1. kukua: ni ongezeko la kudumu lasura yamwili na ukubwa wake. Viumbehai hukua na wanahitajichakula chenyevirutubishi vyote (mlo kamili) ili waweze kukua.
2. kuzaliana: kuzaa au kuzaliana ni mchakato wa kibiolojia ambao viumbe wapya - "uzao" - hutolewa kutoka kwawazazi wao. Uzazi ni kipengele cha msingi chauhai wote unaojulikana; kila kiumbe binafsi kipo kama matokeo ya uzazi.
3. kula: kula (pia inajulikana kama kuteketeza) ni kumezachakula, kwa kawaida kutoa viumbeheterotrofu kwanishati na kuruhusuukuaji. Wanyama na heterotrofu nyingine wanapaswa kula ili waweze kuishi - "carnivores" kula wanyama wengine, "herbivores" kula mimea, "omnivores" hutumia mchanganyiko wa mimea na wanyama, na "detritivores" kula maozo.Fungi hupunguza vitu vya kikaboni nje ya miili yao kinyume nawanyama ambao humba chakula chao ndani yamiili yao. Kwa wanadamu, kula nishughuli ya maisha ya kilasiku.
4. kujongea: ni kitendo cha kubadilisha eneo au mahali alipo kiumbe huyo
5. kuhisi: ni mchakato wa kukandamiza kwa mujibu wa viumbe vya vyema ni nyeti na inaviungo vitano vyamwili kwa ajili ya hisia ambavyo nimacho,masikio,ngozi,ulimi napua. Pua inatumika kunusia, macho yanatumika kuangalia, ulimi unatumika katika kuonja, ngozi inatumika katika kuhisi na masikio yanatumika katika kusikiliza.
6. kupumua: kupumua (au uingizajihewa) ni mchakato wa kusonga hewa ndani na nje yamapafu ili kuwezesha kubadilishanagesi namazingira ya ndani, hasa kwa kuletaoksijeni na kusafirishakabonidaioksaidi.
7. kutoa taka za mwili: ni mchakato ambao taka za kimetaboliki na vitu vingine visivyofaa vinaondolewa kutoka kwa viumbe. Katikavimelea hii hasa hufanywa namapafu,figo na ngozi. Hii ni kinyume na usiri, ambapo dutu hii inaweza kuwa na kazi maalumu baada ya kuacha kiini.Utoaji taka mwili ni mchakato muhimu katika aina zote zauhai. Kwa mfano, katikamkojo wa wanyama hufukuzwa kwa njia yaurethra, ambayo ni sehemu ya mfumo wa msamaha. Katikaviumbe vya seli moja, taka hutolewa moja kwa moja kupitia uso waseli.
Virusi viko kati ya viumbehai na vitu visivyo hai;wataalamu wengine husema havistahili kuitwa "viumbehai" kwa sababu haviwezi kuzaa pekee yake, haina umetaboli wake bali unategemea kuingia ndani ya seli na kutumia nafasi za seli kwa kuzaa kwake.
Makala hii kuhusu mambo yabiolojia bado nimbegu. Je, unajua kitu kuhusuKiumbehai kama historia yake au mahusiano yake na mada nyingine? Labda unaona habari katika Wikipedia ya Kiingereza au lugha nyingine zinazofaa kutafsiriwa? Basi unaweza kuisaidia Wikipedia kwakuihariri na kuongeza habari.
.jpg)
