Bilall ibën Ribah بِلَال بِن رَبَاح | |
|---|---|
 Bilali duke thirrur ezanin,miniaturë ngaSiyer-i Nebi | |
| Lindi | 580 e.r. |
| Vdiq | 2 mars 640 (59-60 vjet) |
| Njohur për | Duke qenëmuezini i parë në historinë islame |
| Bashkëshorti/ja |
|
| Prindër |
|
Bilal ibn Rabah (Arabisht: بلال ابن رباح, 580-640) oseBilal el-Habeshi, ishte etiopian me origjinë ngaHabesha,shoqërues ipejgamberitMuhammed (paqja qoftë mbi të) i cili ka lindur nëMekë dhe konsiderohetmyezini i parë i zgjedhur nga vetë pejgamberi (paqja qoftë mbi të).
Bilal ibn Rabah lindi nëHejaz në vitin 580.[1] Babai i tij Rabah ishte rob arab prej fisitBanu Jumah, ndërsa nëna e tij Hamamah, ishte princeshë Abisinisë (Etiopisë së sotit) e cila u kap pas ngjarjes sëVitit të Elefantit dhe u bë robëreshë. Sipas një rrëfimi tjetër, Hazret Bilali lindi në Surat, që ishte një zonë e afërt me Jemenin dhe Abisininë, ku shumica ishin njerëz të racave të ndryshme.[2]
Bilali lindi si rob dhe nuk kishte zgjidhje tjetër veq që të punojë për zotërinë e tijUmayyah ibn Khalaf. Nëpërmjet punës së vështirë, Bilali u bë rob i mirë dhe i'u besua çelësat për idhujtë e Arabisë. Për shkak racizmit, Bilali nuk kishte të drejtë të kishte pozitë të lartë në shoqëri.[1]
Kur Muhammedi (paqja qoftë mbi të) filloi të predikonte mesazhin e islamit, Bilali hoqi dorë nga idhujtaria dhe u bë një nga konvertuesit e hershëm në besim.[3]
Kur zotëria e tij Ummayyah ibn Khalaf e morri veshë, ai filloi ta torturonte Bilalin.[1] PasiEbu Xhehli e nxiti, Ummayah e lidhi Bilalin dhe e tërhiqte zvarritur rreth Mekës[3] dhe fëmijët talleshin me të.[3] Bilali refuzonte të largohet nga Islami dhe e pësëriste fjalën "Ahad, Ahad" (Zoti është një).[3]
Muhammedi (paqja qoftë mbi të) zgjodhi Bilalin si muezinin e parë.[4] Edhe pse ka versione të ndryshëm mes Sunnive dhe Shiave në lidhje se si u vendos të jetë ezani, por të dy pranojnë që Bilali ishte muezini i parë.
Thuhet në një traditë sunnite se një nga sahabët e sugjeroi Muhammedin (paqja qoftë mbi të) që ezani të jetë me buri ose me zile, por Muhammedi (paqja qoftë mbi të) nuk pranoi, pasi që ai nuk deshi të merrte traditën jehude dhe krishtere.[5] Një ditë, Abdullah ibn Zijed erdhi te Muhammedi dhe i tha se kishte parë në ëndërr një zë të njeriut e thirrte ezanin.[5] Përveç kësaj, njeriu i'a mësoi Abdullahut fjalët e ezanit. Historianët tregojnë që Muhammedit e pëlqeu.[5] Pastaj Muhammedi i'a mësoi Bilalit ezanin.[5]
Sipas shiave, Ezani i'u shpall Muhammedit ashtu siq i'u ka shpall Kurani el-Mexhid. Sipas traditave shiite, engjëlli që i'a mësoi Muhammedit se si të kryente lustrime përgatitore për lutjet dhe si të kryenin lutjet, gjithashtu i'a mësoi atij ezanin.[5]
Në lidhjen me vdekjen e Bilalit, kjo ka qenë debat mesin e historianëve. Disa thojnë se ai ka vdekur në vitin 638, ku disa të tjerë thojnë se ai ka vdekur në vitin 642. Thuhet se Bilali ishte 63 vjeçar kur vdiq.
Shumica e dijetarëve thojnë se varri i Bilali ndodhet nëBab al-Saghir në Damaskë, Siri. Sidoqoftë është një varrë tjetër në periferi tëAmanit,Jordani, në një fshat të quajtur "Rabahiya". Varri duke si falltore e ndërtuar për nder të Bilalit.
Dijetari sunniEl-Sujut ka shkruar në librin e tijHistoria e Halifëve:
"Bilali vdiq në Damaskë në vitin 17 ose 18 pas hixhretit, por disa thojnë se ai ka vdekur 20 ose 21 pas hixhretit kur ishte 60 vjeç. Disa thojnë se ai ka vdekur në Medine, por kjo është gabim. Kështu është nëal-Isabah dhe vepra të tjera të tilla si Tahdhib iImam Neveviut.[6]
Kur gruaja e Bilalit e kuptoi se vdekja qenka afruar Bilalit, ajo u bë e pikëlluar.[7] Thuhet se ajo qajti dhe tha:
"Sa vuajtje e dhimbshme!"[7]
Megjithatë, Bilali kundërshtoi opinionin e gruas së tij duke deklaruar,
"Përkundrazi, ç'fondë e lumtur! Nesër do të takoj Muhammedin dhe mikun e tij të dashur!"[7]
Thuhet se pasardhësit e Bilal ibn Rabah el-Habashi kanë migruar në vendin eEtiopisë nëAfrikë.[8]
