| Sonargaoni | |
|---|---|
| Emri amëtar bengalisht:সোনারগাঁও | |
 Fotomontazh i Sonargaonit, nga e djathta majtas,Xhamia Goaldi, Varri i Ghijasudin Azam Shahut,Ura e Panamit, Ndërtesa në Panam Nagar,Bara Sardar Bari, Ndërtesa nga Panam Nagari | |
| Lloji | qytet |
| Etimologjia | Fshati i artë |
| Vendndodhja |  Bangladesh, Distrikti i Narajanganxhit, divizioni i Dhakës |
| Koordinatat | 23°38′51″N90°35′58″E / 23.647547°N 90.599327°E /23.647547; 90.599327 |
| Themeluar më | Në lashtësi |
Sonargaoni (bengalisht:সোনারগাঁও;shqiptimi Bengali:[ˈʃonaɾɡãʋ];[1] d.t.th.:Fshati i Artë) është një qytet historik nëBangladeshin qëndror. Ai i përket upazilës Sonargaon të distriktit të Narajanganxhit në divizionin e Dhakës.
Sonargaoni është një nga kryeqytetet e vjetër të rajonit historik tëBengalit dhe ishte qendra administrative e Bengalit Lindor. Ai ishte një port lumor. Brendatoka e tij ishte qendra e tregtisë së muslinës në Bengal, me një popullsi të madhe endësish dhe artizanësh. Sipas studiuesve greko romanë, në këtë hinterland ndodhej një emporium (qendër tregtie), që arkeologët e kanë identifikuar meRrënojat e Vari-Bateshvarit të Perandorisë Gangaridai. Zona ishte një bazë për mbretëritë Vanga,Gangaridai, Samatata, dinastitë Sena dhe Deva.
Sonargaoni mori rëndësi gjatë Sulltanatit të Delhit. Ai ishte kryeqyteti i sulltanatit të drejtuar nga Fakhrudin Mubarak Shah dhe djali i tij Ikhtijarudin Ghazi Shah. Ai bujti oborrin mbretëror dhe punishten e prerjes së monedhave të Sulltanatit të Bengalit dhe ishte gjithashtu kryeqyteti i Sulltanatit të Bengalit nën sundimin e Ghijasudin Azam Shahut. Sonargaoni u bë një nga qytetet më të rëndësishëm në Bengal. Në këtë zonë u vendosën shumë emigrantë. Sulltanët ndërtuan xhami dhe mauzole. Ai më vonë u bë qendra e konfederatës së Baro-Bhujane që i rezistoi zgjerimit mogul nën udhëheqjen e Isa Khanit dhe djalit të tij, Musa Khanit. Sonargaoni pastaj u bë një distrikt i Bengalit Mogul. GjatëSundimit kolonial Britanik, tregtarët ndërtuan shumë rezidencaIndo-Saraçene në lagjen ePanam Nagarit. Rëndësia e tij në vijim u eklipsua nga Porti i afërt i Narajanganxhit, që u krijuan në vitin1862.
Çdo vit, Sonargaoni tërheq shumë turistë në Bangladesh. Ai bujt Fondacionin e Artit dhe Artizanatit Folklorik të Bangladeshit, ashtu si dhe site të ndryshme arkeologjike, faltoresufi,tempuj hindu si dhe xhami dhe mauzolej historikë.
Sonargaoni gjendet afër shtratit të vjetër të lumitBrahmaputra. Në veri të Sonargaonit ndodhenRrënojat e Vari-Bateshvarit, që arkeologët i konsiderojnë si emporin (qendër tregtimi) eSounagouras të përmendur nga shkrimtarët greko-romakë.[2]
EmriSonargaon rrjedh nga emri i qytetit të lashtëSuvarnagrama. Sonargaoni është sunduar nga mbretëritë Vanga dhe Samatata gjatë lashtësisë. Dinastia Sena e përdori zonën si një bazë. Mbreti i Dinastisë Deva, Dasharathadeva e zhvendosi kryeqytetin ngaBikramapuri në Suvarnagrama në mes tëshekullit të XIII.[3] Sonargaoni është gjithashtu një nga vendndodhjet e mundshme të tokës mitike të Suvarnabhumit që përmendet në kulturat përrethNënkontinentit Indian dheAzisë Juglindore.
