Politika e krahut të djathtë konsiderohet si e kundërta e politikës së krahut të majtë, dhe spektri politik majtas-djathtas është një nga spektrat politikë më gjerësisht të pranuar.[15] Termi ikrahut të djathtë në përgjithësi mund t'i referohet seksionit të një partie politike ose sistemi që mbronsipërmarrjen e lirë dhepronësinë private, dhe zakonisht favorizon idetë tradicionale shoqërore.[16]
Përdorimi origjinal i termit "krahu i djathtë", në lidhje mekomunizmin, i vendosi konservatorët në të djathtë, liberalët në qendër dhe komunistët në të majtë. Si konservatorët ashtu edhe liberalët ishin fuqishëm antikomunistë . Historia e përdorimit të termittë djathtë për antikomunizmin është një histori e ndërlikuar.[20]
Lëvizjet e hershme marksiste ishin në kundërshtim me monarkitë tradicionale që sundonin në pjesën më të madhe nëEvropën e asaj kohe. Shumë monarki evropiane e shpallën të jashtëligjshme shprehjen publike të pikëpamjeve komuniste dheManifestin Komunist, i cili filloi "[një] spektër [që] po ndjek Evropën" dhe deklaroi se monarkët kishin frikë për fronet e tyre. Përkrahja e komunizmit ishte e paligjshme nëPerandorinë Ruse,Perandorinë Gjermane dheAustro-Hungari, tre monarkitë më të fuqishme në Evropën kontinentale paraLuftës së Parë Botërore . Shumë monarkistë (përveçmonarkistëve kushtetues ) e shihnin pabarazinë në pasuri dhe fuqi politike si rezultat i një rendi natyror hyjnor. Lufta midis monarkistëve dhe komunistëve shpesh përshkruhej si një luftë midis të djathtës dhe të majtës.
Në Francën post-revolucionare, e djathta luftoi kundër fuqisë në rritje të atyre që ishin pasuruar përmes tregtisë dhe u përpoq të ruante të drejtat e fisnikërisë. Ata nuk ndiheshin të sigurtë me zhvillimet e reja si kapitalizmi, iluminizmi, individualizmi dhe industrializmi, prandaj luftuan për të ruajtur hierarkitë dhe institucionet tradicionale shoqërore.[21][22] Në historinë e Evropës, ka pasur lëvizje të forta kolektiviste të krahut të djathtë, si në të djathtën katolike sociale, që ka shfaqur armiqësi ndaj të gjitha formave tëliberalizmit (përfshirë liberalizmin ekonomik ) dhe ka mbrojtur historikisht harmoninë klasore paternaliste që përfshin një shoqëri organike-hierarkike ku punëtorët mbrohen ndërsa hierarkia klasore mbetet.[23]
Në shekullin e nëntëmbëdhjetë, e djathta u zhvendos për të mbështetur të sapopasuruarit në disa vende evropiane (veçanërisht në Angli) dhe në vend që të favorizonte fisnikërinë ndaj industrialistëve, favorizoi kapitalistët mbi klasën punëtore. Lëvizjet e tjera të krahut të djathtë - sikarlizmi në Spanjë dhe lëvizjet nacionaliste në Francë, Gjermani dhe Rusi - mbetën armiqësore ndaj kapitalizmit dhe industrializmit. Megjithatë, disa lëvizje të krahut të djathtë - veçanërisht ato francezeNouvelle Droite,CasaPound dhepaleokonservatorizmi amerikan - janë shpesh në kundërshtim me etikën kapitaliste dhe efektet që ato kanë në shoqëri. Këto forca e shohin kapitalizmin dhe industrializmin si cënues ose shkaktues të prishjes së traditave ose hierarkive shoqërore që janë thelbësore për ruajtjen e rendit shoqëror.[24]
Në kohët moderne, "krahu i djathtë" përdoret ndonjëherë për të përshkruarkapitalizminlaissez-faire . Në Evropë, kapitalistët krijuan aleanca me të Djathtën gjatë konflikteve të tyre me punëtorët pas vitit 1848. Në Francë, mbështetja e kapitalizmit nga e djathta mund të gjurmohet në fund të shekullit të XIX.[25] E ashtuquajtura e djathta neoliberale, e popullarizuar ngaPresidenti i SHBARonald Reagan dhekryeministrja e Mbretërisë së BashkuarMargaret Thatcher, kombinon mbështetjen përtregjet e lira,privatizimin dheçrregullimin ekonomik me mbështetjen tradicionale të krahut të djathtë për konformitetin shoqëror.[9] Teoricieni politik Russell Kirk besonte se liria dhe të drejtat e pronës ishin të ndërlidhura.[26]
Më 5 janar 1895, kapiteni Alfred Dreyfus u arkëtua.
