Kalium utgjer 2,4 masseprosent avjordskorpa. Dei mest alminnelege kaliumholdige minerala erortoklas, KAlSi₃O₈, ogmuskovitt, KAl₂AlSi₃O₁₀. Vedforvitring av dessesilikata blir frigjorde kaliumioner som blir absorbert i jordbotnen. Natriumioner som blir danna på liknande måte og i liknande mengder, blir ikkje absorbert i same grad av jordbotnen, og blir ført ut ihavet. Havvatn inneheld derfor langt mindre kaliumioner (0,04 prosent) enn natriumioner (1,1 prosent).

Grunnstoffet kalium finn vi sjeldan i rein form. Dei viktigaste kjeldene til kalium erkaliumklorid,sylvin og karnalitt, KCl·MgCl₂·6H₂O. Særleg rike saltleigar finst i Russland, Tyskland og Frankrike. Nokre av dei største førekomstane finst iUralfjella og iSaskatchewan iCanada.USA har òg store førekomstar av kaliumsaltar, til dels i form av saltholdige innsjøar. Betydelege mengder finst òg iDet kaspiske hav ogDaudehavet.

Alt i alt blir Jordas reservar av kaliumsaltar anslått til over 100 milliardar tonn.

Kalium kan framstillast vedelektrolyse av vassfritt, smeltakaliumhydroksid, KOH, eller ved omsetning avkalsiumkarbid medkaliumfluorid, som illustrert i dennereaksjonslikninga:

CaC₂(s) + 2KF(s) → CaF₂(s) + 2C(s) + 2K(l)

Den viktigaste metoden er reduksjon av smelta kaliumklorid med flytandenatrium ved 850 °C i ein vernande atmosfære avnitrogen. Kaliumfordampar, og dampen blirkondensert. Metallet blir reinsa til slutt ved fraksjonertdestillasjon.

Kaliummetall reagerer raskt med luft og vatn allereie ved romtemperatur. Ein oppbevarer difor kalium under vass- og luftfrie vilkår, til dømes ipetroleum (olje). Petroleum støyter vatn frå seg og gjer at kaliumet ikkje reagerer med vatn under oppbevaringa. Skulle kalium likevel kome i kontakt med vatn, vil det frese og ta fyr.

Kalium vil flyte på vatn, men vil smelte på grunn av den storereaksjonsvarmen som blir utvikla ved reduksjonen av vatn tilhydrogen (som tek fyr umiddelbart):

2K(s) + 2H₂O(l) → 2K⁺(aq) + OH^–(aq) + H₂(g)

Ved oppvarming i luft brenn kalium hovudsakleg tilkaliumperoksid.

I sambindingane sine er kalium einverdig (oksidasjonstal +I). Ved oppvarming i luft brenn kalium hovudsakleg til kaliumhyperoksid, KO₂.

Kaliumsambinding er oftast lett lauslege i vatn. Slike løysingar så vel som faste sambinding er fargelause, såframt ikkjeanionet er farga.

Kalium og kaliumsambindingane gir ein raudfiolettflammeprøve. Flammen blir halden auge med best gjennom blåfargakoboltglas, fordi fargen til kaliumflammen elles lett blir overskugga av den kraftigare, gule natriumflammen frå uunngåelege forureiningar.

Metallisk kalium blir brukt vedsyntesar iorganisk kjemi. Fordi kalium lett gir det ytste elektronet ved bestråling med lys, har metallet vorte brukt ifotoceller.

Natrium og kalium dannar lavtsmeltandelegeringar. Lågast smeltepunkt, –12,3 °C, har ei legering med 77 prosent kalium og 23 prosent natrium. Slike legeringar blir brukte som varmeoverføringsmedium i kjernereaktorar.

Mesteparten av kaliumet som blir produsert blir brukt til framstilling avkaliumhyperoksid. Det blir mellom anna brukt som oksygenkjelde i oksygenmasker.

Den viktigaste bruken av kaliumsambindingar er somkaliumgjødsel.

Kalium er livsnødvendig både for menneske, dyr og plantar. Kalium finst fortrinnsvis inne i cellene og ligg dels føre som K⁺-ion i cellevæska, dels bunde tilplasmakolloida av cellene, og speler der ei viktig rolle både i sambinding medosmotiske forhold i cellene og for stoffskifteprosessane. Vidare er det viktig at kalium er til stades inne i cella i større mengd enn natrium, medan det utanfor cella er omvendt. Dette har noko å seie for utløysing av muskel- ognerveimpulsar med meir. I plantane fører kaliummangel mellom anna til atsukker ogaminosyremengder blir opprikte, samtidig somcellulose- og proteindanninga blir nedsett.

Kalium- ognatriumsalt var kjende og i bruk frå oldtida. Dei gjekk under ulike namn, og då dei hadde liknande kjemiske eigenskapar, skilde ein ikkje mellom dei, sjølv om dei kom frå ulike kjelder.

Den tyske kjemikarenMartin Heinrich Klaproth var den første som hevda at karbonata av natrium og kalium var ulike. Han kalla stoffet frå planteriketkali og stoffa frå mineralriketnatron.

I 1807 lykkast detHumphry Davy å framstille eit metall vedelektrolyse avkaustiskpottoske. Med få dagars mellomrom greidde han å isolere metalla kalium ognatrium. Kalium blei danna av smeltakaliumhydroksid (KOH). Ved å bruke den same metoden klarte han nokre dagar seinare å danne natrium frå smeltakaustisk soda (natriumhydroksid, NaOH). Han hevda at det var eit grunnstoff som han kalla potassium.

Då den tyske kjemikaren Ludwig Wilhelm Gilbert (1769–1824) omtalte Davys oppdaging, kalla han grunnstoffetkalium, frå Klaproths kali. Namnet kalium kjem i frå det arabiske ordetal gali, som tyder «planteoske». Potassium er framleis namnet på grunnstoffet iengelsk ogfransk, medan på andre språk blir grunnstoffet kalla kalium.

DåJöns Jacob Berzelius i 1813 foreslokjemiske symbol for grunnstoffa, kalla han først kalium for Po, etter potassium, men han bytte symbolet tilK for kalium året etter.

• kaliumoksid
• kaliumgjødsel
• metall
• grunnstoff
• periodesystemet