Besimtarët myslimanë mbërritën për herë të parë në Sonargaon rreth vitit1281.[4] Në fillim tëshekullit të XIV, Sonargaoni u bë pjesë e Sulltanatit të Delhit, kur Shamsudin Firoz Shah, guvernatori i Delhit nëGauda, pushtoi Bengalin qëndror. Firoz Shahu ndërtoi një fabrikë për prerjen e monedhave në Sonargaon nga ku u prenë një numër i madh monedhash.[5] Guvernatorët e Delhit në Bengal u përpoqën shpesh të fitonin pavarësinë. Guvernatorët rrebelë shpesh zgjodhën Sonargaonin si kryeqytet të Bengalit. Kur Firoz Shahu vdiq në vitin1322, djali i tij, Ghijasudin Bahadur Shahu, e zëvendësoi atë në fron. Në vitin1324, sulltani i Delhit Ghijasudin Tughlaku i shpalli luftë atij dhe arriti ta kapte Bahadur Shahun në betejë. Gjatë të njëjtit vit, sulltan Muhamad bin Tughlaku e liroi atë dhe e caktoi si guvernator të Sonargaonit.[6]
Sonargaoni filloi të zhvillohej si një qendër e studimit islam dhe letërsisë perse. Në Sonargaon u vendosën shumë emigrantë persë dhe turqë persianatë. Maulana Sharfudin Abu Tauvama iBuharasë erdhi në Sonargaon rreth vitit1270 dhe themeloi njëteqe dhemedresesufiste, që jepte arësim fetar dhe laik. Institucionet u bënë të njohura përgjatë gjithë Nënkontinentit Indian. Sharfudin Jahja Maneri, një studiues i shquar sufi iBiharit, ishte nxënës në Sonargaon. Libri i Tauvamas mbi misticizmin,Makamat, gëzoi një reputacion të lartë. Gjatë administrimit të Roknudin Kaikausit (1291-1301), djali i Nasirudin Bughra Khanit,Nam-i-Hak, një libër mbi fikhun (jurisprudencën), u shkruan në poezinë elegante perse, në Sonargaon. Ai përbëhet nga 10 volume që përmbajnë 180 poema. Megjithaëse autorësia e këtij libri i është atribuar Shaikh Sharafu’d-Din Abu Tauvamas, hyrja e autorit dëshmon se libri faktikisht u shkrua nga një dishepull i Shaikh Sharafu’d-Dinit mbi bazën e mësimeve të tij.[7]Fatva-i-Tatarkhani u hartua me nismën e Tatar Khanit, guvernatori tughluk i Sonargaonit.[3]
Sulltanati i Sonargaonit u bë një shtet i pavarur për një kohë të shkurtër me kontroll mbi Bengalin qëndror, veri-lindor dhe jug-lindor. Kur Bahram Khani vdiq në vitin1338, shqytari i tij, Fakhrudin Mubarak Shahu, e shpalli veten sulltan të pavarur të Sonargaonit.[4] Fakhrudin sponsorizoi mjaft projekte ndërtimore, duke përfshirë një rrugë të madhe dhe ngriti argjinatura, përgjatë xhamive dhe mauzoleve. Sonargaoni filloi të pushtonte zona që u përkisnin mbretërive lindore të Arakanit dhe Tripurës. Ushtria e Sonargaonit pushtoiChittagongun në Bengalin juglindor në vitin1340. Në perëndim, Sonargaoni konkuroi me qytet shtetet fqinje tëLakhnautit dhe Satgaonit për mbizotërim ushtarak në Bengal. Sonargaoni mbizotëroi në fushatat navale gjatëmusoneve. Lakhnauti mbizotëroi në fushatat tokësore gjatë stinës së thatë.