Aserbiijaan (Azerbaijani Azərbaycan) waa dowlad kamida ah lixda dawladood oo asal ahaan kasoojeeda wadankaturkiga kuna yaala inta u dhaxaysayurub iyoaasiya gaar ahaan wadankan waxa uu ku yaalaa mandaqada aadka u baaxda wayn eeqafqaas waxa uu dhankabari xuduud kala leeyahayBada Qaswiin dhankawaqooyina wadankaruushka wadankajoorjiya dhankawaqooyi galbeed dhankagalbeed kana wadankaArmania dhanka koonfureedna wadankaiiraan waxa kale oo wadankani uu xuduud aad u yar la leeyahay wadankaturki
Posicions respectivas a l'eissida de la Guèrra d'Aut Karabagh.
Azerbaijan: Azərbaycan [Azərbaycan [ɑːzæɾbɑjdɛʒɑn]), si rasmi ah Jamhuuriyadda Azerbeyl (Azerbaijan: Azərbaycan Cumhuriyeti [ɑːzæɾbɑjd͡ʒɑn ɾespublikɑsɯ]), waa wadan ku yaal Koonfurta Caucasus ee Eurasia ee iskutallaabta ee Bariga Yurub iyo Galbeedka Aasiya. Waxaa xuduud u leh badda Caspian oo ku taal bariga, Ruushka waqooyiga, Georgia ee waqooyi-galbeed, Armenia ee galbeedka iyo Iran si koonfurta. Nakhchivan oo ku taala Armenia ayaa ku xiran waqooyiga iyo bari, Iran oo ah dhinaca koonfureed iyo galbeed, waxana uu ku yaal xudduudda 11km oo dheer leh Turkiga waqooyi galbeed.Jamhuuriyadda Dimuqraadiga ah ee Azerbaijan ayaa ku dhawaaqday xoriyadeeda sannadkii 1918, waxayna noqotay waddankii ugu horreeyay ee dimoqraadiga ah ee dunida Muslimka ah. Wadanku wuxuu ku biiray Midawga Soofiyeeti 1920kii oo ahaa Jamhuuriyadda Soofiyeeti ee Soofiyeeti. Jamhuuriyadda casriga ah ee Azerbaijan waxay ku dhawaaqday xoriyaddeedii 30kii Agoosto 1991, ka hor inta aan si rasmi ah loo tirtirin USSR bishii Disembar 1991-kii. Bishii Sebtembar 1991kii, badi Ermeni ah ee ka soo horjeeda gobolka Nagorno-Karabakh ayaa ka gaabsaday inay samaystaan Jamhuuriyadda Artsakh. Gobollada iyo toddoba degmo oo xaafad ka baxsan waxay u noqdeen kuwo madaxbannaan oo dhammaystirmay dhammaadkii dagaalkii Nagor-Karabakh 1994. Gobolladaasi waxaa loo aqoonsaday inay yihiin kuwo caalamku aqoonsan yahay oo qayb ka ah Azerbaijan, iyadoo xal waara xaaladda Nagorno-Karabakh, laga helo wadahadal ay fududeeyeen OSCE.
Dhaqanka Azerbaijan wuxuu ka soo farcamay saameyno kala duwan oo taariikhi ah, taasoo ka dhigtay dadka Azerbaijan kuwo laba-dhaqan ah. Dhaqamada qaranka ayaa si xooggan loo ilaaliyaa, in kasta oo ay jiraan saameyno Galbeed iyo dhaqanka macaamiisha caalamiga ah.
Tusaale ahaan, Novruz Bayram waa ciid qoyska lagu wadaago oo ka timid xafladda dhaqameed ee sanadka cusub ee diinta Zoroastrianism.
Dharka dhaqameed iyo qarameed ee Azerbaijan waxaa ka mid ah chokha iyo papakhi, oo labaduba astaan u ah dhaqanka iyo taariikhda dalka.
Azerbaijan waxaa ku yaal idaacado ku baxa luqado kala duwan sida Ruushka, Joorjiya, Kurdish, Lezgian iyo Talysh, kuwaas oo maalgelin ka helaya dowladda. Idaacadahaan waxaa ka mid ah barnaamijyo maxalli ah oo ku baxa luqadaha Avar iyo Tat, gaar ahaan magaalooyinka Balakan iyo Khachmaz. Magaalada Baku waxaa lagu daabacaa dhowr wargeys oo ku qoran luqadaha Ruush, Kurdish (Dengi Kurd), Lezgian (Samur) iyo Talysh. Ururka Yuhuudda "Sokhnut" wuxuu daabacaa wargeyskaAziz.
↑LaPorte, Jody (2016)."Semi-presidentialism in Azerbaijan"(PDF). InElgie, Robert;Moestrup, Sophia (eds.).Semi-Presidentialism in the Caucasus and Central Asia. London:Palgrave Macmillan (published 15 May 2016). pp. 91–117.doi:10.1057/978-1-137-38781-3_4.ISBN978-1-137-38780-6.LCCN2016939393.OCLC6039791976. Retrieved13 October 2017.LaPorte examines the dynamics of semi-presidentialism in Azerbaijan. Azerbaijan's regime is a curious hybrid, in which semi-presidential institutions operate in the larger context of authoritarianism. The author compares formal Constitutional provisions with the practice of politics in the country, suggesting that formal and informal sources of authority come together to enhance the effective powers of the presidency. In addition to the considerable formal powers laid out in the Constitution, Azerbaijan's president also benefits from the support of the ruling party and informal family and patronage networks. LaPorte concludes by discussing the theoretical implications of this symbiosis between formal and informal institutions in Azerbaijan's semi-presidential regime.{{cite book}}:Invalid|ref=harv (help)CS1 maint: postscript (link)