DätLadiniske, ukDolomitenladinisk naamd, is neromaniske Sproake, ju der in dät Noude fonItalien boald wäd.
Ätter ju Meenenge fon eenige Foarskere bestoant ne äänge Fründskup fon dät Dolomitenladiniske mäd dät in Gestriche fonGraubünden boaldeRomaniske un mäd dätFurlaniske. Ju Touhoopefoatenge fon disse tjo Sproaken unner dän BuppebegripRätoromaniske Sproaken is uumstrieden (sjuch: "Questione Ladina").
Ju Beteekenge kumt fon dätLatienske häär, deeruum dät sik dät bie dätLadiniske uum nevulgärlatienske Restsproake fon dän romanisierdeAlpenruum honnelt. Dät Ladiniske wäd as Uurblieuwsel fon vulgärlatienske Dialekte oafte tou dätRätoromaniske reekend. Of dät ne uurregionale rätoromaniskeUursproake roate, is unner Wietenskuppere uumstrieden un wuude asQuestione Ladina diskutierd. Siet dät6. Jierhunnert troangenBajuware uut dät Noude foar un fertroangen dät romaniske Idiom uut wiede Paate fon sien fröier Ferspreedengsgebiet. Bloot in do ougelaine Doale kuude sik dät Ladiniske hoolde. Mäd dät Eende fon dän 1. Waareldkriech un ju Angliederenge fon dän suudelke Deel fon Tirol an Italien fällen do Gestriche, in do der Ladinisk boald wuude, fon dät aplöösde KaiserriekAastriek-Ungarn an Italien. Ju italieniske Nationoalbewäägenge fon dät19. un20. Jierhunnert saach in dät Ladiniske bolde altied n italienisken Dialekt, wät do maaste Ladiner oawers fon sik wieseden. Uk in dätGruber-De-Gasperi-Oukuumen waas naan Schuts fon do Ladiner foarsäin.
Eerste truch dät2. Autonomiestatuut foar Suudtirol kreegen do Ladiner in dit Gestrich Minnerhaidengjuchte.
1988 beapdraagden do ladiniske Kultuurinstituute „Micurà de Rü“ und „Majon di Fascegn“ denZürcher UniversitätsprofessorHeinrich Schmid, foar him ne gemeensoameSchriftsproake tou schafjen.In dän Suumer1998 ärscheen toulääst ju “Wailaitenge foar dän Apbau fon ne gemeensoame Schriftsproake fon do Dolomitenladiner“, wiermäd dätLadin Dolomitan of "Ladin Standard" uut ju Dööpe nuumen wuude.
Ju Befoulkenge haalt oawers nit fuul fon ju kunstelk anlaide Sproake. Of disse Ärfiendenge foar dät Uurlieuwjen fon ju Sproake föärderlich is ärschient somäd ju groote Froage. (sjuch deertou ukRumantsch Grischun) In Graubünden wäd ju Kunstsproake oktroyierd un ap finanzielle Wiese beloond.
Ladinisch in dän "Pider",Wengen:Na buna ustaria, na bela compagnia, düc la chir gion, vedli y jogn. "N goud Weershuus, ne flugge Sälskup (Gemeenskup, Früündekring), aal säike ju jädden, Oolde un Junge."
As Sproakbiespil wäd hier n Deel fon dät Uusefoar in do ferscheedene Idiome un ap Düütsk, Seeltersk, Italienisk un Latien anfierd.
Maréo/(Badiot)
Nosc Pere dal cí, al sii santifiché to enom, al vëgni to rëgn, töa orenté sii fata, desco sö al cí ensciö söla tera.
Gherdëina
Pere nost, che t'ies tl ciel, sibe santificà ti inuem, vënie ti rëni, sibe fata ti ulentà, coche en ciel enscì en tiera.
Fascian
Père nosc che te es sun ciel, sie fat sent to inom, fa che vegne to regn, to voler sie semper respetà, tant sun ciel che su la tera.
Fodom
Père nòst che t'es sun paradíš, benedât lé l tuo inóm, resta con nos, che sará fat ci che te vòs sun ciél e su la tièra.
Anpezan
Pare nosc, che te stas su in zielo, sée fato santo el to gnon, viene el to regno, sée fato chel che te vos tu, tanto in zielo che su ra tera.
Pere nost, che t'ies en ciel, al sie santifiché ti inom, al vegne ti regn, sia fata tia volonté, coche en ciel enscì en tera.
Italienisk
Padre nostro che sei nei cieli, sia santificato il tuo nome, venga il tuo regno, sia fatta la tua volontà come in cielo, così in terra.
Düütsk
Vater unser, der du bist im Himmel, geheiligt werde Dein Name. Dein Reich komme. Dein Wille geschehe, wie im Himmel so auch auf Erden.
Seeltersk
Uus Foar, deer du bäst in n Heemel, gehilliged wäide din Noome. Tou uus kuume dien Riek. Din Wille schäl befoulged wäide, as in n Heemel, so uk ap de Waareld.
Vallader (rätoromanisk Idiom)
Bap nos, tü chi est in tschêl, fat sonch vegna teis nom, teis reginam vegna nanpro, tia vöglia dvainta sco in tschêl eir sün terra.
Sursilvan (rätoromanisk Idiom)
Bab nos, quel che ti eis el tschiel, sogns vegn fatg tiu num, tiu reginavel vegn, tia veglia daventa sco en tschiel e sin tiara.
Latien
Pater noster, qui es in caelis, sanctificetur nomen tuum. Adveniat regnum tuum. Fiat voluntas tua, sicut in caelo, et in terra.
Marco Forni:Wörterbuch Deutsch - Grödner-Ladinisch. Vocabuler tudësch - ladin de Gherdëina. Istitut ladin Micurà de Rü, St. Martin in Thurn 2002,ISBN 88-8171-033-1