[9] Udhëtari ishekullit të XIVIbn Batuta vizitoi Sulltanatin e Sonargaonin. Ai mbërriti nëpërmjet portit tëChittagongut, nga ku vijoi në rajonin eSylhetit për tu takuar me Shah Xhalalin. Pastaj ai vijoi për në Sonargaon, kryeqyteti i sultanatit. Ai e përshkruan Fakhrudinin si "një sovran i dalluar që i donte të huajt, veçanërisht fakirët dhe sufitë". Në portin lumor të Sonargaonit, Ibn Batuta hipi në një anije kinezexhunk që e çoi atë për nëXhava.[10][11] Pas vdekjes së Fakhrudinit në vitin1349, djali i tij Ikhtijarudin Ghazi Shahu bë sunduesi pasues i pavarur i Sonargaonit.[12] Sunduesi i Satgaonit, Shamsudin Iljas Shahu në vijim në vitin1352 e mundi Sonargaonin dhe krijoi Sulltanatin e Bengalit.[13]
Tre qytet shtetet e Bengalit u bashkuan në një sulltanat të pavarur. Pati një shkëputje domethënëse nga autoriteti i Sulltanatit të Delhit. Sonargaoni u bë një nga qytetet kryesore në pjesën lindore tëNënkontinentit Indian. Ai ishte një port i rëndësishmë lumor strategjikisht me afërsi ndaj Luginës së Brahmaputrës dheGjirit të Bengalit. Sulltani i tretë bengalez, Ghijasudin Azam Shahu krijoi një oborr mbretëror në Sonargaon. Qyteti lulëzoi si një qendër për shkrimtarët, juristët. Sasia e pamatë e prozës dhe poezisë perse të prodhuar në Sonargaon gjatë kësaj periudhe është përshkruar si "epoka e artë e Letërsisë Perse" në Bengal.[7] Sulltani ftoi poetin persHafez në oborrin e Bengalit në Sonargaon. Institucionet e themeluara nga Abu Tauvama u mbajtën nga pasuesit e tij, duke përfshirë predikuesin sufi Sajid Ibrahim Danishmand, Sajid Arif Billah Muhamad Kamel, Sajid Muhamad Jusuf dhe të tjerë.[3]
.jpg)
Gjatëshekullit të XV, udhëtimet kineze të thesarit, përfshin një ekspeditë në Sonargaon. Ambasadat kineze në Bengal ishin pjesë e misionit të admiralitZheng He. Informacioni rreth kësaj ekspedite vjen nga libri i njërit nga pjesëmarrësit e saj, Ma Huan.[1] Në vitin1451, Ma Huan e përshkroi Sonargaonin si një qytet me mure fortifikuese,[3] me një oborr mbretëror, pazare, rrugë të mbushura, ujëmbledhësa dhe një port.
Gjatë Dinastisë Husain Shahi, Sonargaoni u përdor si një bazë nga sulltanët gjatë fushatave kundërAssamit,Tripuras dhe Arakanit. Sulltanët organizuan nga Sonargaoni sulme në Assam dhe Tripura.[14] Porti lumor ishte jetësor gjatë fushatave navale, si gjatë Luftës mes Sulltanatit të Bengalit me Mbretërinë Kamata ashtu dhe në Luftën mes Sulltanatit të Bengalit me Mbretërinë e Mrauk U të viteve1512–1516.
