Termi përdoret nga historianët modernë për ish-shtetet islamike nëPortugalinë dheSpanjën moderne.[1] Në shtrirjen e saj më të madhe gjeografike, ajo pushtoi pjesën më të madhe të gadishullit[2][3][4] dhe një pjesë tëFrancës së sotme jugore,Septimaninë (shekulli i 8-të). Për gati njëqind vjet nga shekulli i 9-të deri në atë të 10-të, el-Andalus zgjeroi kontrollin e tij ngaFraxinetum mbi kalimet alpine që lidhin Italinë me Evropën Perëndimore.[5][6][7] Emri përshkruan shtetet e ndryshmearabe[8] dhemyslimane[9][10] që kontrollonin këto territore në periudha të ndryshme midis viteve 711 dhe 1492. Këta kufij ndryshuan vazhdimisht ndërsaReconquista e krishterë përparonte,[9][10][8] përfundimisht u tkurr në jug dhe më në fund nëEmiratin e Granadës.
Nën Kalifatin e Kordobës, el-Andalus ishte një qendër mësimi dhe qyteti iKordobës, më i madhi në Evropë, u bë një nga qendrat kryesore kulturore dhe ekonomike në të gjithë pellgun e Mesdheut, Evropën dhebotën islame. Arritjet që avancuanshkencën islame dhe perëndimore erdhën nga el-Andalus, duke përfshirë përparime të mëdha në trigonometri (Geber), astronomi (Arzaçel), kirurgji (Abulkasis El Zahravi), farmakologji (Avenzoar),[12] dheagronomi (Ibn Bassal dheAbū l-Khayr al-Ishbīlī). El-Andalus u bë një qendër kryesore arsimore për Evropën dhe tokat përreth Detit Mesdhe, si dhe një kanal për shkëmbimin kulturor dhe shkencor midis botësislame dhe asaj të krishterë.[12]
Sundimi nën mbretëritë taifa çoi në një rritje të shkëmbimit kulturor dhe bashkëpunimit midis myslimanëve dhe të krishterëve. Të krishterët dhe hebrenjtë i nënshtroheshin një takse të veçantë të quajturxhizja, ndaj shtetit, i cili në këmbim siguronte autonomi të brendshme në praktikimin e fesë së tyre dhe ofronte të njëjtin nivel mbrojtjeje nga sundimtarët myslimanë. Megjithatë, xhizja nuk ishte vetëm një taksë, por edhe një shprehje simbolike e nënshtrimit, sipas orientalistit Bernard Lewis.[13]
Për pjesën më të madhe të historisë së saj, el-Andalusi ekzistonte në konflikt me mbretëritë e krishtera në veri. Pas rënies së kalifatitumajad, el-Andalus u copëtua në shtete dhe principata të vogla. Sulmet nga të krishterët u intensifikuan, të udhëhequr nga Kastilianët nënAlfonso VI. Perandoria Almoravid ndërhyri dhe zmbrapsi sulmet e krishtera në rajon, duke rrëzuar princat e dobët myslimanë andaluzianë dhe përfshiu el-Andalusin nën sundimin e drejtpërdrejtëberber. Në shekullin e ardhshëm e gjysmë, el-Andalusi u bë një provincë e perandorive myslimane berbere tëAlmoravidëve dheAlmohadëve, të dyja me qendër nëMarrakesh.
Në fund të fundit, mbretëritë e krishtera në veri të Gadishullit Iberik mposhtën shtetet myslimane në jug. Në vitin 1085, Alfonso VI pushtoiToledon, duke filluar një rënie graduale të fuqisë myslimane. Merënien e Kordobës më 1236, pjesa më e madhe e jugut ra shpejt nën sundimin e krishterë, dhe Emirati i Granadës u bë një shtet degë iMbretërisë së Kastiljes dy vjet më vonë. Në vitin 1249, Reconquista Portugeze kulmoi me pushtimin eAlgarve ngaAfonso III, duke e lënë Granadën si shtetin e fundit mysliman në Gadishullin Iberik. Më në fund, më 2 janar 1492,[14] EmiriMuhammed XII ia dorëzoi Emiratin e Granadës MbretëreshësIsabella I të Kastiljes, duke përfunduar Reconquista e krishterë të gadishullit.
