Steinar Schjøtt var fødd iPorsgrunn. Han gjekk pålatinskule iSkien, og etter fullførtexamen artium i 1862 studerte hanfilologi og tok språkleg-historiskembetseksamen i 1870. Han var fyrst lærar vedHeltbergs Studenterfabrik iKristiania, einprivatskule iLevanger ogkatedralskulen i Kristiansand. I 1874–1893 var hanadjunkt iFredrikshald og frå 1893overlærar i Skien. I 1899 slutta han i arbeidet i skulen og flytta til Kristiania for å bruke all si tid som ordboksmann, noko staten gjorde mogeleg ved å stille med vikar.

Landsmålsnorma tilIvar Aasen bygde påPrøver af Landsmaalet frå 1853,Norsk Grammatik frå 1864 ogNorsk Ordbog frå 1873. Sommemålfolk, slik somOlaus Fjørtoft, meinte Aasen-norma var for stiv og for fjern frå talemålet. Andre med same grunnsyn meinte atmålet i Telemark var det beste grunnlaget for ei norsk skriftnorm. DåWerner Werenskiold hevda dette, sa Schjøtt seg samd, men tok visse praktiske atterhald. Tidlegare haddeA. O. Vinje prøvd med målet i Telemark som underlag for språket, ogHans Ross var inne på noko av det same.

Schjøtt utarbeidde eit gjennomtenkt, folkemålsnært og stilreint tidleg alternativet til Aasen-norma. Han var ein produktiv forfattar og fekk mykje å seie formidlandsmålet.Arne Garborg gav denne forma sidan status som diktarmål og norm.

Schjøtt var med og styrte målbladaSvein Urædd ogAndvake, i tillegg til å skrive iFram ogFedraheimen og seinare iDen 17de Mai. I desse blada, iDagbladet og i enkelte andre blad, tok han opp mange emne frå historie og samfunnsliv. Han deltok i det offentlegeordskiftet, politisk forJohan Sverdrup ogVenstre, og som talsmann for å løyse oppunionen med Sverige.

I 1870-åra omsette SchjøttHeimskringla tillandsmål. Grunna målforma hans ville eit fleirtal av styret iDet norske Samlaget ikkje gje ut omsetjinga, og fire hefte kom fyrst som tillegg til Fjørtoft-bladet Fram. Seinare, i 1874–1879, kom heileHeimskringla på Samlaget. Schjøtt si omsetjing avHeimskringla har vore grunnlag heilt til ny tid. Med statsstønad kom det i 1900 ei utsmykka nasjonalutgåve av verket, «med bilæte». Schjøtt skreiv eilærebok i norsk soge (1879), som seinare har kome i fleire opplag og vart omsett til «det almindelige skriftsprog». Han skreiv òg ei heimssoge (verdssoge) som kom i hefte i 1892–1888 og i tre band 1892. Også denne kom i nye utgåver.

I perioden 1899–1914 via Schjøtt heilt tilordboksarbeid. Han hadde tenkt på det frå 1870 og gjort ymse førearbeid. Frå 1899 arbeidde han med det som vartDansk-norsk ordbog (1909), som var den fyrste store ordboka overdansk-norsk med definisjonar pålandsmål. Tilfanget fann han i ordbøker, i tillegg til å sjølv samle inn ord. Han fekk god hjelp av Hans Ross,Marius Hægstad, Arne Garborg,Ivar Kleiven og av mange andre. Frå 1909 arbeidde Schjøtt med det som vartNorsk ordbok. Med ordtyding paa norsk-dansk. Til skule- og literært bruk (1914). Tilfanget tok han frå ordbøker, frå landsmålslitteraturen og frå eiga gransking av norskedialekter. Ordbøkene er hovudverka hans. Schjøtt var med i ei rettskrivingsnemnd 1908–1910.

I 1915 flytta Schjøtt tilHvalstad iAsker, der han vart naboen til Arne ogHulda Garborg. Venskapen mellom Schjøtt og Garborg hadde mykje å seie for dei alle. Garborg vigde verketKnudaheibrev til «Overlærar S. Schjøtt», og opna kvart brev med «Du Steinar!».

• Heimskringla elder Norigs Kongesoger (omsett), 1874–79
• Norigs Soga. Til Heimebruk og Bruk for Lærarar, 1879
• Norges historie for almenskolen, 1883
• Norigs soga aat folkeskulen, 1884
• Dansk-norsk ordbog, 1909
• Norsk ordbok. Med ordtyding paa norsk-dansk. Til skule- og literært bruk, 1914

• filolog
• landsmål
• ordbok
• omsetjing

• Arne Garborg: «Steinar Schjøtt», iSyn og Segn 1920, s. 49–63
• «Dei tvo som sette um Odyssevs-kvædet», iFor Bygd og By 1920, s. 3–6
• J. A. Dale:Studiar i Arne Garborgs språk og stil, 1950
• O. Midttun: «Steinar Schjøtt», iMål og menn 1953, s. 168–177
• D. A. Seip: biografi iNorsk biografisk leksikon 1, bind 12, 1954
• B. Birkeland m.fl. (red.):Det Norske Samlaget 1868–1968, 1968, s. 203–206 og andre stader
• Kjell Venås: biografi iNorsk biografisk leksikon 2,bind 8, 2004