Sonragaoni bujtëte një fabrikë për prerje monedhash. Ai ishte një nga qytetet më të rëndësishme në Sulltanatin e Bengalit. Ai ishte qendra kryesore administrative e Bengalit Lindor, veçanërisht për rajonin Bhati. Zyrtarët e lartë të Sulltanatit të Bengalit e kishin bazën në Sonargaon.[14] Në rajon u vendosën emigrantë turq, arabë, abisinas (habeshi), persë, pashtunë dhe raxhputë dhe u bënë sonargajonas. Sonargaoni u bë edhe fundi lindor i Rrugës së Madhe Kryesore, që u ndërtua ngaSher Shah Suri nëshekullin e XVI.[4] Rruga e Madhe Kryesore ishte një itinerar kryesor tregtar që shtrihej ngaBengali deri nëAzinë Qëndrore. Begatia e Sulltanatit të Bengalit dëshmohet nga udhëtarët europianë, duke përfshirë Ludovico di Vartheman, Duarte Barbosan dhe Tomé Piresin. Sipas këtyre udhëtarëve, Sonargaoni ishte një qendër e rëndësishme tregtare. Shumë nga endësit dhe artizanët e tij ishin hindu. Kur Sulltanati i Bengalit u shpërbë në fund tëshekullit të XVI, Sonargaoni vijoi të ishte një bastion i pavarësisë bengaleze për disa dekada.
Nën sulltanin Taxh Khan Karrani, fisnikuIsa Khan, që ishte kryeministër oborrin e sulltanit, fitoi një zotërim tokash që mbulonte sipërfaqen e Sonargaonit. Dinastia Karrani u mund ngaforcat Mogule në Bengalin Lindor. Isa Khani dhe një konfederatë zamindarësh (pronarë feudalë tokash) i rezistuan zgjerimit mogul në Bengalin Lindor. Konfederata është e njohur si Baro-Bhujan (dymbëdhjetë bhujanët), duke përfshirë zamindarë myslimanë dhe hindu, shumë nga të cilët kishin prejardhje turke dhe raxhpute, që përgjatë kohës në vazhdim u bënë sonargaonas. Isa Khani e rriti gradualisht fuqinë e tij dhe duke u caktuar si drejtues i të gjithë rajonit Bhati, me titullin eMansad-e-Ala.
Te libriAin-i-Akbari, Abul Fazli shkroi rreth "varkave bengaleze të përsosura të luftës" të flotës sëIsa Khanit.[15] TeAkbarnama, Abul Fazli pohonte: "Isai fitoi nam nga gjykimi i tij i pjekur dhe maturia, dhe bëri dhymbëdhjetë zamindarët e Bengalit ti bindeshin".[16] Isa Khani përdorteFortesën Xhangalbari. Në vitin1578, dymbëdhjetë Bhujanët mundën nënmbretin mogul Khan Xhahan I, nën udhëheqjen e zamindarëve Maxhlis Pratap dhe Maxhlis Dilavar, pasi Isa Khani ishte detyruar të tërhiqej gjatë një beteje në lumin Meghna.[17] Në vitin1584, duke vijuar një pushtim të Shahbaz Khan Kambohut, Isa Khani dhe Masum Khan Kabuli nisën një kundërsulm të suksesshëm tokësor dhe naval në Egarosindur, në brigjet e lumit Brahmaputra, që smbrapsi pushtimin mogul.[18] Në vitin1597, flota e Isa Khanit i shkaktoi një humbje të madhe flotës mogule në lumin Padma. Moghulët drejtoheshin nga nënmbreti Man Singh I, që humbi djalin e tij në betejë. Flota e Isa Khanit e kishte rrethuar flotën mogule në të katërta anët.[19]