Në Francë,nacionalizmi fillimisht ishte një ideologji e majtë dhe republikane.[29] Pas periudhës së<i>bulanzhizmit</i> dhe Çështjes Dreyfus, nacionalizmi u bë një tipar i krahut të djathtë.[30] Nacionalistët e krahut të djathtë kërkuan të përcaktonin dhe mbronin një identitet kombëtar "të vërtetë" nga elementë të cilët ata besonin se po e korruptonin atë identitet.[25] Disa ishinsupremacistë, të cilët në përputhje meracizmin shkencor dheDarvinizmin social aplikuan konceptin e " mbijetesës së më të fortit " përkombet dheracat .[31] Nacionalizmi i krahut të djathtë u ndikua nga nacionalizmi romantik, në të cilin shteti e merr legjitimitetin e tij politik nga uniteti organik i atyre që ai qeveris. Kjo përgjithësisht përfshin gjuhën, racën, kulturën, fenë dhe zakonet e kombit, të cilat të gjitha "lindën" brenda kulturës së tij. I lidhur me nacionalizmin e krahut të djathtë është konservatorizmi kulturor, i cili mbështet ruajtjen e trashëgimisë ose kulturës së një kombi dhe shpesh i sheh shmangiet nga normat kulturore si një kërcënim ekzistencial.[32]
Populizmi i krahut të djathtë është një kombinim i nacionalizmit qytetar, kulturor-nacionalizmit dhe nganjëherë etno-nacionalizmit, vendorisë, së bashku me anti-elitizmin, duke përdorur retorikën populiste për të ofruar një kritikë ndaj institucioneve ekzistuese politike. Sipas Margaret Canovan, një populist i krahut të djathtë është "një lider karizmatik, që përdor taktikat e populizmit të politikanëve për të kapërcyer politikanët dhe elitën intelektuale dhe për t'u bërë thirrje ndjenjave reaksionare të popullatës, shpesh duke mbështetur pretendimin e tij për të folur në favor të popullit duke përdorur referendumet".[34]
Maharajadhiraja Prithvi Narayan Shah (1723-1775), Mbreti i Nepalit, propagandoi idealet e tekstit hinduDharmasastra si ideologjinë sunduese të mbretërisë së tij
Filozofi dhe diplomati Joseph de Maistre argumentoi pro autoritetit indirekt tëPapës mbi çështjet e përkohshme. Sipas Maistre, vetëm qeveritë që u themeluan mbi kushtetutat e krishtera - të cilat ishin të nënkuptuara në zakonet dhe institucionet e të gjitha shoqërive evropiane, veçanërisht monarkitëkatolikeevropiane - mund të shmangnin çrregullimin dhe gjakderdhjen që pasoi zbatimi i programeve politikeracionaliste, siç ishte kaosi që ndodhi gjatëRevolucionit Francez . Disa prelatëve tëKishës së Anglisë - të krijuar ngaHenri VIII dhe të kryesuar nga sovrani i tanishëm - u jepen vende nëDhomën e Lordëve (si Lordë Shpirtërorë), por ata konsiderohen politikisht neutralë dhe jo të krahut të djathtë ose atij të majtë.
