Liknidos (greqishtja e lashtë:Λυχνιδός - Λύχνιδος;latinisht:Lychnidus / Lycnidus / Licnidus) ishte një qytet antik afërLiqenit të Ohrit dhe vendbanimi që tani është qyteti iOhrit nëMaqedoninë e Veriut .
Qyteti shtrihej në pjesën më të lartë të dy kodrave të qytetit të sotëm të Ohrit. Ai shkonte nga kodra në të cilën ndodhet sot kalaja mesjetare eSamuelit, duke u shtrirë në jugperëndim deri në bregun e liqenit. Ai zinte një pjesë të qendrës historike dhe për këtë arsye ishte shumë i gjerë.
Në verilindje të vendbanimit antik shtrihej një fushë pjellore, e cila ka qenë relativisht e dendur e populluar tashmë në kohët e lashta dhe është përdorur ndoshta për qëllime bujqësore që nga periudhakalkolitike .
Lyknidos ishte një stacion i rëndësishëm lidhës romak përmesrrugës Via Egnatia, i cili lidhte brigjet lindore tëAdriatikut meBizantin (më vonëKostandinopojën). Rruga në veri të saj të çonte në luginën eShkumbinit dhe, pasi kalonte Qafën e Thanës (sotShqipëria), arrinte nëlumin Drin Nero (sot Strugë), duke mbërritur më pas në bregun verilindor të Liqenit të Lyknidos. Prej aty vazhdonte drejtHeraclea Lincestide ku bashkohej me rrugën jugore, e cila të çonte përtejLiqenit të Prespës.[1]
Liqenet e pasura me peshq, fushat pjellore dhe pozicioni strategjik tërhoqën kolonët e parë. Gërmimet kanë nxjerrë në dritë dëshmi të kulturave të ndryshme nganeoliti derinë epokën e hekurit.Dolno Trnovo (qyteti i Ohrit) daton në periudhën neolitike, midis mijëvjeçarit IV dhe III p.e.s..Lakočeresko Gradište dheGradište Koselsko i përkasin epokëssë bronzit .Gorenci daton në epokën e hekurit. Në bregun e Liqenit të Ohrit janë gjetur edheshkopinj individualë, si ai i Gradishtës nga mijëvjeçari I p.e.s.
Banorët e parë të rajonit, që mund të klasifikohen historikisht, ishinilirët e fisit tëenkelejëve. Ata jetuan këtu nëshekujt 8 dhe 7 p.e.s. në rajonin rreth Liqenit të Ohrit. Ata u ndoqën, pikërisht kur nuk dihet, nga ilirët e fisit tëDassaretëvet nën bastisjet e të cilëve fqinjëtmaqedonas pësuan shumë në shekujt V dheIV p.e.s. Në vitin355 p.e.s.,Filipi II i Maqedonisë moriLincestidin nga ilirët dhe vendosi përkohësisht brigjet e Liqenit të Ohrit nën ndikimin e tij. Gjatë helenizmit, vendbanimi i Lyknidos u zhvillua në qytet, pas vendosjes së kolonistëve grekë. Megjithatë, zona përreth Lyknidos mbeti e diskutueshme për një kohë të gjatë midis ilirëve dhe maqedonasve. Në kapërcyellin e shekullit të tretë dhe të dytë p.e.s., Lyknidos ishte qendra e rajonit të gjerë malor tëDasaretisë që shtrihej nga lumi Devoll në perëndim deri në kufijtë e Linkestides në lindje dhe kufizohej në veri me rajonin eDardanisë.
Ashtu si Maqedonia, e cila në vitin 148 p.e.s. u bë një koloni romake, Lyknidos gjithashtu ra nën sundimin romak.Dasaretia mbeti deri në periudhën perandorake, një komunë e lirë (lat. Libera gens Dassaretiae). Lyknidos ishte selia e qeverisë dhe qendra tregtare e saj.
Nëantikitetin e vonë Lyknidos ishte një peshkopatë. Peshkopi Dionis Lyknidos dëshmohet si pjesëmarrës në Koncilin e Sardikës në vitin 343. Ai është i vetmi metropolit i njohur i qytetit. Më 29 dhe 30 maj 526 Lyknidos u dëmtua rëndë nga një tërmet. Shumë banorë u vranë. Fati i mëtejshëm i qytetit nuk dihet. Që nga ajo datë nuk ka burime që flasin për qytetin e Lyknidos dhe ndoshta është rithemeluar tre shekuj më vonë si Ohri.[2]
Gjatë periudhës helenistike, qyteti shtrihej përtej kodrës së kalasë drejt bregut të liqenit në jugperëndim. Me pushtimin nga romakët, qyteti u zgjerua: pranë teatrit dolën njëagora, një gjimnaz, një buleterion, një bazilikë dhe tempuj të shumtë, nga të cilët, megjithatë, kanë mbetur vetëm disa mbetje të shpërndara. Gjatë periudhës romake Lyknidos u zhvillua në lindje deri në kodrën Deboj. Nëepokën e hershme të krishterë qyteti kishte rreth shtatë kisha, të cilat sugjerojnë një qendër fetare të të gjithë rajonit.[3]
Teatri është ndoshta pjesa më e famshme e qytetit antik. Është ndërtuar rreth vitit200 p.e.s dhe është i vetmi teatër helenistik në të gjithë Maqedoninë. Gjatë periudhës helenistike këtu u shfaqën komedi, tragjedi dhe drama. Me ardhjen e romakëve u shtuan shfaqjet megladiatorë dhe luftimet e kafshëve.
Në tre rreshtat e parë të ndenjëseve janë gdhendur disa mbishkrime me emra njerëzish, të cilët ndoshta kanë shërbyer si rezervime vendesh për shfaqjet . Vetëm dymbëdhjetë rreshta ulësesh në auditor kushtuar publikut kanë mbijetuar.
Kisha me tre nefshe është ndërtuar në gjysmën e dytë të shekullit të5-të dhe ka një pagëzimore dhe njëkatekumenum . Ka mozaikë të shumtë me lëndë floreale dhe shtazore, veçanërisht në pagëzimore. Gjatë tërmetit të vitit 526, ai u shkatërrua në masë të madhe. Gërmimet filluan në vitin 1961 dhe përfunduan disa vite më vonë .