Në vitin1580, udhëtari anglez Ralph Fitch e përshkroi shtetin eIsa Khanit, duke pohuar se "për këtu ndodhen kaq shumë lumenj dhe toka, sa ata (mogulët) ja mbathën nga njëri te tjetri, ndërsa kalorësit e tij (Akbarit) nuk mund të mbizotëronin ndaj tyre. Aty është bërë dyqani i madh i pambukut. Sinergani (Sonargaoni) është një qytet gjashtë lega nga Serreporeja, ku ndodhen pëlhurat më të mira dhe të përsosura të bëra prejpambuku në të gjithë Indinë. Mbreti kryesor i të gjitha këtyre vendeve quhet Isacan (Isa Khani) dhe ai është kryesori i të gjithë mbretërve të tjerë, dhe që është një mik i madh i të gjithë të krishterëve".[20] Në vitin1600,misioni jezuit pohoi se pas mundjes së Sulltanatit të Bengalit, "Dymbëdhjetë princat, të quajtur Bojonë [bhūyān] që qeverisnin dymbëdhjetë provinca në emër të ish-mbretit, megjithatë, ju larguan masakrës. Ata u bashkuan kundër mongolëve dhe kështu, falë aleancës së tyre, secili i ruajti zotërimet e saj. Shumë të pasur dhe në zotërim të forcave të fuqishme, ata e mbajtën veten e tyre si mbretër, kryesisht ai i Sripurit, i quajtur edhe Kadaraj [Kedar Rai] dhe Çandekani [Raxha Pratapaditja i Xhesores], por mbi të gjitha titulli Mansondolin [“Masnad-i ‘ālī,” i Isa Khanit]. Patanët [afghanët], duke qenë të shpërndarë sipër, janë subjekte të bojonëve".[21]
Isa Khani vdiq në shtator1599 dhe pas tij, kontrollin e rajonit Bhati e mori i biri, Musa Khani. FjaloriShabda-Ratnakari u hartua nga poeti i oborrit Nathuresh gjatë sundimit të Musa Khanit.[3] Pas mundjes së Musa Khanit më 10 korrik1610[22] nga gjenerali mogul Islam Khan, Sonargaoni u bë pjesë e distrikteve të Bengal Subahut. Kryeqyteti i Bengalit më vonë u zhvillua në metropolin e ri mogul tëDhakës.
Sonargaoni ishte një nga distriktet (sarkar) të Bengalit Mogul. Mogulët ndërtuan mjaft fortifikime buzë-lumore afër Sonargaonit, si pjesë e mbrojtjeve për kryeqytetin provincial të Dhakës kundër piratëve arakanezë dheportugezë. Këto përfshininFortesën e Haxhiganxhit dheFortesën e Sonakandës. Mogulët ndërtuan gjithashtu mjaft ura, duke përfshirëUrën e Panamit, Urën e Dalalpurit dhe Urën e Panamnagarit, që janë akoma në përdorim.
.jpg)
GjatëSundimit Britanik nëshekullin e XIX, lagjja ePanam Nagarit u zhvillua me shtëpi qytetare, zyra, tempuj dhe xhami. Arkitektura e lagjes u ndikua nga arkitektura europiane. Panami ishte një qendër e pasur e biznesit të tekstileve, veçanërisht të rrobat epambukut. Tregtarët përfshinin hindu bengalezë, myslimanë marvarë dhe bengalezë.[3]
Fondacioni i arteve dhe zejeve folklorike të Bangladeshit u vendos në Sonargaon nga piktori Bangladeshas Zainul Abedin në 12 mars1975.[4] Shtëpia, fillimisht e quajturBara Sardar Bari, u ndërtua në vitin1901. Më 15 shkurt1984, nënndarja e Narajanganxhit u ngrit në nivelin e distriktit nga Qeveria e Bangladeshit.[23]
Një nën-distrikt i distriktit të Narajanganxhit, më parë i quajtur Baidjabazar u riemërtua Sonargaon. Për shkak të shumë kërcënimeve ndaj ruajtjes (duke përfshirë përmbytjet dhe vandalizmin), Sonargaoni u vendos nëListën e Vëzhgimit të vitit 2008 të 100 siteve më të rrezikuara nga Fondi i Monumenteve Botërore.[24] Sonargaoni i tanishëm është një bashki në distriktin e Narajanganxhit.
