Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Nenda kwa yaliyomo
WikipediaKamusi elezo ya maandishi huru
Tafuta

Uhispania

Kutoka Wikipedia, kamusi elezo huru
Uhispania
Reino de España (es)
Kaulimbiu: "Plus Ultra" (Kilatini kwa "Mbele na zaidi")
Wimbo wa taifa: "Marcha Real" au " Marcha Granadera"
Eneo la UhispaniaEneo la Uhispania
Mji mkuu
na mkubwa
Madrid
Lugha rasmiKihispania
Kabila (2025)50%Wahispania
19.1 Wasio na asili ya Uhispania
SerikaliUfalme wa kikatiba
  Mfalme
Felipe VI Pedro Sánchez
Kuanzishwa
  Muungano wa nasaba
20 Januari 1479
  Dola ya Muungano
9 Juni 1715
  Katiba ya kwanza
19 March 1815
  Katiba ya sasa
29 December 1918
Eneo
  Jumlakm2 505,990(ya ya 50)
  Maji (asilimia)1.04%
Idadi ya watu
  Kadirio la 201849,077,984
  Msongamano92/km2
PLT (PPP)Kadirio la 2024
  Jumla $2.67 T[1](ya 12)
  Kwa kila mtu $59,090[1](ya 25)
PLT (Kawaida)Kadirio la 2024
  Jumla $1.73 T[1]
  Kwa kila mtu $35,790[1]
HDI (2022)0.911
SarafuEuro (€) EUR
Majira ya saaUTC+1CET
Upande wa magariKulia
Msimbo wa simu+34
Jina la kikoa.es

Uhispania (Kihispania:España;Kiingereza:Spain) kwa rasmiUfalme wa Hispania, ni nchi iliyoko Kusini-magharibi mwaUlaya ikiwa na maeneo katika Kaskazini mwaAfrika. Ikiwa na sehemu ya kusini kabisa ya bara laUlaya, ni nchi kubwa zaidi katika Ulaya ya Kusini na ya nne kwa idadi ya watu miongoni mwa nchi wanachama wa Umoja wa Ulaya. Inashika maeneo makubwa yaRasi ya Iberia, na eneo lake pia linajumuisha Visiwa vyaCanary, vilivyoko Mashariki mwaBahari ya Atlantiki,Visiwa vya Balearic, vilivyoko Magharibi mwa Bahari ya Mediterranean, na miji ya kiutawala yaCeuta naMelilla, katikaAfrika.

Kunapwani ndefu yaBahari ya Mediteranea na pia yaAtlantiki.

Uhispaniabara ni sehemu kubwa yarasi ya Iberia.Visiwa vya Baleari kwenye Mediteranea naVisiwa vya Kanari katika Atlantiki pamoja namiji yaAfrika ya KaskaziniCeuta naMelilla ni sehemu za Uhispania.

Mji mkuu niMadrid ambayo ni piamji mkubwa wa nchi.

Eneo la nchi nikm² 505,990 nalo lina wakazi 47,450,795 (sensa yamwaka2020).

MfalmeFelipe VI amevaataji mwaka2014, akishika nafasi yababa yakeJuan Carlos I, anayeheshimiwa sana kwa sababu aliongozataifa katika mabadiliko ya kutokaudikteta wajeneraliFrancisco Franco kuelekeademokrasia. Hasa tendo la mfalme la kuzuiamapinduzi wa kijeshi linakumbukwa sana.

Muundo waserikali niUfalme wa Kikatiba, hivyo kisheria madaraka ya mfalme ni madogo.

Utawala umo mikononi mwaserikali inayochaguliwa nabunge linaloitwa "Las Cortes likichaguliwa kwakura za kidemokrasia.

Historia

[hariri |hariri chanzo]

Historia ya awali

[hariri |hariri chanzo]

Wakazi wa kwanza waliojulikana kwa jina kuwa waliishi Uhispania walikuwaWakelti.

Wafoinike

[hariri |hariri chanzo]

Katikakarne zaKKWafoinike walianzisha miji kwenye pwani na kuchimbamadini hasashaba nafedha.

Waroma wa Kale walivamia na kutawala Uhispania kwakarne kadhaa wakileta lugha yao yaKilatini kilichopata kuwa msingi wa lugha za kisasa za Uhispania.Kibaski pekee silugha ya Kirumi.

Katikakarne ya 5 makabila yaKigermanik walivamiaDola la Roma pamoja na Uhispania. Kati yaoWavandali naWavisigothi walitawala sehemu kubwa ya Uhispania.

Tangu mwaka711 jeshi laWaarabuWaislamu liliingia kutokaAfrika ya Kaskazini na kutwaa sehemu kubwa ya Uhispania hadi karibumilima ya Pirenei, lakini watawala wa maeneo kadhaa katikakaskazini walijihami na kufaulu kudumishauhuru wao.

Waarabu waliletafani nyingi zamaendeleo nchini.