Disa media amerikane të krahut të djathtë ekstrem kundërshtojnë seksin jashtë martese dhe martesën mes të njëjtit seks, dhe ato ndonjëherë refuzojnë qëndrimet shkencore mbievolucionin dhe çështje të tjera ku shkenca priret të mos pajtohet meBiblën .[35][36]
Termivlera familjare është përdorur nga partitë e krahut të djathtë - siPartia Republikane në Shtetet e Bashkuara, Partia Famija e Para në Australi,Partia Konservatore në Mbretërinë e Bashkuar dhePartia Bharatiya Janata në Indi - për të nënkuptuar mbështetjen për familjet tradicionale dhe kundërshtimin ndaj ndryshimeve që bota moderne ka bërë në mënyrën se si jetojnë familjet. Mbështetësit e "vlerave familjare" mund të kundërshtojnëabortin,eutanazinë dhekontrollin e lindjes .[37][38]
SipasHistorisë së Kembrixhit të Mendimit Politik të shekullit të njëzetë, e djathta ka kaluar nëpër pesë faza të dallueshme historike:[39]
E djathta reaksionare kërkonte një kthim nëaristokraci dhe fe shtetërore .
E djathta e moderuar nuk kishte besim tek intelektualët dhe kërkonte një qeveri të kufizuar.
E djathta radikale favorizoi një formë romantike dhe agresive tënacionalizmit .
E djathta ekstreme propozoi politika kundër imigracionit dheracizëm të nënkuptuar.
E djathta neoliberale u përpoq të kombinonte një ekonomi tregu dhe çrregullim ekonomik me besimet tradicionale të krahut të djathtë nëpatriotizëm, elitizëm dhe ligj e rend.
↑Johnson, Paul (2005)."Right-wing, rightist".A Politics Glossary. Auburn University website. Arkivuar ngaorigjinali më 19 gusht 2014. Marrë më23 tetor 2014.{{cite web}}:Mungon ose është bosh parametri|language= (Ndihmë!)
12T. Alexander Smith, Raymond Tatalovich.Cultures at war: moral conflicts in western democracies. Toronto, Canada: Broadview Press, Ltd, 2003. p. 30. "That viewpoint is held by contemporary sociologists, for whom 'right-wing movements' are conceptualized as 'social movements whose stated goals are to maintain structures of order, status, honor, or traditional social differences or values' as compared to left-wing movements which seek 'greater equality or political participation.' In other words, the sociological perspective sees preservationist politics as a right-wing attempt to defend privilege within thesocial hierarchy."
12Left and right: the significance of a political distinction, Norberto Bobbio and Allan Cameron, p. 37,University of Chicago Press, 1997.
12Seymour Martin Lipset, cited in Fuchs, D., and Klingemann, H. 1990. The left-right schema. pp. 203–34 in Continuities in Political Action: A Longitudinal Study of Political Orientations in Three Western Democracies, ed.M.Jennings et al. Berlin:de Gruyter
123Lukes, Steven. 'Epilogue: The Grand Dichotomy of the Twentieth Century': concluding chapter to T. Ball and R. Bellamy (eds.), The Cambridge History of Twentieth-Century Political Thought. pp.610–612
↑Smith, T. Alexander and Raymond Tatalovich.Cultures at War: Moral Conflicts in Western Democracies (Toronto, Canada: Broadview Press, Ltd., 2003) p. 30. "That viewpoint is held by contemporary sociologists, for whom 'right-wing movements' are conceptualized as 'social movements whose stated goals are to maintain structures of order, status, honor, or traditional social differences or values' as compared to left-wing movements which seek 'greater equality or political participation.'
↑Scruton, Roger "A Dictionary of Political Thought" "Defined by contrast to (or perhaps more accurately conflict with) the left the termright does not even have the respectability of a history. As now used it denotes several connected and also conflicting ideas (including) 1)conservative, and perhaps authoritarian, doctrines concerning the nature of civil society, with emphasis on custom, tradition, and allegiance as social bonds ... 8) belief in free enterprise free markets and a capitalist economy as the only mode of production compatible with human freedom and suited to the temporary nature of human aspirations ..." pp. 281–2, Macmillan, 1996
↑Goldthorpe, J.E. (1985).An Introduction to Sociology (bot. 3rd). Cambridge: Cambridge University Press. fq.156.ISBN978-0-521-24545-6.There are ... those who accept inequality as natural, normal, and even desirable. Two main lines of thought converge on the Right or conservative side...the truly Conservative view is that there is a natural hierarchy of skills and talents in which some people are born leaders, whether by heredity or family tradition. ... now ... the more usual right-wing view, which may be called 'liberal-conservative', is that unequal rewards are right and desirable so long as the competition for wealth and power is a fair one.{{cite book}}:Mungon ose është bosh parametri|language= (Ndihmë!)
