Movatterモバイル変換

Kozmologjia fizike

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë

Kozmologjia fizike, si degë eastronomisë, është studimi i strukturave në shkallë më të madhe dhe dinamikave tëuniversit tonë dhe ka të bëjë me pyetjet themelore për formimin dhe evolucionin e tij.^[1]Kozmologjia merret me studimin e levizjes se trupave qiellorë dheshkaku i parë. Për shumicën e historisë njerëzore, ajo ka qenë një degë emetafizikės. Kozmologjia si njëshkencë filloi meparimi Kopernikan, i cili nënkupton se trupat qiellorë i bindenligjeve fizike identike me ato të tokës, dhemekanikën e Njutonit, e cila qe parë qe na lejoi të kuptojme ato levizje. Kjo tani quhetmekanikë qiellore. Kozmologji fizike, sic kuptohet tani, ka filluar me zhvillimin e shekullit të njëzetë terelativitetit te përgjithshme teAlbert Ajnshtajnit dhe vrojtimet më të mira tëobjekteve astronomik tepër të largët.

Përparime të shekullit te njëzet bënë të mundur spekulimin në lidhje me origjinën e universit dhe lejuan shkencëtarët të krijojnëBig Bang si modelin kryesor kozmologjik, te cilin Kozmologët tani pranojnë si bazë për teoritë e tyre dhe vërejtje. Deri diku ka disa studiues te cilet jane ende avokat te një pjesë të vogël të kozmologjive alternative, por Kozmologët profesionale në përgjithësi pajtohen me faktin se shpërthimi i madh shpjegon shumicen e vëzhgimeve. Kozmologji fizike, merret me shumë me objektet më të mëdha në univers ( galaktikat, grupime galaktiksh dhesuperklustera), objekte shumë më të hershme të dallueshme për të formuar (kuazaret) te universit shumë herët, kur ai ishte gati homogjen ( shume i nxehtë, tema te tjera jane ato teinflacionin kozmik,sfondit kozmik mikrovalë rrezatimi dhehipoteza e kurbatures se Weyl).

Energjia e kozmosit

[Redakto |Redakto nëpërmjet kodit]

Shikoni gjithashtu

[Redakto |Redakto nëpërmjet kodit]

Kozmologjia e kordave

Referime

[Redakto |Redakto nëpërmjet kodit]

^For an overview, seeGeorge FR Ellis (2006). "Issues in the Philosophy of Cosmology". përmbledhur nga Jeremy Butterfield & John Earman (red.).Philosophy of Physics (Handbook of the Philosophy of Science) 3 volume set. North Holland. fq. 1183ff.ISBN 0444515607.{{cite book}}:Mungon ose është bosh parametri|language= (Ndihmë!)

Brian Greene (2005).The Fabric of the Cosmos. Penguin Books Ltd.ISBN 0-14-101111-4.{{cite book}}:Mungon ose është bosh parametri|language= (Ndihmë!)
Alan Guth (1997).The Inflationary Universe: The Quest for a New Theory of Cosmic Origins. Random House.ISBN 0-224-04448-6.{{cite book}}:Mungon ose është bosh parametri|language= (Ndihmë!)
Hawking, Stephen W. (1988).A Brief History of Time: From the Big Bang to Black Holes. Bantam Books, Inc.ISBN 0-553-38016-8.{{cite book}}:Mungon ose është bosh parametri|language= (Ndihmë!)
Hawking, Stephen W. (2001).The Universe in a Nutshell. Bantam Books, Inc.ISBN 0-553-80202-X.{{cite book}}:Mungon ose është bosh parametri|language= (Ndihmë!)
Simon Singh (2005).Big bang: the origins of the universe. Fourth Estate.ISBN 0-00-716221-9.{{cite book}}:Mungon ose është bosh parametri|language= (Ndihmë!)
Steven Weinberg (1993).The First Three Minutes. Basic Books.ISBN 0-465-02437-8.{{cite book}}:Mungon ose është bosh parametri|language= (Ndihmë!)

Libra Universitare

[Redakto |Redakto nëpërmjet kodit]