Katika kipindi cha vita cha karne nyingiWakristo wa Kaskazini walifaulu polepole kuwarudisha nyuma Waarabu hadi kusini kwa nchi.

Hatimaye mwaka1492 mfalmeBoabdil waGranada, mji wa mwisho wa Waarabu, alishindwa na mfalmeFerdinand II wa Aragon na malkiaIsabella wa Kastilia.

Makoloni ya Amerika

[hariri |hariri chanzo]

Wiki chache kabla ya kushinda huko Granada wafalme wa Uhispania walimkubalianahodhaKristoforo Kolumbus kutafuta njia ya kufikaBara Hindi kupitiamagharibi. Badala ya kufikaIndia Kolumbus alifika kwenye visiwa vyaAmerika ya Kati.

Huo ulikuwa mwanzo wa upanuzi wa Uhispania katika "Dunia Mpya" yaAmerika. Wahispania walijenga dola kubwa la kikoloni na kutwaa karibuAmerika ya Kusini yote pamoja na Amerika ya Kati naMexiko hadi sehemu za kusini zaMarekani ya leo.

Katika miaka mia tatu iliyofuata Uhispania ilitajirika sana kutokana namaliasili ya Amerika.

Vita vya Marekani dhidi ya Uhispania

[hariri |hariri chanzo]

Vita hivyo vilitokea mwaka1898. Vilianza kwa shambulizi laMarekani tarehe25 Aprili dhidi yaPuerto Rico vilivyokuwakoloni la Uhispania na kuishia tarehe12 Agosti 1898,jeshi la Uhispania hukoManila (Ufilipino) liliposalimu amri.

Vita hivyo vilikuwa mwanzo wa Marekani kufuatasiasa ya nje ya upanuzi hata katika maeneo ya mbali. Kabla ya vita hivyo Marekani ilishughulika kupanua eneo lake kwenyebara laAmerika ya Kaskazini dhidi yawakazi asilia na dhidi yaMexiko.

Marekani ilitumia nafasi yaghasia ya wenyeji wa Kuba dhidi yautawala wa kikoloni wa Uhispania.

Baada yamlipuko kwenyemanowari ya MarekaniUSS Maine katikabandari yaHavana, Marekani ilitangaza vita dhidi ya Uhispania ingawa sababu ya mlipuko haijajulikana hadi leo ilikuwa nini.

Uhispania haikuweza kushindana na manowari nasilaha za Marekani zilizokuwa zimeendeleakiteknolojia.

Pia Marekani ilikuwa karibu na mahali pa vita na Uhispania ilishindwa kuongeza wanajeshi na silaha.

Hivyo Marekani ilitwaa makoloni ya Uhispania yaPuerto Rico,Kuba naUfilipino.

Jiografia

[hariri |hariri chanzo]
Ramani ya Uhispania.

Majimbo ya kujitawala

[hariri |hariri chanzo]
Ramani ya majimbo 17 ya Uhispania.
BenderaJimbo
la kujitawala
Mji mkuu wa jimboRais wa jimboBunge la jimboVyama tawala jimboniViti katika senetiEneo(km2)Wakazi (2019)Msongamano (/km2)GDP kwa mkazi (kwaeuro)Hali
AndalusiaSevilleJuan Manuel Moreno (PP)Parliament of AndalusiaPP,Cs41 (9 RA,