^García Fitz, Francisco (2010). Rogers, Clifford J.; Caferro, William; Reid, Shelley (red.).The Oxford Encyclopedia of Medieval Warfare and Military Technology (në anglisht). Oxford University Press. fq. 325–326.ISBN978-0-19-533403-6.Barely eight years after the initial crossing of the Straits of Gibraltar, the Muslims had come to dominate almost the entire Peninsula with the exception of a few northern mountainous regions along Cantabrian and Pyrenean ranges. In these areas, indigenous populations, including the Asturians, Cantabrians, and Basques, who had been brought under Visigothic control, were able to escape Islamic domination.
^Some authors mention bands penetrating as far north as Sankt Gallen, where they sacked the monastery in 939. Cf. Ekkehard, Casus S. Galli, IV, 15 (pp. 137f); Lévi-Provençal (1950:60); Reinaud (1964:149f).
^ab"Para los autores árabes medievales, el término Al-Andalus designa la totalidad de las zonas conquistadas – siquiera temporalmente – por tropas arabo-musulmanas en territorios actualmente pertenecientes a Portugal, España y Francia" ("For medieval Arab authors, Al-Andalus designated all the conquered areas – even temporarily – by Arab-Muslim troops in territories now belonging to Spain, Portugal and France"),José Ángel García de Cortázar,V Semana de Estudios Medievales: Nájera, 1 al 5 de agosto de 1994, Gobierno de La Rioja, Instituto de Estudios Riojanos, 1995, p. 52.
^abEloy Benito Ruano[in spanjisht] (2002).Tópicos y realidades de la Edad Media (në spanjisht). Real Academia de la Historia. fq. 79.ISBN978-84-95983-06-0.Los arabes y musulmanes de la Edad Media aplicaron el nombre de Al-Andalus a todas aquellas tierras que habian formado parte del reino visigodo: la Peninsula Ibérica y la Septimania ultrapirenaica. ("The Arabs and Muslims from the Middle Ages used the name of al-Andalus for all those lands that were formerly part of the Visigothic kingdom: the Iberian Peninsula and Septimania")
^abCovington, Richard (2007). Arndt, Robert (red.)."Rediscovering Arabic Science".Saudi Aramco World (në anglisht). Aramco Services Company.58 (3): 2–16.
^Lewis, Bernard.The Jews of Islam; Meyrick, Fredrick.The Doctrine of the Church of England on the Holy Communion. NJ: Princeton University Press, 1984, p. 14. "Under the ruling Caliph (the descendant of Mohammed – the prophet of G–d on earth), the Jews were able to preserve their rites and traditions. Peaceful coexistence led to their economic and social expansion. Their status was that ofDhimmis, non-Muslims living in a land governed by Muslims. The Jews had limited autonomy, but full rights to practice their religion, as well as full protection by their Muslim rulers, but this did not occur for free. There was a specific tax called thejizya that Dhimmis had to pay to receive these benefits. Having its origin in the Qur'an, it states Dhimmis who did not pay this tax, should either convert to Islam, or face the death penalty (Qur'an 9, 29). This tax, higher than the tax Muslims had to pay, was in several occasions one of the most important sources of income for the kingdom. The jizya was not only a tax, but also a symbolic expression of subordination (Lewis 14). "It is a common misapprehension that the holy war meant that the Muslims gave their opponents a choice 'between Islam and the sword'. This was sometimes the case, but only when the opponents were polytheist and idol-worshippers. For Jews, Christians, and other 'People of the Book', there was a third possibility, they might become a 'protected group', paying a tax or tribute to the Muslims but enjoying internal autonomy" (Watt 144).