Cheng, Ta-Pei (2005).Relativity, Gravitation and Cosmology: a Basic Introduction. Oxford and New York: Oxford University Press.ISBN 0-19-852957-0.{{cite book}}:Mungon ose është bosh parametri|language= (Ndihmë!) Liber kozmologjie pa aparatin tensorial.
Dodelson, Scott (2003).Modern Cosmology. Academic Press.ISBN 0-12-219141-2.{{cite book}}:Mungon ose është bosh parametri|language= (Ndihmë!) Text elemetar qe shqyrton rezultatet eWMAP .
Grøn Øyvind; Sigbjørn Hervik (2007).Einstein's General Theory of Relativity with Modern Applications in Cosmology. New York: Springer.ISBN 978-0-387-69199-2.{{cite book}}:Mungon ose është bosh parametri|language= (Ndihmë!)
Harrison, Edward (2000).Cosmology: the science of the universe. Cambridge University Press.ISBN 0-521-66148-X.{{cite book}}:Mungon ose është bosh parametri|language= (Ndihmë!) For undergraduates; mathematically gentle with a strong historical focus.
Kutner, Marc (2003).Astronomy: A Physical Perspective. Cambridge University Press.ISBN 0-521-52927-1.{{cite book}}:Mungon ose është bosh parametri|language= (Ndihmë!) An introductory astronomy text.
Edward Kolb; Michael Turner (1988).The Early Universe. Addison-Wesley.ISBN 0-201-11604-9.{{cite book}}:Mungon ose është bosh parametri|language= (Ndihmë!) The classic reference for researchers.
Liddle, Andrew (2003).An Introduction to Modern Cosmology. John Wiley.ISBN 0-470-84835-9.{{cite book}}:Mungon ose është bosh parametri|language= (Ndihmë!) Cosmology without general relativity.
Andrew Liddle; David Lyth (2000).Cosmological Inflation and Large-Scale Structure. Cambridge.ISBN 0-521-57598-2.{{cite book}}:Mungon ose është bosh parametri|language= (Ndihmë!) An introduction to cosmology with a thorough discussion ofinflation.
Mukhanov, Viatcheslav (2005).Physical Foundations of Cosmology. Cambridge University Press.ISBN 0-521-56398-4.{{cite book}}:Mungon ose është bosh parametri|language= (Ndihmë!)
Padmanabhan, T. (1993).Structure formation in the universe. Cambridge University Press.ISBN 0-521-42486-0.{{cite book}}:Mungon ose është bosh parametri|language= (Ndihmë!) Discusses the formation of large-scale structures in detail.
Peacock, John (1998).Cosmological Physics. Cambridge University Press.ISBN 0-521-42270-1.{{cite book}}:Mungon ose është bosh parametri|language= (Ndihmë!) An introduction including more on general relativity and quantum field theory than most.
Peebles, P. J. E. (1993).Principles of Physical Cosmology. Princeton University Press.ISBN 0-691-01933-9.{{cite book}}:Mungon ose është bosh parametri|language= (Ndihmë!) Strong historical focus.
Peebles, P. J. E. (1980).The Large-Scale Structure of the Universe. Princeton University Press.ISBN 0-691-08240-5.{{cite book}}:Mungon ose është bosh parametri|language= (Ndihmë!) The classic work onlarge scale structure and correlation functions.
Rees, Martin (2002).New Perspectives in Astrophysical Cosmology. Cambridge University Press.ISBN 0-521-64544-1.{{cite book}}:Mungon ose është bosh parametri|language= (Ndihmë!)
Weinberg, Steven (1971).Gravitation and Cosmology. John Wiley.ISBN 0-471-92567-5.{{cite book}}:Mungon ose është bosh parametri|language= (Ndihmë!) Reference standarte per formulimin matematik.
Weinberg, Steven (2008).Cosmology. Oxford University Press.ISBN 0198526822.{{cite book}}:Mungon ose është bosh parametri|language= (Ndihmë!)

Lidhje të jashtme

[Redakto |Redakto nëpërmjet kodit]

Stampa:Portal Fizika

Nga grupe

[Redakto |Redakto nëpërmjet kodit]

Nga individualë

[Redakto |Redakto nëpërmjet kodit]

Carroll, Sean. "Cosmology Primer". California Institute of Technology.
Gale, George, "Cosmology: Methodological Debates in the 1930s and 1940s",The Stanford Encyclopedia of Philosophy, Edward N. Zalta (ed.)
Madore, Barry F., "Level 5 : A Knowledgebase for Extragalactic Astronomy and Cosmology". Caltech and Carnegie. Pasadena, California, USA.
Tyler, Pat, and Phil Newman "Beyond Einstein". Laboratory for High Energy Astrophysics (LHEA)NASA Goddard Space Flight Center.
Wright, Ned. "Cosmology tutorial and FAQ". Division of Astronomy & Astrophysics, UCLA.
George Musser (janar 2004)."Four Keys to Cosmology".Scientific American. Scientific American. Arkivuar ngaorigjinali më 29 mars 2006. Marrë më27 qershor 2008.{{cite news}}:Mungon ose është bosh parametri|language= (Ndihmë!)
Cliff Burgess;Fernando Quevedo (1 nëntor 2007)."The Great Cosmic Roller-Coaster Ride"(print).Scientific American. Scientific American. fq. 52–59. Marrë më27 qershor 2008.(subtitle) Could cosmic inflation be a sign that our universe is embedded in a far vaster realm ?{{cite news}}:Mungon ose është bosh parametri|language= (Ndihmë!)