32 DE)

87,2688,414,2409619,107Nationality
CataloniaBarcelonaPere Aragonès (Republican Left of Catalonia)Parliament of CataloniaERC,Junts,PDeCAT(until 2020)24 (8 RA, 16 (DE)32,1147,675,21723930,426Nationality
Jimbo la MadridMadridIsabel Díaz Ayuso (PP)Assembly of MadridPP,C's(until 2021)14 (7 RA, 4 DE)8,0286,663,39483035,041Region
Jimbo la ValenciaValenciaXimo Puig (PSOE)Valencian CortesPSOE,Compromís,Unides Podem17 (5 RA, 12 DE)23,2555,003,76921522,426Nationality
GaliciaSantiago de CompostelaAlberto Núñez Feijóo (PP)Parliament of GaliciaPP19 (3 RA, 16 DE)29,5742,699,4999123,183Nationality
Castilia na LeónValladolid
(de facto seat of institutions)
Alfonso Fernández Mañueco (PP)Cortes of Castile and LeónPP,Cs39 (3 RA, 36 DE)94,2232,399,5482524,031Historical region
Nchi ya KieuskaraVitoria-Gasteiz
(de facto seat of institutions)
Iñigo Urkullu (PNV)Basque ParliamentPNV,PSOE15 (3 RA, 12 DE)7,2342,207,77630533,223Nationality
Castilla–La ManchaToledoEmiliano García-Page (PSOE)Cortes of Castilla–La ManchaPSOE23 (3 RA, 20 DE)79,4632,032,8632620,363Region
Visiwa vya KanariSanta Cruz de Tenerife andLas Palmas de Gran CanariaÁngel Víctor Torres (PSOE)Parliament of the Canary IslandsPSOE,NCa,Podemos,ASG14 (3 RA, 11 DE)7,4472,153,38928920,892Nationality
Jimbo la MurciaMurciaFernando López Miras (PP)Regional Assembly of MurciaPP,Cs(until 2021)6 (2 RA, 4 DE)11,3131,493,89813221,269Region
AragonZaragozaJavier Lambán (PSOE)Aragonese CortsPSOE,Podemos,CHA,PAR14 (2 RA, 12 DE)47,7191,319,2912828,151Nationality
ExtremaduraMéridaGuillermo Fernández Vara (PSOE)Assembly of ExtremaduraPSOE10 (2 RA, 8 DE)41,6341,067,7102618,469Region
Visiwa vya BaleariPalmaFrancina Armengol (PSOE)Parliament of the Balearic IslandsPSOE,Podemos-EUIB,Més7 (2 RA, 5 DE)4,9921,149,46023027,682Nationality
Ufalme mdogo wa AsturiasOviedoAdrián Barbón (PSOE)General Junta of the Principality of AsturiasPSOE6 (2 RA, 4 DE)10,6041,022,8009622,789Historical region
Jimbo la NavarraPamplonaMaría Chivite (PSOE)Parliament of NavarrePSN,GBai,Podemos5 (1 RA, 4 DE)10,391654,2146331,389Nationality
CantabriaSantanderMiguel Ángel Revilla (PRC)Parliament of CantabriaPRC,PSOE5 (1 RA, 4 DE)5,321581,07810923,757Historical region
La RiojaLogroñoConcha Andreu (PSOE)Parliament of La RiojaPSOE,Podemos5 (1 RA, 4 DE)5,045316,7986327,225Region

R.A: Regionally appointed; D.E: Directly elected.

Miji ya kujitawala

[hariri |hariri chanzo]
BenderaMji wa kujitawalaMeyaHalmashauriVyama tawala mjiniViti katika senetiEneo (km2)Wakazi (2019)Msongamano (/km2)GDP kwa mkazi
(kwaeuro)
MelillaEduardo de Castro (Cs)Assembly of MelillaCpM,PSOE,Cs2 (DE)12.386,4877,03116,981
CeutaJuan Jesús Vivas (PP)Assembly of CeutaPP2 (DE)18.584,7774,58319,335

Marundiko ya miji mikubwa

[hariri |hariri chanzo]

Watu

[hariri |hariri chanzo]

Wakazi walio wengi (84.8%) ni Wahispania asili, lakini uhamiaji mkubwa wa miaka ya mwisho umeleta watu wengi hasa kutokaAmerika ya Kilatini,Afrika Kaskazini,Ulaya Mashariki n.k.

Lugha rasmi niKihispania inayozungumzwa nyumbani na 74% za watu lakini majimbo 17 yamepewa mamlaka ya kujitawala katika mambo mbalimbali pamoja na sera za kiutamaduni, hivyo lugha zaKikatalunya (17%),Kigalicia (7%),Kibaski (2%) naKioccitan zimekuwalugha rasmi za kijimbo pamoja na Kihispania.

Wahispania walio wengi (61%) ni waamini waKanisa Katoliki. 34% hawanadini yoyote.

Picha

[hariri |hariri chanzo]

Tazama pia

[hariri |hariri chanzo]

Viungo vya nje

[hariri |hariri chanzo]
WikiMedia Commons
WikiMedia Commons
Wikimedia Commons ina media kuhusu:
Serikali
Ramani
Utalii


Nchi zaUmoja wa UlayaBendera ya Umoja wa Ulaya
Austria |Bulgaria |Eire |Estonia |Hispania |Hungaria |Italia |Kroatia |Kupro |Latvia |Lituanya |Luxemburg |Malta |Polandi |Slovakia |Slovenia |Romania |Ubelgiji |Ucheki |Udeni |Ufaransa |Ufini |Ugiriki |Uholanzi |Ujerumani |Ureno |Uswidi
Nchi huru
Nchi zisizokubaliwa
na umma wa kimataifa
Maeneo yanayojitawala
chini ya nchi nyingine
1 nchi yaAsia ya Magharibi kijiografia ambayo huhesabiwa kuwa sehemu yaUlaya kiutamaduni2nchi ya kimabara
Makala hii kuhusu maeneo yaHispania bado nimbegu.
Je unajua kitu kuhusuUhispania kama historia yake, biashara, taasisi zilizopo, watu au utamaduni?
Labda unaona habari katika wikipedia ya Kiingereza au lugha nyingine zinazofaa kutafsiriwa?
Basi unaweza kuisaidia Wikipedia kwakuihariri na kuongeza habari.
  1. 1234"Spain GDP". 2024.
Rudishwa kutoka "https://sw.wikipedia.org/w/index.php?title=Uhispania&oldid=1419851"
Jamii:
Jamii iliofichwa:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp