Ole Tobias Olsen var fødd iDunderlandsdalen iRana iNordland og døydde iKristiania (noOslo). Han tok lærareksamen vedTromsø Seminarium i 1852, var lærar iHadsel og i Kristiania. Olsen vart student i 1860 og fullførte presteutdanning ved universitetet i Kristiania i 1866.

Han hadde vanskar med å få prestestilling, og dei neste åra følgde han førelesingar ved universitetet og livnærte seg av privatundervisning,urmakararbeid,pianostemming ogfotografering. Han var ein av fotopionerane her i landet. Alt i 1863–1864 hadde han skaffa seg eit fotoapparat, og på ein ombygd trehjulavelosiped sykla han rundt i Kristiania og tok bilete. Frå 1873 til 1882 arbeidde han som teknisk fotograf og assistent vedjernbanekontoret i Kristiania. På denne tida fann han òg oppblåkopiteknikken.

Frå 1883 til 1904 var hansokneprest iHattfjelldal, der han hadde fleire kommunale verv. Han var bådeordførar og amtsordførar. På ein tur iStorbritannia i 1862 hadde han fått ideen om einjernbane gjennom Nordland som skulle gjere det lettare å frakte fisk. Han var medlem av jernbanekommisjonen for Nordland frå 1885 og er kjend som «far tilNordlandsbanen».

Som pensjonist budde han i Kristiania. I 1870 hadde han fått stipend for å samle inneventyr,segner ogfolketonar frå Rana. Han ordna no materialet og gav i 1912 utNorske folkeeventyr og sagn samlet i Nordland. I 1982 komFolketonar frå Nordland, redigert avØystein Gaukstad. Glasplatenegativa til fotografia hans, over tusen i talet, vert oppbevarte iNasjonalbiblioteket i Oslo og iOslo Museum. Fleire avfotoapparata finst påNorsk Teknisk Museum i Oslo.

I 1919 vart Olsen utnemnd til riddar av 1. klasse av St. Olavs Orden.

• Ole Tobias Olsen i Norsk biografisk leksikon
• Den norske kyrkja
• Nordlandsbanen
• folkeminne

• Joh. E. Bergwitz:Studenterne fra 1860. Kristiania 1910
• Anne-Kari Bjellånes: «Nordlandsbanens far O.T. Olsen»,Årbok for Rana 1983. Mo i Rana 1983
• Susanne Bonge:Eldre norske fotografer. Oslo 1980
• Just Broch:Ole Tobias Olsen og Nordlandsbanen. Oslo 1945
• Roger Erlandsen:Pas nu paa! Nu tar jeg fra Hullet! Om fotografiens første hundre år i Norge – 1839–1940. Oslo 2000
• Ivar Roger Hansen: «Ole Tobias Olsen – med folketradisjonen inn i det moderne Nord-Norge»,Ottar 214, Tromsø 1997
• A.F.W. Prytz: «Sogneprest Ole Tobias Olsen. 1830–1924»,Norvegia sacra 1924. Kristiania 1924
• L.O. Skjegstad: «En samtidsskildring av Ole Tobias Olsen»,Årbok for Rana 1988. Mo i Rana 1988
• Christian Wiik:Tromsø-seminarister 1829–1879. Oslo 1948
• Nils Andreas Ytreberg:Vær hilset! Nordlændingernes Forening 1862–1962. Oslo 1962