Sonargaoni ishte një qendër e lashtë e prodhimit të muslinës dhe manifakturës tekstile. Ai ishte i famshëm për një rrobë me bazë pambuku të quajturkhasa për cilësinë e saj të përsosur.[25] Tokat pjellore përreth qytetit gjithashtu prodhonin oriz për eksport. Udhëtari anglez Ralph Fitch përshkroi kulturën e endjes së tekstileve të pambukut të zonës nëshekullin e XVI. Endësit ishin një pjesë e popullsisë. Në vitin1580, ai pohon se "Shtëpitë aty, siç ishin në pjesën më të madhe të Indisë, janë shumë të vogla dhe të mbuluara me kallama, kashtë, dhe pak baltë përreth mureve dhe derës për të mbajtur jashtë tigrat dhe dhelprat. Shumë nga banorët janë shumë të pasur. Aty ata nuk do të hanë mish, nuk do të vrasin asnjë kafshë; Ata ushqehen me oriz, qumësht dhe fruta, ata shkojnë me një rrobë të vogël para tyre dhe pjesa tjetër e trupit të tyre është i zhveshur. Depoja e madhe e rrobave tëpambukut zhvillohet kështu dhe shumë oriz, ndërsa ata furnizojnë të gjithë Indinë,Cejlonin, Pegun, Malakan".[26]
Sonargaoni ishte një port lumor me akses nëGjirin e Bengalit nëpërmjet grykëderdhjes së Bengalit. Anijet detare udhëtonin mes Sonargaonit dhe vendeve të Azisë Juglindore dhe Jugperëndimore.[3]
.JPG)
Në kohën e censusit të vitit2011, Bashkia e Sonargaonit kishte 7,289 familje me një popullsi prej 32,796. 6,952 (21.20%) ishin nën moshën 10 vjeçe. Sonargaoni kishte një raport alfabetizmi prej 62.57% dhe një raport gjinor prej 951 femra për 1000 meshkuj.[28]
Panam Nagari: Qyteti i Panamit, gjendet në upazilën e Sonargaonit në distriktin e Narajanganxhit, është një vend historik dhe ish qendër tregtare eBengalit. Afërsisht 400 vjeçar, ai paraqet një përzierje tëarkitekturës së lashtë të Bengalit,Arkitekturës Mogule dhe asaj koloniale. Tërheqja kryesore është Panam Nagari, me rreth 52 banesa të vjetra me tulla.
Muzeu i Artit dhe Zejtarisë Folklorike të Sonargaonit: i krijuar në vitin1975, ky muze ruan dhe ekspozon artin dhe artizanatin tradicional bangladeshas. Vizitorët mund të shikojnë një koleksion të pasur tekstilesh, poçarie, punime druri dhe metalesh.
Bara Sardar Bari: I ndërtuar në vitin1901 nga zamindar Ishan Çandra Saha, Bara Sardar Bari është një pallat që paraqet stilin eArkitekturës Moghule. Ai tani shërben si pjesë e Muzeut të Artit dhe Zejtarisë Folklorike të Sonargaonit, duke ofruar historinë e zamindarisë së rajonit.
Xhamia Goaldi: Kjo xhami eshekullit të XV është një shembull i mrekullueshëm iArkitekturës Mogule, e njohur për gdhendjet e ndërlikuara dhe domethënien historike.
Taxh Mahali i Bangladeshit: I ndërtuar në vitin2003 nga Ahsanullah Moni si një kushtim ndaj gruas së tij, ky monument është një kopje më e vogël por e bukur eTaxh Mahalit nëAgra.
Xhojnul Abedin Smriti Xhadughari: Një përmendore kushtuar artistit Xhojnul Abedin, që paraqet pikturat, skicat, shkrimet dhe sendet personale të tij.
Kadam Rasul Dargah: Një sit domethënës fetar që besohet se bujt gjurmën e profetit islamik,Muhammedit, i njohur për bukurinë e saj arkitekturore.
Mazari i Panç Pirerit: Një sit popullor fetar në fshatin e Bhagalpurit, që tërheq mijëra vizitorë në vit për lutje dhe pelegrinazh.
Baradi: Një fshat i njohur për rëndësinë e tij historike, që përmban Pallatin e Isa Khanit, Xhaminë Sonali dhe Ashramin e Loknath Brahmaçarit.[29]
Galeri Pamjesh |
|---|
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.JPG)
{{cite book}}: Mirëmbajtja CS1: BOT: Gjendja e adresës origjinale është e panjohur (lidhja)