↑Leonard V. Kaplan, Rudy Koshar,The Weimar Moment: Liberalism, Political Theology, and Law (2012) p. 7–8.
↑Alan S. Kahan,Mind Vs. Money: The War Between Intellectuals and Capitalism (2010), p. 184.
↑Jerome L. Himmelstein,To the right: The transformation of American conservatism (1992).
↑Hendershot, Cyndy (2003).Anti-Communism and Popular Culture in Mid-Century America. Jefferson, N.C.: McFarland.ISBN978-0786414406.{{cite book}}:Mungon ose është bosh parametri|language= (Ndihmë!)
↑Goodsell, Charles T., "The Architecture of Parliaments: Legislative Houses and Political Culture", British Journal of Political Science, Vol. 18, No. 3 (July 1988), pp. 287–302.
↑Marty, Martin E.; Appleby, R. Scott (1994).Fundamentalisms Observed (bot. 2nd). Chicago: University of Chicago Press. fq.91.ISBN978-0-226-50878-8.Reactionary right-wing themes emphasizing authority, social hierarchy, and obedience, as well as condemnations of liberalism, the democratic ethos, the "rights of man" associated with the legacy of the Enlightenment and the French Revolution, and the political and cultural ethos of modern liberal democracy are especially prominent in the writings and public statements of Archbishop Lefebvre.{{cite book}}:Mungon ose është bosh parametri|language= (Ndihmë!)
↑Modern Catholic Social Teaching: The Popes Confront the Industrial Age, 1740–1958. Paulist Press, 2003, p. 132.
12Payne, Stanley G. (1983).Fascism: Comparison and Definition. Madison, Wisc.: University of Wisconsin Press. fq.19.ISBN978-0-299-08064-8.Right radicals and conservative authoritarians almost without exception became corporatists in formal doctrines of political economy, but the fascists were less explicit and in general less schematic.{{cite book}}:Mungon ose është bosh parametri|language= (Ndihmë!)Gabim citimi: Invalid<ref> tag; name "Fascism" defined multiple times with different content
↑Clarke, Paul A. B; Foweraker, Joe.Encyclopedia of democratic thought. London, UK; New York, USA: Routledge, 2001. Pp. 113
↑Doyle, William (2002).The Oxford History of the French Revolution (bot. 2nd). Oxford [u.a.]: Oxford University Press.ISBN978-0-19-925298-5.An exuberant, uncompromising nationalism lay behind France's revolutionary expansion in the 1790s...", "The message of the French Revolution was that the people are sovereign; and in the two centuries since it was first proclaimed it has conquered the world.{{cite book}}:Mungon ose është bosh parametri|language= (Ndihmë!)
↑Winock, Michel (dir.),Histoire de l'extrême droite en France (1993).
↑Adams, IanPolitical Ideology Today (2nd edition), Manchester University Press, 2002, p. 68.
↑Ramet, Sabrina; Griffin, Roger (1999).The Radical Right in Central and Eastern Europe since 1989. University Park: The Pennsylvania State University Press.ISBN978-0271018119.{{cite book}}:Mungon ose është bosh parametri|language= (Ndihmë!)
↑Left and right: the significance of a political distinction, Norberto Bobbio and Allan Cameron, pg. 68,University of Chicago Press, 1997.
↑Rozsa, Matthew (5 korrik 2019)."How did the Republican Party become so conservative?".Salon. Marrë më7 mars 2022.To understand how the Republican Party became associated with right-wing politics — and, for that matter, how the Democratic Party became associated with a left-wing, progressive philosophy — it is essential to understand the history of the Grand Old Party.{{cite web}}:Mungon ose është bosh parametri|language= (Ndihmë!)
↑Ball, T. and R. Bellamy, eds.,The Cambridge History of Twentieth-Century Political Thought, pp. 610–12.
