rōwny:

R∥=sin⁡(i−r)sin⁡(i+r)R⊥=tg⁡(i−r)tg⁡(i+r).{\displaystyle R_{\parallel }={\frac {\sin(i-r)}{\sin(i+r)}}\quad R_{\bot }={\frac {\operatorname {tg} (i-r)}{\operatorname {tg} (i+r)}}.}

We dyndze typuk{\displaystyle k} wystympujōm 2 załōmaniŏ jak tyżk{\displaystyle k} ôdbić, bez to bystrość ôsobnych polaryzacyji dyngi ôkryślajōm mustry:

Ek1=(1−sin2⁡(i−r)sin2⁡(i+r))2sin2k⁡(i−r)sin2k⁡(i+r),{\displaystyle E_{k1}=\left(1-{\frac {\sin ^{2}(i-r)}{\sin ^{2}(i+r)}}\right)^{2}{\frac {\sin ^{2k}(i-r)}{\sin ^{2k}(i+r)}},}
Ek2=(1−tg2⁡(i−r)tg2⁡(i+r))2tg2k⁡(i−r)tg2k⁡(i+r).{\displaystyle E_{k2}=\left(1-{\frac {\operatorname {tg} ^{2}(i-r)}{\operatorname {tg} ^{2}(i+r)}}\right)^{2}{\frac {\operatorname {tg} ^{2k}(i-r)}{\operatorname {tg} ^{2k}(i+r)}}.}

Jeźli ciasnŏ szprica światła ô natynżyniuI0{\displaystyle I_{0}} padŏ na nachylonōm pod winklymi{\displaystyle i} iΦ{\displaystyle \Phi } wiyrchniã kapki, mŏ winklowe miarydi{\displaystyle di} idΦ.{\displaystyle d\Phi .} Natynżynie światła bydōnce ôd jednyj kapki ô prōmiyniua ôkryślŏ muster[6]:

Ik=EkI0a2cos⁡i sin⁡i di dΦR2sin⁡θ dθ dΦ.{\displaystyle I_{k}={\frac {E_{k}I_{0}a^{2}\cos i\ \sin i\ di\ d\Phi }{R^{2}\sin \theta \ d\theta \ d\Phi }}.}

Po wydzielyniu z powyższego tajlã znŏleżnõ ôd winkli:

Dk=0,5Eksin⁡2isin⁡θ(dθdi)−1,{\displaystyle D_{k}=0{,}5E_{k}{\frac {\sin 2i}{\sin \theta }}\left({\frac {d\theta }{di}}\right)^{-1},}
Ik=I0Dka2R2.{\displaystyle I_{k}=I_{0}D_{k}{\frac {a^{2}}{R^{2}}}.}

Wartośćdθ/di{\displaystyle d\theta /di} wynikŏ z ôpisanego wyżyj biegu światła we kapce i wynosi:

dθdi=2−2(k+1)ctg⁡ ictg⁡ r,{\displaystyle {\frac {d\theta }{di}}=2-2(k+1){\frac {\operatorname {ctg} \ i}{\operatorname {ctg} \ r}},}

kaj:

Przipisy

  1. ↑Encyklopedia fizyki PWN 1972 t. 3, s. 563.
  2. ↑tęcza - Encyklopedia PWN - źródło wiarygodnej i rzetelnej wiedzy, encyklopedia.pwn.pl [dostymp 2021-03-13] (polski).
  3. ↑Rainbows, www.atoptics.co.uk [dostymp 2021-03-13] .
  4. ↑Coloured arcs not rainbows, www.atoptics.co.uk [dostymp 2021-03-13] .
  5. ↑Dziennik Klimatyczny, Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej.
  6. ↑6,06,16,2Jearl D. Walker. Multiple rainbows from single drops of water and other liquids. „American Journal of Physics”. 44 (5), maj 1976 (ang.). 

Bibliografijŏ

[edytuj |edytuj zdrzōdło]

Linki zewnyntrzne

[edytuj |edytuj zdrzōdło]
Commons
Commons
Uobocz galeryjo na Wikimedia Commons:
Dynga
Zdrzōdło "https://szl.wikipedia.org/w/index.php?title=Dynga&oldid=375591"
Kategoryje:
Skrytŏ kategoryjŏ:
[8]ページ先頭
©2009-2025 Movatter.jp